उज्वल घिमिरेले नेपाली चलचित्रमा साढे तीन दशक बिताइसके । उनले निर्देशन सुरू गरेको २३ वर्ष भयो । कलाकार हुँदै निर्देशक बनेका घिमिरे नेपाली चलचित्र उद्योगका पुराना र अनुभवी चलचित्रकर्मी हुन् । पुरानादेखि नयाँ पुस्तासँग उनले काम गरेका छन् । घिमिरे नेपाली चलचित्र उद्योगले खासै प्रगति गर्न नसकेको बताउँछन् । चलचित्र बुझेकाभन्दा पनि नबुझेका व्यक्ति मेकरका रुपमा आउँदा नेपाली चलचित्रले गति लिन नसकेको उनको बुझाइ छ । उनले निर्देशन गरेको चलचित्र ‘लभ स्टेशन’ आजबाट प्रदर्शनमा आएको छ । चलचित्र ‘लभ स्टेशन’सँगै नेपाली चलचित्रको अवस्था र यसको कारणमा केन्द्रित रहेर निर्देशक घिमिरेसँग बाह्रखरीका नरेश फुयाँलले गरेको कुराकानीः 
० ० ०
अहिले नेपाली चलचित्रलाई दुई भागमा बाँडेर हेर्ने गरिएको छ । एउटा सस्तो मनोरञ्जन अर्को समाजको गम्भीर कथा उठाउने चलचित्र । सस्तो मनोरञ्जन दिने चलचित्रले करोडौं कमाइरहेका छन्, कथाप्रधान मौलिक चलचित्रले लगानी पनि उठाउन सकिरहेका छैनन् । तपाईंले ‘लभ स्टेशन’मा जोखिम उठाउन नचाहनु भएको हो ?
तपाईंको प्रश्नमै मेरो आपत्ति छ । सस्तो मनोरञ्जन भनेको के हो ? ‘छक्का पञ्जा’ले र मैले निर्देशन गरेको ‘वडा नम्बर ६’ ले करोडौं रुपैयाँ व्यापार गरे । नेपालमा सर्वाधिक व्यापार गर्ने चलचित्र यीनै हुन् । ‘वडा नम्बर ६’को निर्देशक मै हुँ । ‘छक्का पञ्जा’ले १२–१३ करोड ग्रस कलेक्सन गरेको छ । यी चलचित्रले मनोरञ्जन प्रदान गरेका थिए । यी चलचित्रलाई के भन्ने ?
गम्भीर विषय भनेको के हो ? लामो सट खिचेर, गाईवस्तु देखाउँदैमा गम्भीर विषय हुने हो ? पहाडमा भरियाले भारी बोकेको देखाउँदा गम्भीर विषय हुन्छ ? हामी मेन स्ट्रिमका चलचित्र बनाउने मेकरहरुले बनाउने चलचित्र मनोरञ्जनका लागि बनाउने हो । कि डकुमेन्ट्री बनाउनु पर्यो । कि अस्करका लागि बनाउनु पर्यो । कि अवार्डका लागि बनाउनु पर्यो । अवार्डका लागि चलचित्र बनाउने हो भने चलचित्र चलेन भनेर गुनासो गर्नु भएन । किनभने त्यसमा दर्शकले इन्टरटेन गर्दैनन् । सस्तो मनोरञ्जन भएको भए चलचित्र चल्दैचल्दैन नि ! कपिल शर्माको कमेडी शो सस्तो कि महँगो ? सर्वाधिक महँगो शो त्यही हो त । टिकट काटेर चलचित्र हेर्न गएपछि दर्शकले पूरा मनोरञ्जन लिन सक्नुपर्छ । 

तपाईं निकै अनुभवी र लामो समयदेखि निर्देशन गर्दै आउनु भएको निर्देशक, पुराना कलाकारले काम नपाएर भौतारिरहेका बेला नयाँ पुस्ताका कलाकारलाई लिएर ‘लभ स्टेशन’मा काम गर्नुभयो । पुराना कलाकारसँग विश्वास नभएको हो कि नयाँ कलाकारसँग पनि काम गर्ने चाहना हो ?
बजारमा जो चल्छ र जसको डिमान्ड धेरै छ त्यसैलाई चलचित्रमा लिने चलन छ । पुराना कलाकारसँग मैले धेरै काम गरिसकेको छु । नयाँ कलाकारसँग काम गरेको यो दोस्रो चलचित्र हो । ‘वडा नम्बर ६’ मा पनि नयाँ कलाकारसँग काम गरेको थिएँ । 

