दिल्ली ‘तीर्थाटन’ बाट पर्केपछि ‘बाबुसाहेबहरू’ निकै खुसी भएजस्तो देखियो । उनीहरू तीर्थाटनका क्रममा गोरखनाथ मठका महन्तको दर्शनका लागि लखनउसम्म पुगे । 

तीर्थाटन टोलीका अगुवा नेपाली कांग्रेसका सहमहामन्त्री डा. प्रकाशशरण महत त ‘देउवा सरकारप्रति भारतकाे सद्भाव’बाट पुलकित भएछन् । राम्रो हो । यो सद्भाव देखाउने ‘भारत’ भनेको भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) हो भन्ने सजिलै बुझिन्छ ।    

हुन पनि उनीहरू भाजपाकै निम्तामा दिल्ली गएका हुन् क्यारे ! सरकारमा पनि भाजपा नै छ । यसैले नेपाली कांग्रेसकाे संस्थापन (?) भाजपासँग नजिकिन खोजेको हुनुपर्छ । र नै त,  अहिले कांग्रेस र भाजपाबीचको सम्बन्धलाई ‘उचाइमा पुर्याउने पहल’ थालिएको होला ।

नेपाली कांग्रेसका संस्थापक नेताहरू धेरैको भारतसँग निकट सम्बन्ध त थियो नै । बीपी कोइराला, कृष्णप्रसाद भट्टराई, गिरिजाप्रसाद कोइरालाहरू त भारतमै जन्मे हुर्केका थिए । उनीहरूले राजनीति पनि भारतमै र भारतीय स्वतन्त्रता आन्दोलनमा सरिक भएर थालेका थिए । यसैले भारतीय स्वतन्त्रता सेनानी मानिएका हुन् बीपी, किसुनजीदेखि कम्युनिस्ट नेता मनमोहन अधिकारीसम्म ।

भारतीय स्वतन्त्रता आन्दोलनमा होमिएका नेपाली तरुणहरू त्यहीँका नेताहरूबाट प्रभावित हुनु स्वाभाविकै हो । त्यही क्रममा उनीहरू विशेषगरी बीपी कोइराला भारतका समाजवादीको निकट भए । समाजवादी पार्टीमै सक्रिय पनि भए । भारतीय समाजवादीहरूसँग उनको राजनीतिक तथा व्यक्तिगत सम्बन्ध आजीवन कायम रह्यो । र, बीपीको मृत्युपछि पनि सुशील कोइराला बाँचुन्जेलसम्म नेपाली कांग्रेसको नजिकको सम्बन्ध भारतका ‘समाजवादी’हरूसँगै थियो ।

भारतको राजनीतिमा स्वतन्त्रता आन्दोलनदेखि नै समाजवादीहरू र संघ परिवार एकअर्काका विरोधी रहिआएका छन् । समाजवादीहरू गान्धीभन्दा एक पाइला अगाडि बढेर अंग्रेजविरुद्ध हतियार उठाउन पनि तयार भएका थिए भने भाजपाका नेताहरू अंग्रेजी उपनिवेशका पक्षमा थिए । राष्ट्रिय स्वयंसेवक संघलगायत हिन्दु प्रभुत्ववादी संगठनहरूको एउटा समूहलाई संघ परिवार भनिन्छ । भारतीय जनता पार्टीको जन्म जनसंघकै बीउबाट भएको हो । 

संघ परिवारसँग बीपीहरूको सैद्धान्तिक विमति  थियो । उता राजा महेन्द्रले भने नेपालमा लोकतन्त्रको हत्या गरेपछि भने संघीहरूसँग निकट सम्बन्ध बनाएका थिए । महेन्द्रले बनाएको हिन्दुकट्टरपन्थीसँगको सम्बन्ध ज्ञानेन्द्रसम्मै आइपुगेको छ । ज्ञानेन्द्रलाई कुम्भमेलामा योगी आदित्यनाथको स्वागतले यही पुस्तौनी सम्बन्ध उजागर गर्छ । 

नेपालमा लोकतन्त्रको हत्यापछि भारतबाट सुवर्ण शमशेर र पछि बीपीको नेतृत्वमा सशस्त्र आन्दोलन हुँदा वा नेपालमा लोकतान्त्रिक आन्दोलनको दमन हुँदा संघ परिवार र राजदरवारको भने निकट सम्बन्ध थियो ।  उनले हिन्दु कट्टरपन्थीको भावनात्मक सहानुभूतिलाई नेपालको लोकतन्त्रविरुद्ध प्रयोग गरेका थिए । नेपालकाे लोकतान्त्रिक आन्दोलनमा भारतको संघ परिवारले कहिल्यै सहयोग गरेन । संघीहरूको लोकतन्त्रसँग कुनै मोह छैन ।

