site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
साहित्य
Global Ime bankGlobal Ime bank
Nabil Bank Banner adNabil Bank Banner ad
जिजीविषा  
Sidddhartha Bank Banner AdSidddhartha Bank Banner Ad

सेनेटोरियममा आएको झन्डै एक महिना पुग्न थाल्यो । मलाई भने समय बित्न नसकी घस्रिरहेको एउटा लामो युगजस्तै महसुस भइरहेको छ । सबैका अनुहारमा एउटै भाव टाँस्सिएको छ, मानाैँ यहाँ आउनाको नियति नै यही होस् ।

तैपनि, सबै जानाजान एउटा शाश्वत सत्यको आँखामा छारो हाली बाँचिरहेका हुन्छन् – जीवनको मोह ! जीवन र मृत्युबीच बाँचिरहेका हुन्छन्, एक मुट्ठी सास सँगालेर ।

के भन्ने यसलाई – आत्मवञ्चना वा जिउनको निम्ति एउटा निर्वाह वा मृत्युबोधको सन्त्रासमा अस्तित्वबोधको छटपटी !

KFC Island Ad
Dabur Nepal
NIC Asia

आएको दुईचार दिनपछि नै मेरा लागि यहाँका सबै चीजहरूबाट नौलोपनको पालिस उडेर जान्छ । यहाँको उराठलाग्दो दिनचर्या, अनिश्चितताको स्थितिमा भौँतारिरहेका मानिसको चेतना, निराशा र सन्त्रासको बोझले थिचिएका आत्मप्रवन्चित हाँसो, यही सबका बीच बाँच्छ जीवन यहाँ रहेसम्म ।

यस्तो उकुसमुकुसको परिवेशमा पनि कहिलेकाहीँ वर्षायाममा बादलबाट झलक्क झुल्केको घामजस्तै कतैबाट उन्मुक्त हाँसोको टड्कारो आवाज कानमा पर्छ । यसले वातावरणमा केही क्षणका लागि भए पनि सजीवता छरेर जान्छ ।

Royal Enfield Island Ad

समय बिताउन म उर्दू शायरीको किताब पढ्दै हुन्छु । एउटा लाइनमा आई टक्क अड्न पुग्छु– 
जिन्दगी जिन्दादिली का नाम हैं 
बुजदिल क्या खाक जिया करते हैं

यहाँ सेनिटोरियममा मानिसहरूको बाँच्ने मोह देखेर मभित्र पनि जीवनप्रति तीव्र अनुराग जन्मिन थाल्छ । अनुरागमा सार्थकता पाउन जीवनले कसैको साथ खोज्ने गर्छ ।

सबै भाग्यमानी हुँदैनन् । कसैले पाउँछन्, कसैले गुमाउँछन् । कोही निरन्तर तलासमा भौँतारिरहन्छन् । अस्तित्वको अर्थ नै सापेक्षतामा हुन्छ ।

फिमेल वार्डको मिस प्रतिमालाई सम्झन्छु । यहाँ आउँदा हाड र छाला मात्र थिइन् । फर्किंदा चिन्नै नसकिने गरी जिउ लगाएर गइन् । यहाँ रहँदा उनलाई भेट्न आउनेहरू कुनै दिन खाली भएन । सधैँ हँसिलो अनुहारमा आत्मविश्वास झल्किन्थ्यो । औषधिले भन्दा यसैले उनको अस्तित्व संकटको सन्त्रासलाई जितेको हुनुपर्छ ।

‘...तल तीस नम्बरको हालत सिरियस छ,’ मेरो कानमा यो आवाज पर्छ । म दुवै हातले कान थुन्छु । मलाई लाग्छ, कसैले मेरो कानमा तातो लावा खन्याइदिएको होस् ।

जीवनप्रतिको मोह र बाँच्ने विश्वासलाई यसले कमजोर बनाउन खोज्छ । म उठेर एकातिर हिँडिदिन्छु, आफ्नो छरिएको विश्वासलाई बटुलेर सम्हाल्न ।

कोठामा फर्किन्छु । टेबलमा चिठी राखेको हुन्छ । खामबाहिरको लेखाइले नै चिन्छु चिठी कसको भनेर । पढ्न थाल्छु, मायाका कुराहरू हुन्छन् । आउन नसकेको असमर्थता, फेरि नसियतका लम्बेतान फेहरिस्त– यो गर्नू, यो नगर्नू आदि ।

