काठमाडौं । नेपालमा डिजिटल बैंकिङ सेवाको सबैभन्दा ठूलो सञ्जाल रहेको एफवानसफ्ट इन्टरनेसनलको खाताबाट रकम चोरी भएको घटनाले अनलाइन बैंकिङ नेटवर्कमाथि नै थप चिन्ता बढाएको छ ।

एफवानसफ्टले आफ्नो अकाउन्टबाट रकमान्तर भएको विषयमा नेपाल प्रहरीको साइबर ब्युरोमा उजुरी दिएपछि हाल अनुसन्धान जारी छ । तर एफवानसफ्टले यो विषयमा आधिकारिक धारणा सार्वजनिक गरेको छैन ।

सिटिजन्स बैंकमा रहेको खाताबाट कसरी रकम चोरी भएको हो भन्ने विषयमा साइबर ब्युरोलाई दिएको निवेदन बाहिर एफवानसफ्टले कुनै जानकारी खुलाएको छैन । सिटिजन्स बैंकका अधिकारीले उक्त रकम अकाउन्टमा अनधिकृत पहुँच पाएका व्यक्तिबाट अन्यत्रै ट्रान्सफर गरिएको दाबी गरेका छन् ।

साइबर ब्युरोका एक अधिकारीले भने यो घटना त्यतिमा मात्रै सीमित नरहेको जनाएको छ । वास्तविक जानकारी नबाहिरिँदा एफवानसफ्टले विकास गरेर सञ्चालनमा राखेको अनलाइन बैंकिङ सिस्टम नै ह्याक भएको आशंका बढेको छ ।

सिटिजन्स बैंकले एफवानसफ्टले नै बनाएको अनलाइन एवम् इन्टरनेट बैंकिङ सञ्चालनमा राखेको छ । सिटिजन्स मात्रै हैन नेपालका सबैजसो बैंक तथा वित्तीय संस्थाले एफवानसफ्टकै सिस्टम प्रयोग गरेका छन् । कम्पनीले आफैंले नेपालका ६९ बैंक तथा वित्तीय संस्थालाई मोबाइल बैंकिङ सुविधा दिइरहेको बताएको छ ।

यसको अर्थ यदि एफवानसफ्टले नै बनाएको सिस्टम ह्याक गरेर ह्याकरले पैसा अन्त ट्रान्सफर गरेका हुन् भने यसले सिंगो बैंकिङ क्षेत्रको अनलाइन सिस्टम नै जोखिमा रहेको संकेत गरेको एक विज्ञको टिप्पणी छ ।

नेपालमा २० वटा वाणिज्य बैंक छन्, १७ वटा विकास बैंक, १७ वटा फाइनान्स र दर्जनौं माइक्रोफाइनान्स छन् । खर्बाैं रुपैयाँका यी बैंक तथा वित्तीय संस्थाको मोबाइल एवम् इन्टरनेट बैंकिङको सिमा तोकिएको रकम मात्रै पनि अर्बाैं हुन जान्छ ।

मोबाइल बैंकिङका प्रयोगकर्ताले समग्रमा दैनिक करोडौं रुपैयाँको ट्रान्जेक्सन गर्ने गरेका छन् ।  यो सिस्टममा ह्याकरहरुले पहुँच बनाउनसक्ने हो भने बैंकिङ नेटवर्कबाट ठूलो रकम ठगी हुन सक्ने देखिन्छ ।

बैंकहरुले समान एवम् अन्तर बैंक भुक्तानी, क्यूआरमार्फत भुक्तानीदेखि सरकारी तथा निजी बिलिङको सुविधा पनि एफवानसफ्टको सिस्टमबाट उपलब्ध गराउँदै आएका छन् । एफवानसफ्ट आफैं ह्याकिङमा परेको हो र सिस्टम ह्याक भएरै रकम चोरी भएको हो भने यसले अधिकांस बैंकिङ नेटवर्क नै जोखिममा पर्न सक्ने ती विज्ञको टिप्पणी छ ।

फोनपे, क्यूआरदेखि ईसेवासम्म

एफवानसफ्ट अन्तर्गत सञ्चालनमा रहेको क्यूआरसहितको डिजिटल पेमेन्ट सिस्टम फोनपे र डिजिटल वालेट ईसेवाले पनि अनलाइन बैंकिङमा महत्वपूर्ण हिस्सा ओगटेको छ । 

बिहीबारमात्रै पनि ईसेवाले आफ्नो सिस्टममा समस्या आएको सूचना जारी गरेको थियो । एफवानसफ्ट आफुले आफ्नो अकाउन्टबाट कसरी रकमान्तर भयो भन्ने जानकारी दिएको छैन । यस विषयमा बुझ्न खोज्दा कम्पनीका अधिकारीहरूसँग सम्पर्कमा आउन चाहँदैनन् ।

सिटिजन्स बैंकका अधिकारीले उक्त रकम बैंकको सिस्टमको कमजोरी नभएर एफवानसफ्टबाटै अनधिकृत पहुँच पाएका व्यक्तिबाट भएको जनाएका छन् ।

साइबर ब्युरोका अधिकारीले भने घटना त्यतिमा मात्रै सीमित नभएको हुँदा गम्भीर अनुसन्धान जरूरी रहेको बताएका छन् । एफवानसफ्टको खाताबाट तीन करोड बताइए पनि त्यतिमा सीमित नभएको बताउँदै ब्युराले अनुसन्धानपछि थप विवरण उपलब्ध हुने जानकारी गराएको छ ।