काठमाडौं । सरकारले बाल क्यान्सरको उपचारमा प्रयोग हुने ३५ प्रकारका औषधि नि:शुल्क दिने भएको छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनको ‘ग्लोबल इनिसिएटिभ फर चाइल्डहुड क्यान्सर’ (जीईइसीसी) कार्यक्रमअन्तर्गत नेपाललाई ३५ प्रकारका औषधि नि:शुल्क उपलब्ध गराउन लागिएको हो ।

अमेरिकाको सेन्ट ज्युड चिल्ड्रेन्स रिसर्च हस्पिटलको सहयोगमा नेपालसँगै मंगोलिया, जिम्बाबे, युगान्डा र उज्बेकिस्तानलाई ६ वटा क्यान्सरको उपचारमा प्रयोग हुने औषधि प्रदान गरिँदै छ । । 

नि:शुल्क दिन लागिएका औषधिहरू रक्त क्यान्सरका विभिन्न प्रकारसहित, आँखामा हुने (रेटिनोब्लास्टोमा), मस्तिष्कसम्बन्धी (न्युरोब्लास्टोमा) लगायतका ६ वटा क्यान्सरको केमोथेरापीमा प्रयोग हुने अत्यावश्यक औषधि हुन् ।

जीआईसीसीले उपलब्ध गराएको औषधि नेपाल ल्याउने जिम्मा युनिसेफले लिएको स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका नीति योजना तथा अनुगमन महाशाखा प्रंमुख डा. कृष्णप्रसाद पौडेलले जानकारी दिए । 

पहिलो चरणमा जीआईसीसीले सन् २०२४ को जुनसम्म नेपाललाई नि:शुल्क औषधि उपलब्ध गराउनेछ । त्यसका लागि यही अप्रिल १४ मा अमेरिकाको सेन्ट ज्युड चिल्ड्रेन्स रिसर्च हस्पिटल पुगेर स्वास्थ्य मन्त्रालयका सचिव देवकुमारी गुरागाईं नेतृत्वको टोलीले जीआईसीसीसँग सम्झौता गरेको थियो ।  

कहाँबाट कसरी दिइन्छ नि:शुल्क औषधि ?
३५ प्रकारका औषधि नेपालमा आगामी सेप्टेम्बरदेखि दिनेगरी ल्याउन लागिएको कान्ति बाल अस्पतालका निर्देशक डा. युवनिधि बसौलाले बताए । नेपालमा यसअघि ती औषधि दर्ता नभएकाले सेप्टेम्बरसम्ममा औषधि व्यवस्था विभागबाट आकस्मिक प्रयोजनका लागि अनुमति लिनुपर्नेछ । 

कान्ति बाल अस्पताल, भरतपुर र भक्तपुर क्यान्सर अस्पतालबाट नि:शुल्क औषधि प्रदान गरिनेछ । डा. बसौलाका अनुसार औषधि टेकुस्थित भण्डारण केन्द्रमा राखी आवश्यकता अनुसार अस्पतालमा वितरण गरिनेछ ।

नि:शुल्क अ‍ैषधि लिन बिरामीलाई कुनै थप सिफारिस आवश्यक पर्दैन । 

बाल क्यान्सरको उपचारमा राहतको अपेक्षा 
नेपालमा बर्सेनि एक हजारदेखि एक हजार पाँचसय जना बालबालिकालाई क्यान्सर हुने गरेको अनुमान छ । तर, तीमध्ये झन्डै पाँचसय जनामा मात्रै पहिचान हुने गरेको छ ।

कान्ति बाल अस्पतालमा बर्सेनि तीनसय जना नयाँ बिरामी थपिने गरेको तथ्यांक छ । उपचारमा आएकामध्ये पनि २५ देखि ३० प्रतिशत बालबालिकाले बिचमै उपचार छोड्ने गरेको कान्ति बाल अस्पतालका बाल क्यान्सररोग विशेषज्ञ डा. सुधीर सापकोटा बताउँछन् । 

कान्ति बाल अस्पतालमा क्यान्सरको उपचार गराएका बालबालिकाको निको हुने दर ७० प्रतिशत छ । तर, उपचार गराउँदै जाँदा आर्थिक अवस्थाले नभ्याउने भएपछि बिचमै उपचार छोडेर जाने कारणले नेपालमा बाल क्यान्सर चुनौती बनेको उनी बताउँछन् ।

"समग्र उपचारको झन्डै २५ प्रतिशत खर्च औषधिमा हुने गरेको छ । यसबाहेक परीक्षण र परिवारको बस्ने खाने लगायतमा पनि ठूलो खर्च हुन्छ । औषधि मात्रै पनि नि:शुल्क भए पूरा उपचार गराउनेको संख्या बढ्छ भन्ने हाम्रो अपेक्षा हो," डा. सापकोटा भन्छन् । 

सरकारले सबै प्रकारका क्यान्सरमा प्रतिव्यक्ति एक लाख रुपैयाँसम्म उपचार खर्च छुट दिँदै आएको छ । यसबाहेक प्रदेश सरकारले पचास हजारदेखि दुई लाखसम्म थप राहत दिँदै आएका छन् । तर, यो रकम क्यान्सरका बिरामीको उपचारका लागि पर्याप्त नहुने निर्देशक डा. बसौला बताउँछन् ।

६० प्रतिशतभन्दा बढी बालबालिका बचाउने प्रयास 
दिगो विकास लक्ष्यअनुसार सन् २०३० सम्म बाल क्यान्सरबाट बाँच्ने दर ६० प्रतिशतभन्दा बढी पुर्‍याउने उल्लेख छ । तर, नेपालमा ढिलो उपचारमा आइपुग्ने, उपचार नै नगराउने तथा बिचमा उपचार छोड्नेजस्ता कारणले यो दर समग्रमा ४० प्रतिशत मात्रै भएको डा. बसौला बताउँछन् ।

अस्पतालको तथ्यांकअनुसार सन् २०२१ मा क्यान्सर पहिचान भएकामध्ये १३.१४ प्रतिशत बालबालिकालाई कुनै उपचार नै नगरी फर्काइएको छ । यसमा आर्थिक अभाव नै मुख्य कारण रहेको उनको अनुभव छ ।

नि:शुल्क औषधिको व्यवस्थाले बढीभन्दा बढी बालबालिकालाई उपचारको दायरामा ल्याउन सहयोग पुग्ने र आर्थिक अभावकै कारण बिचमा उपचार छोड्नुपर्ने बाध्यता हटेर जाने उनको अपेक्षा छ । 

यी हुन् नि:शुल्क प्रदान गर्न लागिएका औषधि