काठमाडौं । स्पेसएक्सको अन्तरिक्षयान नयाँ चालक दलका साथ अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेसन पुगेको छ । यसमार्फत भारतीयमूलका अमेरिकी अन्तरिक्षयात्री सुनिता विलियम्स र बुच विल्मोर पृथ्वीमा फर्किने भएका छन् ।

सुनिता विलियम्स र बुच विल्मोरले अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेसनमा आठ दिन बिताउनुपर्ने थियो । तर, अन्तरिक्षयानमा प्राविधिक गडबडीका कारण दुवैजना नौ महिनादेखि त्यहाँ छन् ।

पृथ्वीमा सुनिता र बुचको फर्कने प्रक्रिया यसै साताको अन्त्यबाट सुरु हुनेछ । नासासँग सम्बद्ध स्टिभ स्टिचले यसका लागि आफू उत्साहित रहेको बताए ।

उनले भने, “बुच र सुनिताले अद्भूत काम गरेका छन् र हामी उनीहरूलाई फिर्ता पाउँदा उत्साहित छौँ ।”

अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेसन, नासा र स्पेसएक्सले अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेसन र ह्याच उद्घाटनको साथ स्पेसएक्स क्रु ड्र्यागन डकिङको सोसल मिडियामा लाइभ फुटेज देखाए । यसपछि अन्तरिक्ष यात्रीहरू एकअर्कालाई अँगालो हालेको देखियो ।

अन्तरिक्ष यात्रीहरूलाई अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेसनमा उनीहरूको सहयोगी नासाका निक हेगले सहयोग गर्नेछन् ।

यसबाहेक रूसी अन्तरिक्ष एजेन्सी रोस्कोसमोसका अन्तरिक्ष यात्री अलेक्ज्यान्डर गोर्बुनोभ, जापान र अमेरिकाका दुई/दुई अन्तरिक्ष यात्रीले पनि सहयोग गर्नेछन् ।

पुरानो टोली अर्थात् सुनिता र बुचलाई नयाँ टोलीलाई हस्तान्तरण गर्न दुई दिन लाग्नेछ । यसपछि उनीहरूलाई पृथ्वीमा फर्काउने तयारी गरिनेछ ।

अझै पनि ढिलाइ हुनसक्छ ?
इन्टरनेसनल स्पेस स्टेसनका प्रबन्धक डाना वेइगेलका अनुसार फिर्तामा ढिलाइ हुनसक्छ । कत्तिको उपयुक्त छ भनेर हेर्नु महत्त्वपूर्ण छ ।

“मौसम सधैँ महत्त्वपूर्ण हुन्छ । यदि, परिस्थिति ठीक छैन भने, हामी हाम्रो समय लिन्छौँ,” उनले भने ।

अन्तरिक्ष यात्रीले गत हप्ता हस्तान्तरणको लागि तयारी सुरु गरेका थिए ।

उनले भने, “जब सुनिताले अन्तरिक्ष यात्री एलेक्सी ओभचिनिनलाई कमाण्ड सुम्पिइन्, बुचले औपचारिक घण्टी बजाइन् ।” 

अन्तरिक्ष यात्रीहरूले लगातार अन्तरिक्ष स्टेसनमा आफू खुसी रहेको बताएका छन् । सुनिताले यसलाई आफ्नो ‘खुसी ठाउँ’ भनेकी थिइन् ।

तर, खुला विश्वविद्यालयसँग आवद्ध डा. सिमोन बार्बरले भने, ‘त्यहाँ बस्नुको आफ्नै मूल्य हुन्छ ।

उनले भने, “जब तपाईंलाई कामको लागि एक हप्ता लामो यात्रामा पठाइन्छ, तपाईंलाई यो गर्न लगभग एक वर्ष लाग्दैन ।”