र, अन्त्यमा स्वास्थ्यको राम्रोरी ख्याल राख्ने आग्रह र सम्झनाको मीठो म्वाइँ । चिठी पढ्दा पढ्दै म आफ्नो मुख हातले थुन्न पुग्छु, मानौँ आँखाले नदेख्ने क्षयका असंख्य कीटाणुहरू मेरो मुखबाट निस्केर ऊभित्र पस्न थाल्छ ।

‘निकै तल्लीन भएर पढ्दै हुनुहन्छ...,’ औषधि लिएर हेरिरहेकी सिस्टर फेरि भन्छिन्, ‘...को चिठी लाग्छ नि !’

म केही नबोलेर हाँसी मात्र दिन्छु ।

‘केके लेखेको छ, हामीलाई पनि सुनाउनुस् नि !,’ हाँस्दै उनले भनिन् ।

म चिठी उसको अगाडि राखिदिन्छु ।

‘धत्, तपाईंलाई लेखेको चिठी पनि हामीले हेर्न हुन्छ र !,’ औषधि ख्वाएर उनी हाँस्दै बाहिरिन्छिन् ।

यो अस्थायी प्रतिविम्ब बालुवामा पोखेको पानीजस्तै सुकेर जान्छ । फेरि उही नियास्रोपन र अत्यासलाग्दो क्षण परिवेशमा चारैतिरबाट पस्रेर आउँछ । जीवन एउटा रित्तो भाँडोझैँ फनफनी घुम्न थाल्छ ।

पैँतीस नम्बरको जस्तै मेरो फोक्सो पनि गलेर फतफती झर्न थालेको लाग्छ । भित्र र बाहिरको शून्यता एकाकार भएर एउटा महाशून्यको सिर्जना गर्छ । यसमा म र मरो अस्तित्व दुवै विलीन हुन्छ ! केही हुँदैन त्यहाँ अन्तरिक्षको नीरवताबाहेक ।

यहाँ प्रत्येक मानिस उपन्यासको पात्रजस्तै आ–आफ्नो भूमिका खेल्न दक्ष छन् । तर, कहिलेकाहीँ पात्रले आफूलाई नसुहाउने मुकुन्डो लाएको देख्दा दिक्क लाग्छ । किन यस्तो गर्नुपरेको होला ! यसले उसलाई दयाको पात्र बनाइदिन्छ ।

‘यही इच्छा र अभिलाषाले मानिसलाई एउटा क्यारेक्टरको रूपमा प्रस्तुत गर्छ,’ अन्तर्मनले सम्झाउँछ ।

‘यो त वलग्यारिटी होइन र !,’ म सोध्छु ।

‘हुनसक्छ,’ मन हाँसेर भन्छ, ‘यही नै त्यो पात्रको वास्तविकता र उसको भावना तथा कुण्ठाको यथार्थ प्रतिविम्ब होस् !’

यही सबबीच कुन बेला निदाएछु, थाहै भएन ।

बिहान भइसकेको रहेछ । सिस्टरको ‘टेम्प्रेचर’को आवाजले मेरो निद्रा खुल्छ ।

‘गुड मर्निङ, सिस्टर’ बाट यहाँको दिनचर्या सुरु हुन्छ । डाक्टरको राउन्ड, नयाँ ‘कम्प्लेन’ औषधि, इन्जेक्सन आदिबीच बिहानको व्यस्तता सुस्तरी चिप्लिँदै जान्छ । भित्तामा झुन्डिएको क्यालेन्डर हावाले फरफराइरहन्छ ।

सेनेटोरियममा रोगीहरू मलाई समयको भित्तामा उल्टो झुन्डिएको क्यालेन्डरजस्तो लाग्छ, जसका पानाहरू पल्टिन सकिरहेको छैन । ‘एक्सपायर’ भइसकेका क्यालेन्डरहरू...!

समयबोधले घोच्न थाल्छ । म छटपटाउँछु । तर, केही गर्ने विकल्प भेटाउँदिनँ । यहाँ धैर्य र प्रतीक्षाको निकै खाँचो छ । समयले धैर्य राख भन्छ । धैर्यले प्रतीक्षा गर भन्छ ।

तर, धैर्य राख्न कसलाई फुर्सत छ यहाँ ? समयको गतिसँग सबै दौडिरहेको हुन्छ । अन्यथा समयले किनारामा हुत्याइदिन्छ । मानिस हुनुको नियति सायद यही हो । बिचरा मानिस !

