काठमाडौं । प्रमुख राजनीतिक दलहरूले चुनावमा एक्लै लड्ने घोषणा गरे । पार्टीका बैठकहरूबाट पनि एक्लै चुनावमा होमिने निर्णय समेत गरे ।  तर, व्यवहारमा भने दलहरूले कतिपय ठाउँमा चुनावी गठबन्धन गरेरै छाडे । जसमा दुई प्रमुख दुई राजनीतिक दल कांग्रेस र एमाले पनि अछुतो रहन सकेनन् ।

दुई जिल्ला समन्वय समिति प्रमुख समेत गरी ४४ पदमा हुन लागेको चुनावमा दुवै दलले ४२–४२ उमेदवार खडा गरे । तथापी चुनावी तालमेल भएको छ ।  कांग्रेस र एमालेको सहकार्य रुकुम पूर्वमा भएकाे छ । 

रुकुम पूर्वको पुथाउत्तरगंगा गाउँपालिकाको उपाध्यक्ष पदका निम्ति पनि उपनिर्वाचन हुँदै छ । स्थानीय तह निर्वाचनमा माओवादीका तर्फबाट निर्वाचित उपाध्यक्ष भूपेन्द्र बुढामगरको निधनपश्चात रिक्त पदमा उपनिर्वाचन हुन लागेको हो ।

उपनिर्वाचनका निम्ति यहाँ रोचक तालमेल भएको छ । सत्ताको नेतृत्व गरिरहेका दुई ठूला दल कांग्रेस र एमालेबीच चुनावी तालमेल भएको छ ।  यहाँ एमालेकी जिल्ला कमिटी उपसचिव केशकुमारी तुलाचन कांग्रेसको चुनाव चिह्नमा उमेदवार बनेकी छन् ।

पालिकाको २ नम्बर वडाध्यक्षमा एमालेका उमेदवार दिइएको थियो । कांग्रेसले उमेदवार उठाएको थिएन । एमालेका उमेदवार जीवन रोकाले उमेदवारी फिर्ता लिँदा माओवादीका जगत घर्ती निर्विरोध निर्वाचित भएका छन् । .०७४ र ०७९ को निर्वाचनमा पालिका अध्यक्ष र उपाध्यक्ष नै माओवादीले जितेको थियो ।

माओवादीको चुनौती दिन तालमेल गरिएको नेताहरूको भनाइ छ । तर, एमालेको केन्द्रीय निर्वाचन विभाग प्रमुख निरज आचार्य गठबन्धन गर्ने पार्टीको नीति रहेको बताउँछन् । स्थानीय कमिटीहरूले के आधारमा त्यस्तो निर्णयमा पुगे भन्ने जानकारी माग गरिएको आचार्यले बताए । 

“तालमेल वा गठबन्धन गर्ने हाम्रो पार्टीको नीति छैन । तालमेलका लागि निर्देशन दिइएको पनि होइन । निर्णय गरेर टिकट पठाएका हौं,” उनी भन्छन्, “किन त्यस्तो निर्णय गर्नुभयो भनी जानकारी माग गरिएको छ ।”

स्थानीय कमिटीले गरेको के हो भनी जिल्ला अध्यक्ष र इन्चार्जलाई सोधिएको आचार्यले बताए । त्यस्तै, दुई ठाउँमा हुने जिल्ला समन्वय समिति (जिसस) प्रमुख पदमा पनि साझेदारी नै भएको छ । 

ओखलढुंगाको जिसस प्रमुखमा एक मात्रै उमेदवारी परेपछि कांग्रेसका टेकराज भट्टराई निर्विरोध निर्वाचित भए । एमालेले विज्ञप्ति जारी गरेर समर्थन गर्‍यो । 

कैलालीको जिसस प्रमुखमा पनि एमालेले उमेदवार बनाएन । कांग्रेसले टिकाकुमारी चौधरी (भुल)लाई निर्विरोध निर्वाचित भएकी छन् । एमाले निर्वाचन विभाग प्रमुख आचार्यले कांग्रेसको संख्या बढी भएकाले सत्ता साझेदार दलको हिसाबले जिसस प्रमुखमा सहयोग गरेको बताए । 

माओवादी पनि गठबन्धनमै

माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'ले सरकारबाट बाहिरिएपछि भनिरहेका छन्, हाम्रो ध्यान पार्टी बनाउने केन्द्रित छ । माओवादीले निर्वाचनमा एक्लै लड्ने अर्थात् कसैको साहरा नलिने निचोडमा पुगेको थियो । तर, माओवादी आफ्नो निर्णयमा अडिग रहन सकेन । 

