काठमाडौं । केही वर्षअघिसम्म स्टोक सिटीका महिला खेलाडीहरूलाई प्रि–सिजनको प्रशिक्षणमा डकआउट चित्रकारी र कुनै समय प्रतिस्पर्धामा रहेको पुरुष टिमको मैदान सफा गर्ने काममा समावेश हुन्थ्यो ।

तर, अहिले महिला फुटबलमा उल्लेख्य परिवर्तनसँगै पारिश्रमिकसमेत पाउन थालेका छन् । पूर्णकालीन प्रशिक्षकबाट निर्देशन पाउन र पुरुष खेलाडीसरहको लाखौँ पाउन्ड पर्ने प्रशिक्षण सुविधामा रमाउन पाएका छन् । उनीहरूको अबको पहिचान फोहोर संकलन गर्नेबाट पूर्ण रूपमा फेरिएको छ ।

“निकै छोटो समयमा हामीले ठूलो परिवर्तन देख्यौं,” स्टोक सिटीबाट तेस्रो सिजन खेलिरहेकी २४ वर्षीय मिडफिल्डर मोली होल्डरले भनिन्, “हामी जिमको प्रयोग गर्न चाँडै जान्छौँ, हामीसँग फिजियोसम्मको पहुँच छ । २० मिनेट भिडियो विश्लेषण कक्षामा बिताउँछौँ । कहिलेकाहीँ डार्ट खेल्छौँ र सहकर्मीसँग बसेर खाना खान्छौँ । यसले हामी स्टोकको भाग भएको महसुस गराउँछ ।”

यही व्यावसायिकताले नवौँ महिला विश्वकपको सफलतालाई बलियो बनाएको छ । जुन आइतबार स्पेनले फाइनलमा इंग्ल्यान्डलाई १–० ले हराएसँगै समाप्त भयो । विश्व महिला फुटबलमा स्पेन र इंल्यान्ड दुवै महिला घरेलु लिग भएका देश हुन् ।

मैदानमा उपस्थित र टेलिभिजनमा कीर्तिमानी दर्शकको साथ पाएको यो संस्करणले महिलाको खेलले पुरुषसँगको तुलनामा रहेको आर्थिक असमानतालाई कम गर्नेछ भन्ने आश जगाएको छ ।

डेलोइट कन्सल्टेन्सीका अनुसार, सन् २०२१/२२ सिजनमा विश्व फुटबलमा सबैभन्दा बढी राजस्व उत्पन्न गर्ने क्लबहरूको महिला टोलीले क्लबको कुल राजस्वको ०–१ प्रतिशत हिस्सामात्र ओगटेको थियो ।

स्पेनलाई आइतबार उपाधि दिलाउन निर्णायक गोल गरेकी कप्तान ओल्गा कार्मोना स्पेनिस क्लब रियाल मड्रिडबाट खेल्छिन् । जहाँ २०२१–२२ को सिजन क्लबले महिला फुटबलबाट १.४ मिलियन युरो राजस्व संकलन गरेको डेलोइटले खुलाएको छ ।

डेलाइटका अनुसार यसको तुलनामा सोही सिजन रियाल मड्रिडको पुरुष टिमले ७१३.८ मिलियन युरो राजस्व संकलन गरेको थियो ।

‘टेलिभिजन ब्ल्याकआउट’
टेलिभिजन बोर्डकास्ट अधिकारमा महिलाको खेल प्रतिस्पर्धाका लागि निकै संघर्षरत छ । कतिसम्म भने युरोपका शीर्ष पाँच राष्ट्रले विश्वकप प्रसारणको अधिकारका लागि पर्याप्त रकमको प्रस्ताव नगरेको भन्दै फिफाका अध्यक्ष जियानी इन्फान्टिनोले ‘ब्ल्याकआउट’ को धम्कीसमेत दिएका थिए ।

फिफाका अनुसार बेलायत, स्पेन, फ्रान्स, जर्मनी र इटालीले महिला विश्वकप प्रसारणका लागि एक मिलियनदेखि १० मिलियन डलरसम्मको प्रस्ताव गरेका थिए । पुरुष फुटबलसँग यसको तुलना गर्दा कतारमा सम्पन्न विश्वकप प्रसारणका लागि उनीहरूले १०० मिलियनदेखि २०० मिलियन डलर तिरेका थिए ।

“हामीले टेलिभिजन सम्झौताका लागि केही मानिसहरूसँग पञ्जा लडाइँ नै खेल्नुप¥यो,” सन् २०१५ र २०१९ मा अमेरिकालाई विश्वकपको उपाधि दिलाएकी प्रशिक्षक तथा हाल फिफाको प्राविधिक कमिटीको नेतृत्व गरिरहेकी जिल एलिसले भनिन् ।

