रियो द जेनेरियो । ब्राजिलमा जीव वैज्ञानिकहरू समुद्रमा भएका शार्कमा कोकिन पाइनुको रहस्यबारे नयाँ कुरा पत्ता लगाउन जुटेका छन् । ओसवाल्डो क्रुज फाउन्डेसनका वैज्ञानिकले रियो द जेनेरियोको समुद्री तटमा १३ वटा शार्कमा कोकिन जाँच गरेका थिए । यसलाई ब्राजिलियन शार्पनोज शार्कको नामले पनि चिनिन्छ ।

जाँचमा यिनीहरूको मांसपेशी र कलेजोमा बढी मात्रामा ड्रग्स पाइएको थियो । शार्कमा पाइने कोकिनको मात्रा पत्ता लगाउन यो पहिलो अध्ययन हो । यद्यपि, जनावरको शरीरमा ड्रग्सलाई लिएर कैयौं अध्ययन भएका छन् ।

केही विशेषज्ञले शार्कको शरीरमा कोकिन समुद्रको पानीमा कोकिन तयार पार्ने अवैध प्रयोगशाला वा ड्रग्स सेवन गर्नेहरूको मलमुत्रबाट पुगेको हुनसक्ने बताएका छन् ।

समुद्रमा ड्रग्स फैलिनुको कारण सोही हुनसक्छ । समुद्रमा तस्करीका रूरुपमा ड्रग्स लैजाने र फ्याक्ने वा हराएका कोकिनका प्याकेटको कारणले पनि हुन त्यसो भएको हुनसक्छ । तर, अध्ययनकर्ता यसको सम्भावना कम मात्रै भएको बताउँछन् ।

जीव वैज्ञानिकमध्येका एक रेचल डेविस शार्कको अध्ययनको क्रममा हासिल नतिजाको बारेमा भन्छन्, “हामी मेक्सिको र फ्लोरिडामा जस्तो समुद्रमा डंप गरिने वा हराउने कोकिन यहाँ देख्दैनौँ । यसले हामी दुवै परिकल्पनाका कुरा गर्दछौं ।” 

शोधनकर्ताहरूका अनुसार अन्य समुद्री जीवको तुलनामा शार्कको परीक्षणमा कोकिनको मात्रा १०० गुणा अधिक थियो ।
 
चिन्ताको कारण
द जर्नल साइन्ससँग कुरा गर्दै पुर्तगालको लिरियामा सेन्टर फर इन्भायरोनमेन्ट एण्ड मरिन साइन्सका सारा नौबेसले अध्ययनमा आएको खोज महत्वपूर्ण भएको बताइन् । अध्ययनमा सबै पोथी शार्क गर्भवती रहेको पत्ता लागेको थियो । यद्यपि, अहिले पनि यो पत्ता लागेको छैन कि उनीहरूको भ्रुणमा कोकिनको कस्तो प्रभाव छ । ड्रग्सले शार्कको व्यवहारको प्रभावित गरिरहेको छ अथवा छैन भन्ने पुष्टि गर्न अझै रिसर्च गर्नु जरुरी छ । 

तर, पहिलो सोधले यसतर्फ संकेत गर्दै यो ड्रग्सको प्रभाव जनावर र मानिस दुवैमा समान रूपले हुने जनाएको छ । यहाँ अनुसन्धानकर्ताले एक खालको शार्कमा मात्रै अध्ययन गरेका छन् । तथापि, उनीहरूले यो इलाकामा शार्कका अन्य प्रजातिमा पनि कोकिनको प्रभाव परेको हुनसक्ने बताएका छन् । 

रेचल डेविस अगाडि भन्छन्, “शार्क मांसाहारी हो । त्यसैले यसले आफ्नो भोजनका लागि माछाको शिकार गर्छ । ती माछा रासायनिक प्रदूषण र कोकिनबाट दूषित भएका हुन सक्छन् । यसैको कारण शार्कमा कोकिन आएको हो ।” 

कोकिनको ट्रान्जिट रुट
डाक्टर क्यामिला नुन्स डायस ब्राजिलकै फेडरल युनिभर्सिटी अफ एबीसीमा प्राध्यापक र साओपाउलो विश्वविद्यालयमा समाजशास्त्र विभागसँग जोडिएका छन् ।

उनका अनुसार ब्राजिलको लोकेसनले ड्रग्स तस्करहरूलाई आकर्षित गरेको छ । तस्करले आफ्नो सामान आमरुपमा युरोप र अफ्रिकाको बजारमा पठाउन ब्राजिलको बाटो प्रयोग गर्छन् । उनका अनुसार ब्राजिलको लोकेसनले अपराधीका लागि ड्रग्सको कारोबारको कारण खास बनाएको छ ।