संघीहरू नेपाली का‌ग्रेस वा लोकतन्त्रवादी प्रगतिशील शक्तिका दुःखका साथी पनि होइनन् । लोलोपोतो त सुषमा स्वराजले खड्गप्रसाद ओलीलाई समेत प्रधानमन्त्री नहुँदै ‘स्वागत दर्शन’का लागि आएर पारेकै थिइन् ।

हिन्दु प्रभुत्ववादी भाजपा र उदार लोकतन्त्रवादी नेपालीबीच कांग्रेसबीचको ‘सद्भाव’ बढ्ने गति अलि पत्यारलाग्दो देखिएको छैन । संघ परिवार कुनै पनि दृष्टिमा बहुलवादी हुनसक्तैन भने बहुलवाद त्याग्ने हो भने नेपाली कांग्रेस कांग्रेस रहँदैन ।

ज्ञानेन्द्र शाहलाई  योगी आदित्यनाथले गरेको स्वागतको कुनै संकेत त पक्कै छ । कांग्रेस नेताहरूलाई योगीसँग भेटाउनुको कुनै तात्पर्य पनि होला । योगीलाई भाजपाका भावी प्रधानमन्त्रीका रूपमा संघ परिवारभित्र र बाहिर पनि हेरिँदैछ । नेपाली कांग्रेसका नेताको पनि योगीप्रति योगीको ज्ञानेन्द्रप्रति जस्तै सद्भाव हो कि ?

(बाबुसाहेबहरूलाई ‘कुर्नेस’ कै नियास्रो लागेकाे हो भने दिल्ली पुगेर किन घुमाएर कान छुनु  ? यतै सम्बन्ध बढाए भैगो नि ! बहुसङ्ख्यक नेपाली जनताले नमाने पनि बाबु्साहेबका आफन्तहरूकाे एउटा झुन्ड त कुर्नेस गर्दैछ क्यारे !) 

नेपाली जनताले बनाएको संविधान भारतकाे अहिलेको संस्थापनले नरुचाएको त स्पष्टै छ । नेपाली कांग्रेसलाई पनि यो संविधान नरुचेकै हो कि ? पहिलेको नेपाली कांग्रेस हुँदो हो त भाजपाको काखमा लुटपुटिने ‘संस्थापन’को चाहना पार्टीभित्रै चर्को छलफलको विषय हुन्थ्यो होला । 

कांग्रेसमा अहिले व्यावहारिक लाभहानि नहेरी सिद्धान्तकाे कुरा गर्ने नेता देखिँदैनन् । यसैले भारतको सत्तारूढ दलसँग नजिकिन खोजेकोमा प्रश्न गर्ने हिम्मत बिरलैले गर्लान् । परन्तु, लोकतन्त्रको माया गर्ने नेपाली बौद्धिक जगतले यस विषयमा छलफल गर्नुपर्ने होइन र ?  

बीपी २०३३ मा स्वदेश फर्कन हतारिनुको एउटा कारण भारतमा सङ्कटकाल लागेपछि समाजवादीहरूमाथि गरिएको दमन पनि थियो । आफ्ना मित्रहरूमाथि भएको दमनप्रति पनि बीपीले नेपाल फर्केर असन्तुष्टि प्रकट गरेका हुन् । 

अहिले नेपाली का‌ग्रेस र भारतीय जनता पार्टी दुवै सरकारमा छन् । सरकारी स्तरमा दुवै देशबीच सम्बन्ध सकेसम्म राम्रो बनाउने प्रयास पनि गर्नुपर्छ । तर, पार्टीस्तरको सम्बन्धमा भने विचार गर्नुपर्ने हो । नेपाली कांग्रेसले कम्युनिस्टहरूको सिको पार्टीगत सम्बन्धमा पनि गर्न खोजेको त हैन होला नि ! 

एकताका चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी र नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीबीच निकै निकटता बढेको थियो त । चिनियाँ ‘मेन्टरहरू’ नेपाली कम्युनिस्ट नेतालाई खुबै अर्ती दिन्थे । अब कांग्रेसले पनि संघ परिवारबाट राजनीति, रणनीति सिक्ने हो कि ?    

कि नेपाली कांग्रेसले आफूलाई साँच्चै नै सम्भ्रान्त वर्गको पार्टीमा बदलेको हो ? छिमेकी त नीतीशदेखि ममतासम्म पनि सत्तामै थिए । ती कसैलाई नभेटी आदित्यनाथलाई मात्र भेटेर के सन्देश दिएका हुन् बाबुसाहेबहरूले ? कांग्रेसविरुद्ध महेन्द्र र वीरेन्द्रले समेत संघ परिवारसँग निकटता बढाएका थिए । ठिटा बाबुसाहेबहरूले थाहा पाएका छैनन् भने पाका नेताहरूसँग सोधे हुने । नत्र रञ्जित रेकै काठमाडौं डिलेमा दोहोर्याएर पढे पनि हुन्छ ।

अड्कलेरै सही रेले लेखेकै छन् त ।