सिस्टरले इन्जेक्सन तयार पार्छे । म आफ्नो दुवै पाखुरा पालैसित छाम्छु, कतै नदुख्ने ठाउँ छ कि भनेर । सिस्टर मेरो आशय बुझ्छिन् । तातो सेक्न ‘हट वाटर ब्याग’ ल्याइदिन्छु भन्छिन् ।

‘दुख्न त दुखेन ?,’ इन्जेक्सन दिएपछि सोधिन् ।

‘तपाईं त मेरो इलाजको लागि इन्जेक्सन दिनुहुन्छ र यसको पीडा पनि क्षणिक मात्र रहन्छ । यहाँ त जानाजान अन्जान भएर घोचेका ती घोचाइहरू पो असह्य हुन्छन् सिस्टर ! जसले चेतनालाई सधैँ बिथोलिरहन्छ,’ म निर्लिप्त भावले भन्छु ।

‘सरको दार्शनिक कुरा बुझ्न साह्रै कठिन ! के मैडमले बुझ्नुहुन्छ ?,’ हाँस्दै सिस्टर सोध्छिन् । आफूलाई सहज पार्दै म पनि हाँसिदिन्छु ।

मानिसले यिनै दुःख, पीडा, सन्त्रास, एक्लोपन आदिको भोगाइमा आफ्नो अस्तित्व खोजिरहेको हुन्छ । अरूहरूको सापेक्षताबिना यो भोगाइको कुनै अर्थ वा अस्तित्व रहँदैन । मानिस त्यसैले सामाजिक प्राणी हुन पुग्छ ।

फूलदानमा ताजा फूलहरू ल्याएर सिस्टरले राखिदिन्छिन् । म धन्यवाद दिन्छु, शिष्टाचारवश । मैले छोए यी फूलहरू पनि क्षयले ग्रसित होलान् भन्ने डरले म त्यहाँ लेखिदिन्छु, ‘ब्युटी इज टु बिहोल्ड एन्ड एप्रिसिएट नट टु टच ।’

सुन्दरताप्रतिको कमलो भावको यो शिष्ट अभिव्यक्तिसित म पनि प्रभावित हुन्छु । सिस्टर लाज मान्दै ‘सरलाई हट वाटर ब्याग’ भन्दै जान्छिन् ।

क्वाटरअगाडिको चौरमा फूलका बोटहरूलाई कीराले साह्रै नाश पारेको हुन्छ । फूलहरूले बोल्न सक्ने भए आफ्नो पीडा भन्थे होलान् । ऊ त आफ्नो मनमोहक रङ र सुवासले अरूलाई खुसी मात्र दिन्छ ।

म डाक्टरसँग ती बोटहरूमा ‘इनसेक्टिसाइड’ छर्न आग्रह गर्छु । ‘रोग र कीराले फूललाई पनि पीडा हुन्छ,’ म डाक्टरलाई भन्छु । डाक्टर हाँसी मात्र दिन्छन् । उनको ‘स्टेथेसकोप’मा कान मात्र हुन्छ, हृदय हुँदैन ।

लन्चपछि यहाँ केही बेरका लागि चहलपहल रहन्छ । सबै आ–आफ्ना गन्थन लिएर ख्यालठट्टा गर्दै घाम तापेर बसिरहेका हुन्छन् । तल अफिसमा सहरबाट मोटर आएको हुन्छ ।

पोष्ट गरिदिनका लागि म चिठी दिन तल जान्छु ।

चिठी दिएर आएपछि वार्डमा घुम्न थाल्छु, बिनाकाम । उन्नाइस नम्बरको घरबाट मानिसहरू भेट्न आएका रहेछन् । रोग असाध्य भइसकेको छ भनेर डाक्टरले भनेका हुन्छन् ।

रोगी साह्रै दुब्लो देखिन्छ । मसिनो स्वरले ऊ कुरा गरिरहेको हुन्छ । उसकी छोरी टाँसिएर खाटमा बसेको देख्दा मेरो जिउ सिरिङ्ङ भएर आउँछ । ममता अन्धो हुन्छ भनेको यही नै होला ।