उनले थप भने, “लामो समय त्यहाँ बस्दा उसको पारिवारिक जीवनमा पनि प्रभाव परेको हुनुपर्छ । घरमा धेरै कुराहरू भइरहेका छन्, जसमा उनी सहभागी हुन नसक्ने भएका छन् । त्यो समय निकै अशान्त भएको हुनुपर्छ ।”  

नासाले किन फिर्ता गर्न ढिलाइ गर्ने निर्णय गर्‍यो ?
बुच र सुनिता जुन २०२४ मा स्टारलाइनर स्पेस क्राफ्टमार्फत अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेसन पुगेका थिए । 

अन्तरिक्ष यानमा प्राविधिक त्रुटिका कारण मिसन वर्षौंसम्म ढिलो भएको थियो । यो अन्तरिक्षयान प्रक्षेपणका क्रममा समस्यामा परेको थियो । 

नासाले सुनिता र बुचको फिर्तीमा कुनै जोखिम नहुने निर्णय गरेको छ किनभने उनीहरूसँग स्पेसएक्सको अन्तरिक्ष यानबाट फर्कने विकल्प छ । 

नासाले अन्तरिक्ष यात्रीहरूलाई अन्तरिक्ष स्टेसनमा धेरै महिना बिताउनुपर्ने भए पनि चालक दलको परिक्रमा एक राम्रो विकल्प भएको महसुस गरे ।

तर, बोइङले सुनिता र बुचलाई स्टारलाइनरमार्फत फिर्ता ल्याउन सुरक्षित रहेको दाबी गर्दै आएको छ ।

स्पेसएक्सको अन्तरिक्षयान फिर्ता गरेकोमा बोइङले पनि असन्तुष्टि व्यक्त गरेको छ ।

डा बार्बरले भने, “बोइङका लागि आफ्नो प्रतिस्पर्धीको शिल्प प्रयोग गरेर अन्तरिक्ष यात्री फर्किएको देख्नु राम्रो होइन ।”

ट्रम्प र मस्कले गरेका थिए पुनरागमन गर्ने दाबी 
फेब्रुअरीमा फक्स न्यूजलाई दिएको एक अन्तर्वार्तामा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प र स्पेसएक्सका सीईओ एलोन मस्कले सुनिता र बुचलाई चाँडै पृथ्वीमा ल्याउने बताएका थिए ।

सीन ह्यानिटीसँग अन्तर्वार्ता लिँदा उनले भने, “उनी आठ दिनका लागि गएका थिए र करिब ३०० दिन भइसक्यो ।” ट्रम्पले एक शब्दको साथ जवाफ दिए, ‘बाइडेन ।’

मस्कले थप जवाफ दिए, उनीहरू राजनीतिक कारणले त्यहाँ छन् ।

तर, नासाका स्टिभ स्टिचले यी कुराहरूलाई अस्वीकार गरेका छन् । उनले भने, “हामीले धेरै विकल्पहरू हेरेका थियौँ । हामीले स्पेसएक्ससँग काम गर्यौं र हामीले उत्तम विकल्प छान्ने प्रयास गर्यौं ।”

लन्डनको विज्ञान संग्रहालयका प्रमुख डा. लिबी ज्याक्सनले यो निर्णयलाई समर्थन गरे । उनी युरोपको अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेसनको नियन्त्रण केन्द्रमा पनि काम गर्छिन् ।

उनले भने, “बुच र सुनिताको सुरक्षा सबैको प्राथमिकतामा रहेको छ, यो अवस्थासँग जुध्न उत्तम विकल्प के हुनसक्छ भनेर विचार गरी निर्णय गरिएको छ ।”

“नासाले प्राविधिक कारणहरूलाई ध्यानमा राखेर यी निर्णयहरू लिएको हो । उनीहरूले सुनिता र बुचलाई सुरक्षित रूपमा फिर्ता ल्याउने उपाय खोजेका छन् । म उनीहरूको सुरक्षित पृथ्वीमा फर्किने आशामा छ,” उनले थप भने । बीबीसी