अब प्रश्न विश्वकपमा साथ दिएका विशाल दर्शकहरूले अन्तर्राष्ट्रिय खेल र प्रमुख प्रतियोगिताहरू बाहिर पनि चासो कायम राख्न आवश्यक पर्ने घरेलु क्लबहरूका लागि ठूला प्रसारण अधिकार र प्रायोजन सम्झौताहरूको ढोका खोल्न सक्छन् भन्नेमा छ ।

“घरेलु लिगका महिला फुटबल अझै पनि सुरुआतकै चरणमा छन्,” फुटबलमा महिला नामक संस्थाकी निर्देशक तथा खेलकुद व्यवसाय एजेन्सी द स्पेस बिटविनकी सह–संस्थापक लिजा पर्फिटले भनिन्, “त्यसैकारण यो सबै लगानीको कुरा हो ।”

सन् २०२२ मा सम्पन्न युरोपियन च्याम्पियनसिपको उपाधि इंग्ल्यान्डले जित्दा १७.४ दर्शकले जर्मनीसँगको फाइनल खेल प्रत्यक्ष हेरेका थिए । यसले पनि जब कुनै टिमको सफलता राष्ट्रिय चर्चाको विषय बने कस्तो प्रभाव पुग्छ भन्ने देखाउँछ ।

उक्त फाइनलको प्रत्यक्ष प्रसारण हेर्नेहरूमा ठूला पर्दाअघि, पब वा अन्य पार्कमा एकसाथ बसेर हेर्नेहरूलाई समावेश गरिएको छैन ।

जिल स्कट, क्लोइ केली र एला टुनले सामाजिक सञ्जालमा ठूलो फ्यान फलोइङ बनाएका छन् । र, विभिन्न ब्रान्डसँग प्रायोजन सम्झौता समेत गर्दै आफ्नो नाम र महिला फुटबललाई चर्चाकाबीच राखिरहेका छन् ।

गेम चेन्जर
लिभरपुल विश्वविद्यालयका किरन मग्वायरले इंग्ल्यान्डको घरेलु महिला सुपर लिग (डब्लूएसएल)लाई प्रिमियर लिगको ठूलो चुनौती रहेको बताए । तर, पनि डब्लूएसएलमा अघिल्लो वर्षको तुलनामा दर्शकको उपस्थिति १७० प्रतिशतले बढेको तथ्यांक सार्वजनिक भएका छन् ।

आर्सनलले ४७ हजार ३६७ जना कीर्तिमानी दर्शकको साथ पाउनु यसको उदाहरण हो । फुटबल खेल्न दर्ता हुने महिला खेलाडीको संख्या पनि १६ प्रतिशतले बढेको तथ्यांक सार्वजनिक भएको छ ।

यी सबै महिलाको खेलले पनि अब प्रस्तावका लागि केही फरक कुरा बोकेको छ भन्ने उदाहरणहरू हुन् । स्केमा बिजनेस स्कुल, फ्रान्सका साइमोन चान्डविक लाखौं दर्शकहरूसम्म पुग्न सकिने भएकाले विश्वभरका मुख्य ब्रान्डहरू सधँै पुरुषको खेलमा विज्ञापनका लागि घुमिरहने बताउँछन् ।

तर, चाडविक र स्पेनमा आधारित महिला फुटबल एजेन्ट कार्लोटा प्लानास दुवैले विश्वकप खेलेका धेरै खेलाडीहरूको उदाहरण दिँदै महिला खेलले अब दृढता, लचिलोपन र एकताको मूल्यको प्रस्तावसहित विज्ञापनदाताहरूलाई आकर्षण गर्नसक्ने तर्क गर्छन् ।

“आफूले पाउन योग्य स्थानमा आइपुग्नका लागि खेलाडीहरूले धेरै संघर्ष गर्नु परेको छ । धेरै चुनौती र पर्खालहरु भत्काउनु परेको छ,” प्लानासले भनिन्, “त्यो सपना र उत्साहका लागि उनीहरूले लड्नु पर्‍यो र पाए पनि ।”

स्टोक सिटीमै फर्किदा, भर्खरै अर्ध–व्यवसायिक महिला टोली र नजिकै गाउँहरूका असंख्य मैदानहरू जहाँ उत्सुक आमाबाबुले आफ्ना छोरीहरूलाई खेल्नका लागि प्रदान गरिरहेका हुन्छन्, उनीहरू दुवैमा दृढ संकल्प देखिन्छ ।

“आशा छ, यो विश्वकप पछि धेरै भन्दा धेरै मानिसहरू उठ्नेछन् र सोच्नेछन् ‘हाम्रो स्थानीय टोली खेल्दै छ, जाऔं र तिनीहरूलाई हेरौं’,” होल्डरले भनिन् ।