काठमाडौंको कीर्तिपुर नगरपालिका मेयरमा उसले प्रा.शिवशरण महर्जनलाई साझा उमेदवार बनाएको छ ।  माओवादीले एकीकृत समाजवादी र जनता समाजवादी पार्टीसँग चुनावी तालमेल गरेको हो । मेयरमा समर्थन गरेवापत् माओवादीले एकीकृत समाजवादीलाई काठमाडौं वडा नम्बर १६ को वडाअध्यक्षमा पदमा सघाउनेछ । 

एकीकृत समाजवादीको तर्फबाट मीनबहादुर मानन्धर उमेदवार बनेका छन् ।  त्यस्तै, माओवादीले कीर्तिपुर वडा नम्बर १ को वडा अध्यक्षको जसपालाई छाडेको छ । जसपाका सरल गोपाल महर्जन माओवादीको चुनाव चिह्नबाट उमेदवार बनेका छन् ।

त्यस्तै, पूर्वी रुकुमको पुथा उत्तरगंगा गाउँपालिका उपाध्यक्षमा माओवादीले एकीकृत समाजवादीसँग चुनावी तालमेल गरेको छ ।

एकीकृृत समाजवादीकी उमेदवार सुनिता बुढामगरले उमेदवारी फिर्ता लिएकी छन् । उनले माओवादीकी उमेदवार नरपुरा बुढालाई सघाउने सहमति भएको छ । 

नरपुरा दुर्घटनामा परी दिवंगत भएकी उपाध्यक्ष बुढाकी दिदी हुन् । माओवादीले अन्य केही ठाउँमा पनि तालमेल गरेको छ ।  उसले आफ्ना उमेदवार फिर्ता लिएर एकीकृत समाजवादीलाई उमेदवार बनाएको छ । सम्भव भएका ठाउँमा गठबन्धनबाहेकका दलहरूसँग स्थानीय आधारमा सहकार्य गरिएको माओवादीका सचिव दीनानाथ शर्माले जानकारी दिए ।

“केन्द्रीय निर्णयबाट गठबन्धन भएको होइन । सत्ता गठबन्धनबाहेक अरुसँग स्थानीयस्तरमा मिल्ने ठाउँमा तालमेलको नीति लिएका हौं,” शर्मा भन्छन् । 

स्वतन्त्रको खोजीमा रास्वपा

संसद्को चौथो, ठूलो दल राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)ले २७ ठाउँमा मात्रै उमेदवारी दियो । ०७९ को स्थानीय तह निर्वाचनमा रास्वपाको जन्म नै भएको थिएन । प्रतिनिधिसभाको निर्वाचनबाट उदाएको रास्वपाले यसपटक शक्ति परिक्षणको तयारी गरेको थियो । तर, सहकारी ठगी प्रकरणमा सभापति रवि लामिछाने पक्राउ परेपछि रास्वपा सडकमा उत्रियो ।

स्थानीय तहको उपनिर्वाचनमा जाने कि नजाने अलमलमा देखियो । महत्वपूर्ण मानिएिको कीर्तिपुर नगरपालिकाको मेयर पदमा उसले उमेदवारी दिन सकेन । 

उमेदवारी नदिएका ठाउँमा कसलाई मत हाल्ने भन्ने निर्णयमा पुगिसकेको छैन । पार्टीले उमेदवारी नदिएको ठाउँमा सम्भव भएसम्म स्वतन्त्र उमेदवारी दिएकालाई सघाउने तयारीमा देखिएको छ ।

पार्टीका कार्यबाहक महामन्त्री कविन्द्र बुर्लाकोटीले सांसद गणेश पराजुलीको नेतृत्वमा रहेको उपनिर्वाचन समितिलाई स्वतन्त्र उमेदवहरूबारे अध्ययन गर्न निर्देशन दिइएको बताए । 

“हामीले उमेदवारी नदिएको स्थानमा गैरदलीय, स्वतन्त्र राम्रा उमेदवार समर्थन गर्ने कार्यदेश छ । पार्टीको पुरानै म्यान्डेटअनुसार उपनिर्वाचन संयोजन समितिलाई छिटो अध्ययन गरेर सुझाव प्रस्तुत गर्न अनौपचारिक निर्देशन दिएका छौं,” उनले भने । 

उनले स्वतन्त्र धेरै भएका कीर्तिपुरको मेयर पदमा बुझेर राम्रो उमेदवारलाई सघाउने तयारी भएको बताए । सम्भव भएसम्म स्वतन्त्र उमेदवारलाई सघाउने पार्टीको नीति रहेको उनको भनाइ छ । 

निर्वाचन आयोगका अनुसार, उपनिर्वाचन हुने पदमा उमेदवारी दिएका ३१ जनाले उमेदवारी फिर्ता लिएका छन् । जिससप्रमुखसहित ३ पदमा निर्विरोध निर्वाचित भइसकेका छन् । मंसिर १६ गते हुने ४१ पदको उपनिर्वाचनका लागि ३७६ जनाको नाम अन्तिम नामावलीमा समावेश भएको छ ।