site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
अर्थ व्यवसाय
Global Ime bankGlobal Ime bank
एक लिटर पेट्रोलमा ५८ रुपैयाँ कर

काठमाडौं । नेपाल आयल निगमले ०७८ वैशाखयता आठपटक इन्धनको मूल्य समायोजन गरिसकेको छ । पछिल्लोपटक यही माघ ५ गते निगमले पेट्रोलको मूल्य प्रतिलिटर तीन रुपैयाँले बढाएर १३९ रुपैयाँ पुर्‍यायो ।

यस्तै, डिजेल र मट्टीतेलमा पनि प्रतिलिटर तीन रुपैयाँ बढेर १२२ रुपैयाँ पुग्यो । आन्तरिकतर्फको हवाई इन्धनको मूल्य प्रतिलिटर पाँच रुपैयाँले बढेर १०६ र अन्तर्राष्ट्रिय हवाई इन्धनको मूल्य प्रतिकिलोलिटर १०० डलरले बढेर ९९५ पुगेको छ । पछिल्लो मूल्य समायोजनपछि पनि एक अर्ब ८८ करोड रुपैयाँ घाटा रहेको निगमले जनाएको छ ।

आठपटकसम्म मूल्य समायोजन गर्दा पेट्रोल, डिजेल र मट्टीतेल प्रतिलिटर १७ रुपैयाँ र खाना पकाउने एलपी ग्यास प्रतिसिलिन्डर १०० रुपैयाँ बढेको छ । यस्तै, हवाई इन्धन (अन्तरिक) प्रतिलिटर २२ रुपैयाँ र हवाई इन्धन (अन्तर्राष्ट्रिय) प्रतिकिलोलिटर १५५ डलर बढेको छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा इन्धनको भाउ बढ्दै जाँदा जतिपटक मूल्य बढाए पनि घाटा भने बढ्दै गएको प्रवक्ता विनीतमणि उपाध्याय बताउँछन् । पछिल्लो मूल्य समायोजनपछि पनि निगमलाई १५ दिनमा एक अर्ब ८८ करोड घाटा हुने देखिएको उनले बताए ।

निगमले भारतीय आयल कर्पोरेसनको पछिल्लो मूल्यानुसार पेट्रोलको खरिद मूल्य (रक्सौल–बरौनीको) प्रतिलिटर ७९.४० पैसा हो । अर्थात्, भारतसँग निगमले पेट्रोल प्रतिलिटर ७९.४० पैसामा खरिद गर्छ । ७९.४० पैसा परेको पेट्रोल निगमले प्रतिलिटर १३९ रुपैयाँमा बेचेको छ । तर, अझै पनि निगम किन घाटामा छ त ? निगम घाटामा जानुको प्रमुख कारण राजस्व पनि हो ।

७९.४० पैसामा खरिद भएको एक लिटर पेट्रोलका लागि आयल निगमले मूल्य अभिवृद्धि करसहित प्रतिलिटर ५८.११ पैसा सरकारलाई राजस्व मात्रै बुझाउँछ ।

यस्तै, डिजेलको खरिद मूल्य प्रतिलिटर ७८.१८ हो । डिजेलमा पनि निगमले सरकारलाई प्रतिलिटर ४०.७८ पैसा राजस्व बुझाउँछ ।

यसैगरी, हवाई इन्धन (आन्तरिक उडान)को प्रतिलिटर खरिद मूल्य ७३.४७ हो । यसका लागि निगमले सरकारलाई प्रतिलिटर १८.८७ पैसा राजस्व बुझाउँछ भने हवाई इन्धन (अन्तर्राष्ट्रिय)का लागि पनि निगमले प्रतिलिटर ११.२३ पैसा राजस्व बुझाउँछ । यसको खरिद मूल्य प्रतिलिटर ७३.४७ पैसा हो ।