अहिलेका कलाकार पहिलाका भन्दा पनि परिपक्व छन् । पुरानोले कामै नगरेको र उनीहरुलाई पाखा लगाउनु पर्छ भनेको त हैन । कथा अनुसार कसलाई लिने भन्ने हुन्छ । 

‘लभ स्टेशन’ नामैले युवा पुस्ता लक्षित चलचित्र जस्तो लाग्छ । यसअघि कमकेडी जानराको ‘वडा नम्बर ६’ निर्देशन गर्नुभयो । नेपाली ठेट मौलिकता झल्किने गम्भीर विषय बोल्ने चलचित्र निर्देशन तपाईंको प्राथमिकतामा पर्न छोडेको हो ?
होइन । हरेक पटक एउटै खालको चलचित्र बनायो भने त मेकरको क्षमता नै देखिँदैन । निर्देशकको खुबी देखाउनु पर्छ । निर्देशकले जुनसुकै बेला जस्तो पनि चलचित्र बनाउनु पर्ने हुन सक्छ । हामी मेन स्ट्रिम चलचित्र बनाउनेहरु चलचित्र लार्जर देन लाइफ हुनुपर्छ भन्छौं । यो नेपालमा मात्रै होइन । बलिउडमा पनि त्यही नै हो । 

‘अर्धसत्य’ बन्यो होला तर ‘सोले’ आज पनि उत्तिकै लोकप्रिय छ । भारतमा सवा अर्ब जनसंख्या छ । एक करोड जनसंख्यालाई मात्रै लक्षित गरेर चलचित्र बनाउँदा पनि सफल हुन्छन् । तर हाम्रोमा जम्मा जनसंख्या ३ करोड छ । त्यसैले हामीले १०–२० प्रतिशतलाई लक्षित गरेर चलचित्र बनाए लगानी नै उठ्दैन । त्यसैले मासलाई अपिल गर्ने चलचित्र बनाउनु पर्छ हामीले । लार्जर देन लाइफ चलचित्र नै चाहिन्छ हाम्रोमा । 

समीक्षक र दर्शकले चलचित्रलाई फरक नजरले हेरेको पाइन्छ । समीक्षक चलचित्रको फर्मुला तथा प्राविधिक र न्यारेटिभमा केन्द्रित हुन्छन् । दर्शकहरू दुई घण्टा रमाउन खोज्छन् । ‘लभ स्टेशन’ले कसलाई खुसी बनाउँछ ? 
विदेशतिर कमर्सियल चलचित्रको पनि समीक्षा गर्ने चलन छ । राम्रो कमर्सियल चलचित्रलाई झन् बढी मेहनत आवश्यक पर्छ । राम्रो आर्ट चलचित्र र राम्रो कमर्सियल चलचित्रमा राम्रो कमर्सियल चलचित्र बनाउन कठिन हुन्छ । आर्ट फिल्ममा आफनो विचार पोखे पुग्छ हलमा चलोस् नचलोस् मतलब हुँदैन । तर कमर्सियल चलचित्र त चल्नै पर्छ । त्यसैले समीक्षकको माइन्ड र मुडमा भर पर्ने समीक्षालाई म मान्दै मान्दिन । 

कतिपय साथीभाइले भयङ्कर राम्रो भनेका चलचित्र मलाई मन परेन । ‘बाहुबली’को दोस्रो सिरिज मलाई मन परेन । त्यो चलचित्रको मैले समीक्षा लेखेँ भने त नराम्रो लेख्छु । तर आम दर्शकले मन पराएर विश्वभर चलिसकेको चलचित्रलाई मैले नराम्रो लेखेर हुन्छ ? नेपालमा अडियन्सको नजरबाट कहिले पनि समीक्षकले चलचित्र हेरेनन् । दर्शकको आँखाबाट पनि समीक्षा गर्न सिक्नुस् । ठूलो क्यानभास भएको चलचित्रलाई हेर्न सिक्नुस् । 

डोको नाम्लो बोक्दैमा चलचित्र हुन्छ र ? मयलपोस सुरुवाल लाउँदैमा चलचित्र हुँदैन । गाउँघर देखाउँदैमा चलचित्र हुँदैन । फिल्म चाहे गाउँघरको होस् अथवा सहरको राम्रोसँग बनाइएको छ भने राम्रो हुन्छ होइन भने अमेरिका र अष्ट्रेलियामा एकसय एक घर र गाडी देखाउनुस् त्यो पनि राम्रो हुँदैन । 