सिरकबाट दुई झिना हात निकालेर नमस्ते गरेको देख्छु ।

घुम्दाघुम्दै वार्डको एक छेउबाट अर्को छेउसम्म पुग्छु । प्रत्येक कोठा अनौठो भाव ओढेका अनुहारहरूको संग्रहालयजस्तो लाग्छ । आशा र निराशाका बीच पिङ खेलिरहेका यी अनुहारका भाव स्वास्थ्य विज्ञानले कति बुझ्छ, मलाई थाहा छैन । डाक्टरका स्टेथेस्कोपमा यस्ता अनुभूतिका स्पन्दन बुझ्ने क्षमता छ ?

डाक्टरले पनि ‘हामी आफ्नो तर्फबाट पूरा कोसिस गर्दै छौँ, ईश्वरमाथि भरोसा राख्नुहोस्...’ भनेको सुन्दा ईश्वरको जड्ता र विज्ञानको सान्दर्भिकताको सीमाको पहिचान कसरी गर्ने ?

गराहरूको भर्याङ चढ्दै माथि उक्लिँदै छु । भर्याङ ठाडो भएकाले म एकछिन सुस्ताउँछु ।

एक्कासि तलबाट रोएको आवाज आउँछ । म फर्केर हेर्छु । आवाज उन्नाइस नम्बरबाटै आएको हुन्छ ।

माथिबाट सबै डिलमा बसेर हेरिरहेका हुन्छन् । म गराको भर्याङबीच उभिएको हुन्छु । मलाई लाग्छ, म त्रिशंकुु भएर झुन्डिएर बसेको छु ।

भरखरै नमस्ते गरेका दुई झिना हातले मलाई समात्न खोजेको लाग्छ । म एक सासमा गराका भर्याङ उक्लेर माथि पुग्छु । सास फुल्न थाल्छ । म त्यहीँ थचक्क बस्छु ।

लन्चपछिको चहलपहल खल्लो भइसकेको थियो । एकछिनअघिको हलचल आ–आफ्नो कोठामा गएर विलीन हुन्छ । झिना हातोको सरल (?) मृत्युबारे सोच्दै म पनि आफ्नो कोठातिर लाग्छु ।

उसले अघि नमस्ते गरेको सायद अन्तिम बिदा...।

आफ्नो ओछ्यानमा आएर पल्टन्छु । निर्निमेष भावले शून्यमा केही खोज्ने कोसिस गर्छु । बाहिर घाम टन्न लागेको हुन्छ । यसले माहोलमा शिथिलता र नियास्रोपना थपिरहेको हुन्छ ।

कोठाअगाडिको रुखमा एउटा काग आएर नमिठोसँग कराउन थाल्छ । क्यार...क्यार...।

आवाज रोकिनासाथै लाग्छ, घस्रेर बितिरहेको समय एक्कासि टक्क अडिन गयो । सास फेर्न खोज्छु । फोक्सोमा चारैतिरबाट हावा छिरेको भान हुन्छ । फोक्सोको ठाउँ रित्तो हुन गएको अनुभव हुन्छ । सायद क्षयका कीटाणुले प्वालैप्वाल पारेको छ त्यहाँ...।

मभित्र हावैहावा भरिएर हलुको भएको अनुभव हुन्छ । बतासले उडाइ लग्छ कि भन्ने लाग्छ । म खाटलाई दह्रो गरी समात्छु ।

जिउ शिथिल भई ओछ्यानमा टाँसिन थाल्छु, चिप्लेकीरा टाँस्सिएझैँ च्याप्प...।

चिप्लेकीराले आफूलाई र्यालले छोपी सतहमा टाँसेजस्तै म पनि सहज हुनका लागि आफ्नो चारैतिर आत्मविश्वासको ‘ककुन’ निर्माण गरी अस्तित्व संकटको बोधबाट पलायन हुन खोज्छु ।  

(रचनाकाल—२०२६/काठमाडौं)
 

NIBLNIBL
प्रकाशित मिति: शनिबार, मंसिर २३, २०८०  ११:४८
Sipradi LandingSipradi Landing
worldlinkworldlink
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
NTCNTC
The British College Banner adThe British College Banner ad
Everest BankEverest Bank
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
सम्पादकीय
SubisuSubisu
Hamro patroHamro patro