अब हेरौँ, निगमले एक लिटर पेट्रोलका लागि कुन–कुन शीर्षकमा कति राजस्व बुझाउँछ ?
– भन्सार राजस्व २५ रुपैयाँ २ पैसा
– भन्सार सेवा शुल्क ०.०२५ पैसा
– सडक मर्मत, सम्भार शुल्क चार रुपैयाँ 
– प्रदूषण शुल्क एक रुपैयाँ ५० पैसा 
– मूल्य स्थिरीकरण कोषमा एक रुपैयाँ ३९ पैसा 
– पूर्वाधार विकास कर १० रुपैयाँ 
– मूल्य अभिवृद्धि कर १५ रुपैयाँ ९९ पैसा

यसरी निगमले मूल्य स्थिरीकरण कोषमा राख्ने समेत गर्दा प्रतिलिटर पेट्रोलका लागि ५८ रुपैयाँ ११ पैसा छुट्ट्याउनुपर्छ ।

यसैगरी, डिजेलमा प्रतिलिटर ४० रुपैयाँ ७८ पैसा, मट्टीतेलमा २० रुपैयाँ ७९ पैसा, अन्तरिक हवाई इन्धनमा १८.८७ पैसा, अन्तर्राष्ट्रिय हवाई इन्धनमा प्रतिलिटर ११ रुपैयाँ २३ पैसा राजस्व तिर्नुपर्छ ।

प्रतिसिलिन्डर ६४६ रुपैयाँ १६ पैसा घाटा खाएको निगमले प्रतिग्यास सिलिन्डरका लागि पनि २७८ रुपैयाँ ३१ पैसा राजस्व बुझाउँछ । 

यति मात्रै होइन, निगमको सबै खर्च जोड्दा पेट्रोलमा थप प्रतिलिटर एक रुपैयाँ ७२ पैसा जोडिन्छ । त्यसमा निगमको प्रशासनिक एवं बिक्री खर्च (बिमा खर्चसहित) ०.६९ पैसा, निगमको प्राविधिक नोक्सानी एक रुपैयाँ ०३ पैसा रहेको छ ।

रक्सौल÷बरौनीदेखि काठमाडौंसम्मको औसत भाडा प्रतिलिटर पाँच रुपैयाँ ०६ पैसा पर्ने निगम प्रवक्ता उपाध्याय बताउँछन् ।

तत्कालीन अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडाले बजेटमार्फत पेट्रोलियम पदार्थमा भन्सार र पूर्वाधार विकास कर बढाउँदा त्यसको आलोचना भएको थियो । तर, उनले त्यति बेला स्पष्टीकरण दिँदै भनेका थिए, “यसको असर उपभोक्ता मूल्यमा पर्दैन ।”

तर, अहिले त्यसको प्रत्यक्ष मारमा उपभोक्ता परेका छन् । इन्धनमा भएको मूल्यवृद्धिको असर मुद्रास्फीतिमा परिरहेको छ । नेपाल राष्ट्र बैंकले चालु आर्थिक वर्षमा मुद्रास्फीति ६.५ प्रतिशतमा सीमित राख्ने लक्ष्य लिएकोमा मंसिरसम्ममा वार्षिक विन्दुगत आधारमा उपभोक्ता मुद्रास्फीति ७.११ पुगिसकेको छ । इन्धनमा भएको मूल्यवृद्धिले मूद्रास्फीतिमा चाप परेको गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीले बताउँदै आएका छन् ।

राष्ट्र बैंक आर्थिक अनुसन्धान विभाग प्रमुख डा. प्रकाशकुमार श्रेष्ठ पेट्रोलियम पदार्थको मूल्यवृद्धिको असर मुद्रास्फीतिमा पर्ने बताउँछन् । “इन्धनको मूल्य बढ्दा त्यसको असर ढुवानी लागत बढ्छ । ढुवानी लागत बढ्नु भनेको दैनिक उपभोग्य वस्तुलगायत सबै वस्तुहरुको लागत पनि बढ्नु हो,” उनले बाह्रखरीसँग भने ।

Laminar Tiles Banner adLaminar Tiles Banner ad
प्रकाशित मिति: आइतबार, माघ ९, २०७८  १३:४३
worldlinkworldlink
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
Kitchen Concept AdvertisementKitchen Concept Advertisement
Nepal Life Insurance banner adNepal Life Insurance banner ad
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
Hamro patroHamro patro