‘लभ स्टेशन’ कस्तो चलचित्र हो ?
‘लभ स्टेशन’ नामले नै थाहा हुन्छ लभ स्टोरी जानराको चलचित्र हो भन्ने । तर यसपटक हामीले त्यतिमात्रै होइन फेमेली ड्रामालाई समेटेका छौं । लभमा सधैँ परिवारको संलग्नता हुने भएकाले लभ स्टोरी फेमेली ड्रामा भन्छु म यसलाई । 

क्वालिटीका हिसाबले फिल्म मेकिङमा नेपाल अझै विश्वभन्दा दशकौं पछाडि छ । विश्वले तयार गरिदिएको मानकहरूलाई पछ्याएर नेपाली सिनेमा उद्योग अहिले बामे सर्दैछ । प्राविधिक पक्षलाई देखाएर हामी फिल्मका अरु पक्षलाई अन्याय गरिदिन्छौं । प्रविधिको उच्चतम प्रयोग नहुँदा पनि विश्वमा दशकौं पहिले राम्रा फिल्म बन्थे । हामी अझै पनि दशकौं पछि पर्नुको कारण के हो ? 
राम्रो र नराम्रो भन्ने कुरा चलचित्र निर्माण गर्नेलाई पनि थाहा हुँदैन । राम्रो र नराम्रो हलमा गए पनि मात्रै मेकरले पनि थाहा पाउँछ मैले कस्तो चलचित्र बनाएँछु भन्ने । 

कोसिस निकै धेरै गर्नुपर्छ । विश्व मानचित्रमा हामी धेरै पछि छौं, यो कुरामा म सहमत छु । तर प्राविधिक पक्षका कारण चलचित्र राम्रो बनाउन सकेनौं भनेर मेकरहरु उम्किन पाउनुहुन्न । म पनि यसको विरोध गर्छु । 

डिजिटलाइज भएकाले ढिलो चाँडो हामीले भारत र अमेरिकाले प्रयोग गरिरहेको प्रविधि नै अपनाइरहेका छौं । फोरके क्यामेराले खिचिरहेका छौं, टुके प्रोजेक्टरमा हाम्रा चलचित्र देखाइरहेका छौं । साउन्ड पनि केही राम्रो हुँदै गएको छ । अब प्राविधिक पक्षलाई देखाएर उन्मुक्ति पाउने अवस्था छैन । 

बक्स अफिसमा हिट भएका चलचित्रलाई नै राम्रो भन्ने हो ?
होइन । कुनै चलचित्र समीक्षकलाई निकै धेरै मन पर्छ । तर त्यो एउटा व्यक्तिले मन पराएको हो दर्शकले होइन । त्यसकारण चलचित्र कम चलिरहेका पनि हुन्छन् । धेरै चल्ने चलचित्रहरु नराम्रा भए चल्दैनन् । चल्न त राम्रै हुनुपर्छ नि !

तर, मेनस्ट्रिमका मेकरहरुले अक्सर बक्स अफिसमा हिट चलचित्रलाई नै राम्रो भनेको पाइन्छ नि !
‘छक्का पञ्जा’ राम्रो भएर चलेको हो । मैले पहिला बनाएका ‘जिन्दगानी’, ‘अन्दाज’, ‘किस्मत’ राम्रो भएरै चलेका हुन् । नराम्रा चलचित्र कहाँ चल्छन् र ? कमर्सियल चलचित्र भन्दैमा नराम्रो हुने होइन । यो त बनाउन झनै गाह्रो छ । 

चलचित्रको मुटु मानिने पटकथा लेखनमा नेपालमा ७०–७५ हजार बजेट छुट्याउने चलन अहिले पनि छ । विदेशका नामी लोकेशन खिच्न खर्चिने पैसा स्क्रिप्टमा खर्चिए के बिग्रिन्छ ?
यो कुरामा म तपाईंसँग सहमत छु । म धेरै साथीहरुलाई यही कुरा बेलाबेलामा सुझाव दिइरहेको हुन्छु । फजुल खर्च गर्ने चलन छ । चलचित्रको घोषणा देखि सक्सेस पार्टीसम्म ५ तारे होटलमा पार्टी दिने तर खर्च गर्नुपर्ने ठाउँमा लोभ गर्ने चलन छ । फजुल खर्च गर्ने पैसा राम्रो राइटर र स्क्रिप्टमा लगानी गर्न सकिन्छ । सफ्टवेयरमा मेहनत गर्नुपर्छ । जुन कुरामा पैसा खर्चै गर्नुपर्दैन त्यहाँ खर्च भइरहेको छ । जहाँ खर्च लाग्छ त्यहाँ हतार र लोभ छ । यसले राम्रो चलचित्र बनाउन सहयोग गर्दैन । 

