काठमाडौं । हरेक महत्वपूर्ण निर्णय लिन साताको दुई दिन मन्त्रिपरिष्दको बैठक हुन्छ, सोमबार र बिहीबार । विशेष कारणबस स्थगन नभए आउँदो मन्त्रिपरिष्द बैठकबाट सशस्त्र प्रहरी बलका चार नायब महानिरीक्षक (डीआईजी) को थप एक वर्षे जागिरको भाग्य तय गर्नेछ ।

उनीहरूमध्ये एक डीआईजीको त तारावाल गाडीसहितको सुविधा एक वर्षमात्रै थपिने छैन, सशस्त्र प्रहरी बलको प्रमुख हुने बाटोसमेत खुल्नेछ । सशस्त्र प्रहरी बलका डीआईजीहरू शम्भु सुवेदी, गणेश ठाडा मगर, कुलबहादुर नेम्बाङ र कमल गिरीको हकमा आउँदो मन्त्रिपरिषद् बैठक विशेष हुने छ । 

उनीहरूले अवकाश पाउन एक सातामात्रै बाँकी रहँदा एक वर्ष पदावधि थपका निम्ति प्रस्ताव सशस्त्र प्रहरी बलले गरेको छ । यदि उनीहरूको म्याद थप नभए यही पुस २३ गते अवकाशमा जानेछन् । सशस्त्र प्रहरी नियमावली अनुसार, डीआईजी, अतिरिक्त महानिरीक्षक (एआईजी) र महानिरीक्षक (आईजीपी) को पदावधि समान चार/चार वर्ष हुनेछ ।

तर, सशस्त्र नियमावली २०७२ को परिच्छेद १० को दफा ६५ मा एआईजी र डीआईजीको पदावधि आईजीपीको सिफारिसमा मन्त्रिपरिषद्ले एक वर्ष थप्न सकिने व्यवस्था गरेको छ । यो बाध्यकारी नहुँदा सरकारी तजबिजीमै एक वर्ष थप हुने वा नहुने निर्णय हुनेछ । नत्र डीआईजी चार वर्षे कार्यकाल पूरा गरी अवकाशमा जानेछन् ।

सशस्त्र प्रहरी महानिरीक्षक आईजीपी राजु अर्यालले उनीहरूको पदावधि एक वर्ष थप्न गृह मन्त्रालयमा प्रस्ताव पठाएका छन् । उक्त प्रस्ताव गृह मन्त्रालयले आउँदो मन्त्रिपरिष्द बैठकमा पेश गर्ने तयारी गरेको छ । 

हाल सशस्त्र प्रहरी बलमा सेवा अवधि ३० वर्ष छ । एक वर्ष थपका लागि सिफारिस गरिएकामध्ये शम्भु सुवेदी २०५४ र अन्य तीन जना २०५६ मा नेपाल प्रहरीको निरीक्षकमा भर्ना भएका थिए । 

तिनीहरू सशस्त्र प्रहरी बलको स्थापना हुँदा एक तहमाथिको बढुवा लिँदै प्रवेश गरेका अधिकारी हुन् ।

एक वर्ष थपिएमा आउँदो वैशाखमा उनीहरूमध्ये एकजना एआईजी हुने छन् । किनभने वैशाखमा ३० वर्षे सेवा अवधिका कारण एआईजी चन्द्रप्रकाश गौतम अवकाश जाँदैछन् । त्यसपछि ती आईजीपीको रोलक्रममा रहने छन् ।
एआईजी बन्न नसक्नेहरू एक वर्षपछि स्वतः अवकाशमा जानेछन् । त्यसबाहेक अर्को व्यवस्था अनुसार ५६ वर्ष उमेरहदका कारण समेत अवकाश पाउने छन् ।

हाल गृह मन्त्रालयले प्रहरी र सशस्त्र प्रहरी बलको हालको व्यवस्था परिवर्तनका लागि ऐन ल्याउने तयारी गरिरहेको छ । उनीहरू पदमै रहँदा ऐन आएमा थप समय सलाम खान पाउने छन् ।

के छ पदावधि थपबारे नजिर ?

हाल सशस्त्र प्रहरी बलको डीआईजीहरूमध्ये सबैभन्दा सिनियर डीआईजी किशोर प्रधान छन् । उनको चार वर्ष पूरा हुँदै गर्दा सरकारले एक वर्ष थपेपछि कार्यकाल लम्बिएको हो । उनको गतवर्ष माघमा एक वर्ष थपिएको हो । एआईजीको पद रिक्त नहुँदा उनी स्वतः डीआईजीबाटै अवकाश पाउने छन् । 

उनीपछिका हाल अवकाशमा जान लागेका डीआईजीहरू सिनियर हुनेछन् । जसकारण उनीहरूमध्येबाटै वैशाखमा एक जना एआईजी बन्नेछन् ।

हालको सशस्त्र प्रहरी बलको आईजीपी राजु अर्यालको कार्यकाल अझै दुईवर्ष बाँकी छ ।  उनी २०८३ वैशाखमा ४ मा आईजीपीको चार वर्षे कार्यकाल पूरा गरेर अवकाशमा जानेछन् । उनीपछि हालका सबैभन्दा सिनियर एआईजी नारायणदत्त पौडेल र अर्का वंशी दाहालमध्ये एकजना आईजीपी बन्नेछन् । 

उनीहरू दुवै आईजीपी अर्यालकै ब्याची हुन् । तर, उनीहरूमध्ये जो आईजीपी भए पनि करिब २ वर्ष नेतृत्व गर्नेछन् । २ वर्षपछि भने ३० वर्षे सेवाहदका कारण अवकाश पाउनेछन् ।

यसअघि डीआईजी प्रविण श्रेष्ठको भने सरकारले एकवर्ष पदावधि थप गर्न अस्वीकार गरेको थियो । उनी त्यसविरुद्ध सर्वोच्चसमेत पुगेका थिए । प्रविण श्रेष्ठको पदावधि थपिएको उनी स्वतः आईजीपी बन्ने थिए ।
सर्वोच्चले सुरुमा थमौति गर्न अन्तरिम आदेश गर्यो । तर पछि उनको पक्षमा फैसला नआउँदा अवकाशमा गए । 

श्रेष्ठबाहेक त्यसअघि सरकारले २०७७ माघमा डीआईजीद्वय मन्दिप श्रेष्ठ, खड्ग राई र वैशाखमा एआईजीहरू पुष्पराम केसी र रामशरण पौडेलको कार्यकाल भने एक वर्ष थपेको थियो ।

केसी सशस्त्र प्रहरी बलको एक महिने आईजीपीसमेत बने । तर, यस्तै प्रकृतिका प्रविण श्रेष्ठको सेवा अवधि थप नहुँदा दुर्भाग्यबस अवकाशमा गए । यी चार डीआईजीहरूको भाग्य पनि केसीको जस्तै हुन्छ कि श्रेष्ठको जस्तो दुर्भाग्यपूर्ण, त्यो आउँदा मन्त्रिपरिषद् बैठकबाट तय हुनेछ ।