ब्राजिलको पश्चिमी सीमा पेरु, कोलम्बिया र बोलिभियाजस्ता ड्रग्सका उत्पादक देशसँग जोडिएको छ । कैयौँ बन्दरगाहबाट हुने एटलान्टिकसम्मको ब्राजिलको पहुँचले यसलाई तस्करहरूको बीच खास बनाउने गरेको छ । अनुसन्धानकर्ताहरूका अनुसार कोकिन लिइरहेका गोताखोरका कारणले पानी पनि प्रदूषित भइरहेको छ ।

गोताखोरबाट समुद्रमा पुगिरहेको छ ड्रग्स
समुद्रको पानीमा ड्रग्सको उपस्थितिलाई लिएर नुन्स डायसको भनाइ भने अध्ययनकर्ताको भन्दा फरक छ । उनका अनुसार यो इलाकाको प्रयोगशालामा रिफाइन गरिएको कोकिनबाट पानी दूषित भएको थिएन । यो कुराको सम्भावना निकै बढी छ । विमानबाट लिएर जाने क्रममा ड्रग्सबाट पानी दूषित भएको हो । 

साओपाउलो विश्वविद्यालयकै सेन्टर फर भ्वाइलेन्स स्टडिजका एक विज्ञ भन्छन्, “गोताखोरका कारण विमानमा कोकिन राख्ने रणनीतिको हामीले पत्ता लगाएका छौँ । यसैले मलाई लाग्दछ कि नुन्स डायसको तर्कमा दम छ ।” 

विश्वका अधिकांश देशमा कोकिन प्रतिबन्धित छ । कोकिनले ती मानिसलाई नोक्सान पुर्याइरहेको छ, जो यसको सेवन गर्छन् । यसको ओभरडोजले मृत्युको मुखमा समेत पुर्याउँछ । 

समाजशास्त्री नुन्स डायसले ब्राजिलमा कोकिन नदी र सडकमार्फत पुग्ने बताएका छन् । त्यसपछि बन्दरगाह र हवाई अड्डामार्फत् युरोप पठाइने गरेको छ । “यद्यपि, ब्राजिल पनि एउटा ठूलो हब हो । तर, अमेरिकामा कोकिन मुख्यतः मेक्सिको र कोलम्बियाका तस्करले पुर्याउँछन्,” नुन्स डायस भन्छन्, “ब्राजिलका सबै बन्दरगाहले एक हिसाबले एक्जिट प्वाइन्टको हिसाबले काम गर्दछन् । यी बन्दरगाहको नियन्त्रण आपराधिक गिरोहको हातमा हुने गरेको छ ।” 

यो अध्ययनको खोजले शार्कको मासु खाने मानिसको शरीरमा कोकिन प्रवेश गर्न सक्ने नयाँ आशंकालाई जन्म दिएको छ । यसमाथि शोधकर्ता रेचल डेभिसको भनाइमा ब्राजिलमा डगफिस शार्कको भोजनको रूपमा प्रयोग गर्ने ड्रग्स मानव शरीरमा प्रवेश गर्नसक्छ । उनी अगाडि भन्छिन्, “ब्राजिल, अमेरिका, बेलायत र कैयौं अन्य देशमा बढी मात्रामा मानिसले नियमित रूपमा शार्कको मासु खानाले कोकिन पहिलेदेखि नै उनीहरूको आहार शृंखलामा प्रवेश गरिसकेको छ ।”

त्यहाँको बजारमा यो माछा, डगफिस, चिप्स र केही अन्य नामबाट बेचिने गरेको छ । शार्कको पंखको सुप कैयौं देशमा काफी राम्रो मानिने गरेको छ । तर, शार्कको मासुको रूपमा मानिसको शरीरमा प्रवेश गरिसकेको ड्रग्स मानिसका लागि कति हानिकारक हुनसक्छ भन्ने प्रष्ट भइसकेको छैन ।
 
यसबारेमा डेविस यस खालको भोजन मानिसको शरीरमा पुगेपछि हुने असरको सीमा तय भइनसकेको बताउँछन् । त्यसैले अहिले यसले मानिसको शरीरमा कस्तो असर गर्छ भनेर यकिन गर्न नसकिने उनको भनाइ छ । किनकी शार्क र अन्य माछा आफ्नो छाला र गलाबाट आफ्नो शरीरको भित्र पानी लिएर जान्छन् । यसले गर्दा पानीमा घुलेको कोकिन यीनको शरीरको भित्र जान्छ । 

डेविस यो सम्भावनालाई समुद्री पानीमा घुलेको कोकिनले त्यो पानीमा तैरिने मानिसलाई प्रभावित गर्नसक्ने कुरालाई इन्कार गर्छन् । बीबीसी