२३ वर्षदेखि निर्देशनमा र ३६ वर्ष देखि अभिनयमा हुनुहुन्छ । नेपाली चलचित्रले आधा शताब्दी लामो यात्रा तय गरिसक्यो तर सेलुलाइडबाट डिजिटलमा जाने र पुराना कलाकार प्रतिस्थापन गरेर र नयाँ कलाकार आउनेबाहेक ठूलो उपलब्धी के गर्यो ? अहिले पनि नेपाली चलचित्र नेपाली भूगोलभित्रै खुम्चिरहनु परेको छ । 
आजसम्मको उपलब्धी तपाईंले भनेजस्तै नै हो । मैले पनि केही देखेको छैन । संख्यात्मक रुपमा चलचित्र बढ्दैमा गुणात्मक विकास हुँदैन । यसको मुख्य समस्या जुन काम जसले गर्दैछ, त्यसमा त्यो व्यक्ति पोख्त हुनुपर्छ । पत्रकारितामा पैसा आउन थाल्यो भनेर म मेरो पेशा छोडेर पत्रकारिता गर्न थालेँ भने मैले राम्रो पत्रकारिता गर्न सक्छु र ? यहाँ अहिले भइरहेको यही नै हो । जसले जे जान्दछ र जे पढेको छ उसले त्यही गर्ने हो । यहाँ त यस्तो छ आज एउटा फिल्ममा सानो रोल गरेको मान्छे भोलि निर्माता भइसकेको हुन्छ । चार आना जग्गा बेच्यो निर्माता । यसरी चलचित्र उद्योग अगाडि बढ्दैन । आउने जाने बाहेक केही हुँदैन । 

हाम्रो देशलाई वर्षको सयवटा चलचित्र चाहिएको छैन । जान्ने व्यक्तिले मात्रै चलचित्र बनाऊँ । सबैले जानेको हुँदैन । जसले जान्दछ, उसैलाई छोड्दिऊँ । जसलाई भगवानले तँ चलचित्र बनाएर खा भनेर पठाएको हो उसैलाई छोड्दिऊँ । 

र, अर्को कुरा हाम्रो चलचित्र मात्रै होइन केही हेन्डिक्रफ्ट र कार्पेटबाहेक अरु केही पनि जाँदैन । चलचित्रमा पनि त्यस्तै छ । कहाँ डिज्नेले बनाएको चलचित्र कहाँको हाम्रो । क्वालिटीमा फरक हुन्छ । कन्टेन्टमा राम्रो हाम्रो पनि हुनसक्छ तर क्वालिटी हामीले तुलनात्मक रुपमा दिन सकिरहेका छैनौं । नेपाल बाहिर नेपाली चलचित्र चल्नलाई कन्टेन्ट राम्रो हुनका साथै तुलनात्मक रुपमा उनीहरुसँग प्रतिस्पर्धा पनि गर्न सक्नुपर्छ । 

साढे तीन दशक लामो अनुभवले लगातार नेपाली चलचित्र ओरालो लाग्नुको कारण केलाई ठम्याएको छ ?
कच्चा मान्छेहरु चलचित्र उद्योगमा आए । जसलाई चलचित्रबारे थाहा छैन, विशेष खालको चलचित्रमात्रै चलचित्र हो भन्ने पनि एउटा समूह छ । गाउँघरका कुरा देखाएर त्यो चलचित्र भयङ्कर भन्ने जमात पनि छ । तर चलचित्र त्यो होइन । कुरा बुझिएको छैन । चलचित्रबारे धेरै कुरा सिक्न र जान्न बाँकी नै छ । खाली फिल्म स्कुलमा पढेर एक्सन–कट भन्दैमा फिल्म मेकर भइँदैन । फिल्म मेकर बन्नलाई फिल्मको फिल हुनुपर्छ । ऊ हरेक, सिन, म्युजिक, ब्याक ग्राउन्ड स्कोर लगायत सबै कुरामा फिल गर्न सक्नुपर्छ । रहरै रहरमा फिल्म बन्दैन । एउटा मान्छे आउने चलचित्र बनाउने अनि जाने । जिन्दगीभर ऊ नेपाली चलचित्रको प्रोड्युसर भयो । उसलाई म पनि फिल्म प्रोड्युसर हुँ भन्ने छाप मात्रै लगाउनु थियो, लगाउँछ । यो परम्परा तोडिनुपर्छ । यस्तै कुराले हो नेपाली चलचित्र उद्योग पछि परेको ।