चलचित्रले सन्देश दिनुपर्छ भन्ने सन्दर्भमा व्यक्तिअनुसारको फरक–फरक धारणा छ । कुनै त्यस्तो विश्वव्यापी मान्यता छैन, जसले सिनेमाले सन्देश दिनैपर्छ वा दिन पर्दैन भन्ने । त्यसैले यसमा व्यक्तिअनुसारको तर्क आउने गरेको छ । कोही सन्देश दिनुपर्छ भन्छन्, केही आर्ट सधैँ लिबरल हुनुपर्छ भन्ने तर्क गर्छन् । आर्ट लिबरल हुन्छ भन्नुको तात्पर्य सिनेमा यो वा त्यो सन्देश दिनुपर्छ भनेर सुरुमै सर्तमा बाँधिनु हुँदैन भन्ने हो ।

तर, सत्य के हो भने मेरो सिनेमाको पहिलो उद्देश्य नै सन्देश दिनु हो भनेर बनाइएका चलचित्रले सन्देश दिने नै भए । यो परिबन्दमा बाँधिन्नँ भनेर बनाइएका सिनेमाले पनि कुनै न कुनै विषय उठान गर्दा परोक्ष नै किन नहोस्, सन्देश दिन्छ नै । त्यसैले यो धेरै बहस र मन्थनको विषय नहोला, मुख्य कुरा राम्रो सिनेमा कसरी बनाउने भन्ने हो ।

यी दुई पक्षमध्ये चलचित्र ‘बोक्सीको घर’ म्यासेज (सन्देश) दिनकै लागि बनाइएको सिनेमा हो । सन्देश दिँदै कथा भन्ने उद्देश्यले चलचित्र बनाइएको स्पष्ट देखिन्छ ।

समाजमा बालविवाहको प्रचलन छ । उमेर पाकिसकेका पुरुषले रजस्वला समेत सुरु नभएका कलिला बालिकासँग बिहे गर्ने क्रूर प्रचलन र त्यसपछि सिर्जित घटनाक्रमको वरिपरि सिनेमाको कथा घुम्छ ।

बाल्यकालमा विवाह हुन्छ, जुन बेला बालिकालाई श्रीमान् भनेको के हो भन्ने पनि थाहा हुँदैन । राता लुगा र सिन्दूर–पोते लगाउँछिन्, तर त्यसको अर्थ थाहा हुँदैन । बालिकाले पढाइ गुमाउँछिन् । स्कुले साथीसँगी गुमाउँछिन् । ममतामयी आमाको वात्सल्य प्रेम गुमाउँछिन् । जति बेला जवानीको रङ बुझ्ने उमेरमा पुग्छिन्, त्यति बेला रातो रङबाट उनको पहिरन सेतोमा परिणत भइसकेको हुन्छ । यही रातो र सेतो रङसम्मको यात्रा र द्वन्द्व नै चलचित्र ‘बोक्सीको घर’को कथाक्रम हो । यसभित्रका उतारचढावमा सिनेमाले एक घण्टा ५० मिनेटको यात्रा गर्छ ।

चलचित्र ‘बोक्सीको घर’ नेपाली समाजको केही समयअगाडिको कथा हो, जुन समयमा ७० वर्षका पुरुषले सात वर्षका बालिकासँग विवाह गर्थे । अनि, श्रीमान्को मृत्युको कारण तिनै बालिका रहेको आरोपमा उसलाई बोक्सी करार गर्दै पितृसत्तामक समाजले मानसिक तनाव दिएर घरबाट निकाला गर्थ्यो । यस्तै विषयको वरिपरि सिनेमा घुम्ने भएकाले ‘बोक्सीको घर’को कथा मौलिक छ ।

चलचित्रमा केकी अधिकारीले अभिनयको तिर्खा मेटाएकी छन् । उनले आफूलाई अब्बल दर्जाको अभिनेत्रीको पंक्तिमा अग्रभागमा रहेको प्रमाणित गर्ने प्रयास गरेकी छन् । उनले स्वरमा गरेको प्रयास अर्को सराहनीय प्रयास हो । तर, कथित ‘बोक्सी’को चरित्र निभाउने क्रममा कताकता उनी स्वयं बिझाउँछिन् । बोक्सी हो कि मानसिक रूपमा विक्षिप्त पात्र ? लेखकले खुट्ट्याउन नसक्दाको असर केकीको अभिनयमा पनि देखिन्छ । भलै, यो कलाकारभन्दा पनि लेखकको समस्याका कारण सिर्जित पक्ष हो ।

केकी यो सिनेमामा निर्मात्रीका रूपमा भने इमानदार देखिएकी छन् । समाजमा रहेको अन्धविश्वास, कुरीति र पितृसत्तात्मक सोचको आडमा अबला नारीमाथि हुने हिंसाबारे सचेत गराउने उद्देश्यले सिनेमा बनाएकी छन् । यस्तो विषयमा केकीले जसरी चलचित्र बनाएकी छन्, त्यसरी सिनेमा बनाउन कमै निर्माताले मात्र आँट गर्छन् । त्यो उनले गरिन् । मसालेदार सिनेमा बनाउँदा लगानीमा रिस्क हुन्न भन्ने सोचबाट आफूलाई मुक्त बनाएर उनले चलचित्र बनाएकी छन् । यो उनमा देखिएको सबल र इमानदार पक्ष हो ।

