काठमाडौं । परराष्ट्र मन्त्रालयको ७३ वर्षे इतिहासमा मन्त्रालयको प्रमुख जिम्मेवारी पहिलोपटक दुई महिलाले पाएका छन् । उनीहरू हुन्– परराष्ट्रमन्त्री आरजु राणा देउवा र परराष्ट्र सचिव सेवा लम्साल ।

२००७ सालमा राणा शासनको अन्त्य भई देशमा प्रजातन्त्र स्थापना भएपछि २००८ साल (सन् १९५१) मा परराष्ट्र मन्त्रालयको स्थापना गरिएको थियो । त्यसयता एकै पटक परराष्ट्रमन्त्री र परराष्ट्र सचिव महिला बन्न सकेका थिएनन् । 

सोमबार नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्री नियुक्त भएसँगै मन्त्रिपरिषद् विस्तार गरेपछि परराष्ट्रको प्रमुख जिम्मेवारी दुई महिलाको काँधमा गएको हो ।

प्रधानमन्त्री ओलीले सोमबार नेपाली कांग्रेसकी नेतृ राणालाई परराष्ट्रमन्त्री नियुक्त गरेका हुन् । लम्साल गत वर्ष परराष्ट्र सचिव बनेकी थिइन् । लम्साल नेपालको इतिहासमा पहिलो महिला परराष्ट्र सचिव हुन् । 

आरजु नेपालको इतिहासमा चौथो महिला परराष्ट्रमन्त्री हुन् । यसअघि नेकपा एमालेकी सहाना प्रधान, कांग्रेस नेतृ सुजाता कोइराला र नेकपा एमालेकी नेतृ विमला पौडेल राई परराष्ट्रमन्त्री भएका थिए । 

“यो महिला परराष्ट्रमन्त्रीज्यूले र महिला परराष्ट्र सचिवले नेतृत्व गरेको ऐतिहासिक संयोग हो, यो सुखद संयोग हो,” परराष्ट्र सचिव लम्सालले सोमबार मन्त्रालयमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा भनिन् । 

लम्सालले परराष्ट्रमन्त्री अत्यन्त अनुभवी, परिपक्क र विद्वान् भएको दाबी गरिन् । उनले परराष्ट्रमन्त्रीको कार्यकाल सफल हुने बताइन् । परराष्ट्रमन्त्री आरजुलाई २०५५ सालदेखि आफूले चिनेको जनाउँदै उनले पुरानो चिनजानले काम गर्न सहज हुने जनाइन् । 

लम्साललाई २०८० मंसिर २८ गते बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले परराष्ट्र सचिवमा बढुवा गरेको थियो । त्यसपछि उनी परराष्ट्र सचिवको जिम्मेवारी सम्हाल्ने पहिलो महिला बनेकी थिइन् । उनी नेपालको २५औँ परराष्ट्र सचिव हुन् । 

आधुनिक नेपालको एकीकरणसँगै राजा पृथ्वीनारायण शाहका पालामा तत्कालीन तिब्बत तथा चीनसँगको वैदेशिक सम्बन्ध सञ्चालनका लागि जैसी कोठा स्थापना गरिएको थियो ।

जैसी कोठा नेपालको हालको परराष्ट्र मन्त्रालयको प्रारम्भिक रूप थियो । त्यसपछि क्रमशः मुन्सीखाना तथा विदेश विभागका नाममा विदेश मामिलासम्बन्धी कार्यहरू सञ्चालन गर्दै आइएको थियो ।

२००७ सालमा राणा शासनको अन्त भएपछि देशमा प्रजातन्त्र स्थापना भयो । प्रजातान्त्रिक सरकारले २००८ सालमा परराष्ट्र मन्त्रालयको स्थापना गरेको थियो । त्यसयता आरजु देशले पाएको चौथो महिला परराष्ट्रमन्त्री हुन् । 

परराष्ट्रमन्त्री आरजुले सोमबार नै पदभार ग्रहण गरेकी छन् । पदभार ग्रहण गरेपछि उनले परराष्ट्रमा धेरै महिला कर्मचारी देख्दा आफू उत्साहीत भएको प्रतिक्रिया दिएकी थिइन् ।