नेपालमा स्टारडमले सिनेमा चल्दैनन् भन्ने प्रमाणित भइसकेको छ । स्टारडम निर्माताले कलाकारलाई पारिश्रमिक बुझाउँदा मात्रै अनुभूत गर्ने हो । तर पनि यहाँ स्टार भनेर मानिएका/भनिएका कलाकारकै पछि लाग्ने निर्माता/निर्देशकको संख्या ठूलो छ । तर केकी अधिकारी स्टारडमको पछि लाग्दिनन् । पर्दामा देखिने गिनेचुनेको अनुहार उनकै मात्रै हो । निर्देशकले उनकै काँधमा सिनेमा राखिदिएका छन् । यसअर्थमा पनि उनी इमान्दार निर्मात्री हुन् । बजारलाई बिर्सिएर निर्माणमा उनले इमानदार प्रयास गरेकी छन् । 

सुपला सापकोटा सिनेमामा आकर्षणको केन्द्र हुन्, जसले केकी बच्चा हुँदाको अभिनय गरेकी छन् । उनको अभिनय तारिफयोग्य छ । बालकलाकारका रूपमा उनले ठूलो सम्भावना देखाएकी छन् ।

चलचित्रमा औसत सिनेमेटोग्राफी छ । यस्ता विषयप्रधान सिनेमामा सिनेमेटोग्राफीमा खेल्ने ठाउँ प्रशस्तै हुन्छ । स्क्रिप्टको कतिपय कमजोर लाइनलाई सिनेमेटोग्राफरले सच्याइदिन सक्छन् । तर, यसतर्फ त्यति धेरै काम गरेको देखिँदैन ।

साउन्ड तारिफयोग्य छैन । कतिपय ठाउँमा कान थापेर सुन्दा पनि बुझिँदैन । ब्याकग्राउन्ड स्कोरले यस्तो सिनेमामा संवाद र दृश्यको भन्दा बलियो काम गर्छ । त्यसमा पनि थ्रिलर सिनेमामा खेल्ने  ब्याकग्राउन्ड स्कोरमै हो । यसले सिनेमामा प्राण भर्ने काम गर्छ । यो अवसर सिनेमाले गुमाएको छ ।

सिनेमा दृश्य भाषा हो । विषयप्रधान सिनेमामा दृश्यमा झन् धेरै खेल्न सकिन्छ । कलर अथवा रङ संयोजनले कलात्मक चेत कति छ भनेर देखाउन सकिन्छ । त्यसैले पूरै सिनेमाभर सुकिलामुकिला दृश्य खासै देखिँदैन । यसले कलरमा केही सचेत हुन खोजेको देखिन्छ ।

सिनेमा त्यहाँबाट ब्रिग्रन थाल्छ, जब लेखकमा विषयवस्तुको गहिरो ज्ञान अथवा रिसर्च हुँदैन । ‘बोक्सीको घर’ले पनि विषयवस्तुको गहिराइमा पुग्ने प्रयास नगर्दा सुन्दर चलचित्र हुने अवसर गुमाएको छ ।

अक्सर समाजमा हुनेखाने र उपल्लो वर्गका छोरी/बुहारी/श्रीमतीलाई ‘बोक्सी’को आरोप लगाइँदैन । समाजका अबला र निम्छरा महिलालाई यस्तो आरोप लगाउने गरेको पाइन्छ । केका आधारमा कथित बोक्सीको आरोप लगाइन्छ ? पुरुषले बलात्कार गरेर छोडेका महिलालाई बोक्सीको आरोप लगाइने हो ? मानसिक तनाव दिएर घरबाट परिवारले निकालेपछि बोक्सीको आरोप लगाइन्छ ? आफ्नो कर्तुत लुकाउन बोक्सीको आरोप लगाउने गरिन्छ ? अल्पायुमै छोराको मृत्यु भएपछि उसलाई परिवारले नै बोक्सीको आरोप लगाउने हो ? सिनेमाले दिन नसकेका प्रश्न हुन् । मानसिक रूपमा चोट पाएका व्यक्तिलाई समाजले बोक्सीको आरोप लगाउँदो रहेछ भनेर समाजले बुझ्ने सम्भावनालाई नकार्न सकिन्न ।

चलचित्रको प्रस्तुतिले झुक्याउँदैन मात्र बिझाउँछ पनि । फ्ल्यासब्याकले के भइरहेको छ भनेर कन्फ्युजन गराउँछ । सिनेमाको यो अर्को कमजोर पक्ष हो । कथित बोक्सीबारेको अन्धविश्वासमाथि पर्याप्त अध्ययन नगर्दा गलत चित्रण भएको छ । त्यसैले यसलाई सुन्दर सिनेमा हुने सम्भावना हुँदाहुँदै बिग्रिएको चलचित्रका रूपमा लिन सकिन्छ ।

नेपालमा अक्सर यसरी विषय उठान गरिएका चलचित्रमा लगानी गर्ने निर्माता कमै निर्देशकले भेट्टाउँछन् । यसरी निर्माता भेटिएका बेला पनि राम्रो चलचित्र बनाउन नसकिए निर्मातालाई हतोत्साही बनाउँछ । 

० ० ०

निर्देशक/लेखक: सुलक्षण भारती 
कलाकार: केकी अधिकारी/सुलक्षण भारती/स्वेच्छा राउत, शुपला सापकोटा आदि ।
निर्माता: बद्री अधिकारी
कार्यकारी निर्माता: राज घिमिरे 
जानरा: थ्रिलर 
लेन्थ: ११० मिनेट
ब्यानर: केकी अधिकारी फिल्मस् ।