काठमाडौं । गएको वैशाख ११ गते मकालु प्रकाशन गृहले कोरोना महामारीको चिनियाँ अनुभवहरू समेटिएको पुस्तक ‘साहस र दृढ संकल्पका कथाहरू : कोरोना भाइरसले बन्दी बनेको उहान’ प्रकाशन गरेको खबर दियो । चीनको विदेशी भाषा छापाखाना (फरेन ल्याङ्वेज प्रेस) ले प्रकाशनमा ल्याएको अंग्रेजी भाषाको सो पुस्तक नेपाली भाषामा अनुवाद गरी मकालु प्रकाशनले आमनेपाली पाठकहरूका लागि प्रकाशनमा ल्याएको थियो ।

तर चैत ११ देखि कोरोना महामारीको जोखिम नियन्त्रणका लागि नेपालमा लकडाउन (बन्दाबन्दी) सुरु भयो । त्यसैबीचमा नेपालीमा अनुवाद भएर प्रकाशनमा आएको त्यो पुस्तक पाठकहरूको हातहातमा पुग्न सकेन । चीनको उहानबाट उत्पन्न भाइरसको प्रकोप र यसको नियन्त्रणमा चीन सरकार र त्यहाँका जनताले गरेको निरन्तर प्रयत्न र उनीहरूले हासिल गरेको सफलता सो पुस्तकमा जीवन्तरूपमा प्रस्तुत गरिएको मकालु प्रकाशन गृहका प्रबन्ध निर्देशक वासुदेव ढकालको भनाइ छ ।

वासुदेव ढकालका अनुुसार मकालु प्रकाशनले विविध विषयमा पुस्तक प्रकाशन गर्दै आएको छ । सोही क्रममा प्रकाशनले चीनको इन्टरप्रेनर सिरिज भनेर चीनका सुप्रसिद्ध व्यवसायीहरूको जीवनी र तिनले सञ्चालन गरेका व्यवसाय अनि तिनका संस्थाका विषयमा लेखिएका किताबहरू पनि अनुवाद गर्दै आएको छ ।

उनका अनुसार चीनको ‘फरेन ल्याङ्वेज प्रेस’ लाई मकालु प्रकाशनले नेपालमा चीनबाट प्रकाशित विभिन्न किताबहरूको अनुवाद गरेर प्रकाशन गरिरहेको थाहा थियो । त्यसैले उक्त प्रेसले यो किताब अनुवादको कुरा अगाडि ल्याएको थियो । 

ढकालका अनुसार कोरोना उपचारको पद्धतिको महत्त्वपूर्ण कडी लकडाउन भएकाले उहानमा त्यसबेला लकडाउन सुरु भएको थियो । त्यसपछि मात्रै त्यहाँ रोग कसरी आयो, कसरी त्यसको निक्र्योल गरियो, कसरी उपचार गरियो, उपचारका लागि महत्त्वपूर्ण आधार के–के थियो भन्ने विषय, त्यहाँको सरकार, सुरक्षाकर्मी, डाक्टर, नर्स, अस्पताल र पत्रकारले कसरी काम गरे भन्ने विषयमा साना–साना कुरा पनि लेखिँदै गयो । र पुस्तकको रूप लिएको थियो ।

मकालु प्रकाशनका प्रबन्ध निर्देशक वासुदेव ढकाल भन्छन्, “भोलिका दिनमा हामीलाई यी सारा कुराहरूमा अलमल नहोस् भनेरै होला, फरेन ल्याङ्वेज प्रेसले मसँग पुस्तकको नेपालीमा अनुवादको कुरा उठायो । त्यतिबेला यृुरोप र अमेरिकामा पनि कोरोना भाइरस फैलिसकेको थियो । नेपालमा पनि कसैकसैमा यो लक्षण देखिन सुरु भइसकेको थियो ।”

ढकाललाई पनि लाग्यो यो किताबको नेपाली अनुवाद नेपालीहरूका लागि सहयोगी हुनसक्छ । त्यसैले उनले दायाँबायाँ केही नहेरी किताब अनुवाद गरेर प्रकाशित गर्ने निर्णय गरे । र चीनको प्रकाशनलाई जानकारी गराए । 

उनका अनुसार किताब नेपाली भाषामा आए त्यसले नेपालका स्वास्थ्यकर्मी, सुरक्षाकर्मी, नीति निर्मातालगायत आमनागरिकलाई कोरोना भाइरसबारे बुझ्न, सतर्क हुन र बाँच्न सजिलो हुन्छ । यही सोचले उनलाई यो काममा लाग्न उत्प्रेरित ग¥यो ।

तत्कालै ढकालले चीनबाट प्रकाशित अंग्रेजी भाषाको किताबको नेपालीमा प्रकाशनको सम्झौता गरे । नेपालसँगै अरू पनि १५ वटा देशमा त्यो किताबको अनुवाद हुने सम्झौता भएको ढकाल बताउँछन् । 

चीनबाट किताबको सफ्ट कपी आयो । त्यो आउनासाथ उनले तत्काल किताबका लागि अनुवादक तोकिएका डा. विमलकुमार सुवेदीलाई फरवार्ड गरे र तत्काल काम गर्नुपर्ने बताए । किताबका अनुवादक डा. विमलकुमारले पनि डकुमेन्ट पाउनासाथ नेपालीमा अनुवाद गर्न थाले ।

“यसरी १८ घण्टे काम सुरु भयो अनुवादक विमलको । र म पनि त्यसका लागि अरू व्यवस्थाका लागि खटिएँ,” वासुदेव भन्छन् । ढकालका अनुसार पुस्तकको युद्धस्तरमा अनुवाद हुँदै गयो । अनुवाद भएर आएका जति पृष्ठहरूको भाषा सम्पादन तथा प्रुफ हेर्ने कामले तीव्रता लियो । र लकडाउनकै बीचमा अनुवादको काम सकियो ।

ढकाल भन्छन्, “तर लकडाउनले सर्वत्र आवतजावत बन्द थियो ! म विशेष अनुरोध गर्दै प्रेस चलाउने मेसिन म्यानदेखि आवश्यक सबै जनशक्तिको बन्दोबस्त मिलाउनमा खटिएँ । कागजको व्यवस्थाका लागि विक्रेतासँग सम्पर्क गरेर कागज ल्याएँ । वास्तवमा यो किताब धेरैका लागि महत्त्वपूर्ण सामग्री हुन्छ भनेर नै मैले यो कामलाई गति दिएको थिएँ ।” 

अन्ततः लकडाउनकै बीचमा यो किताब छापियो । तर, लकडाउनले गर्दा आमपाठकहरूको हातहातमा भने किताब पु¥याउन सक्ने अवस्था रहेन । किनभने पत्रपत्रिका पसल बन्द थियो । यातायात बन्द थियो । सबै कुरा बन्द–बन्द थियो । त्यही बन्दमा पनि कोरोना भाइरसका बारेमा व्यापक जानकारी किताबमा समेटिएको थियो । किताबमा साना–साना कुराहरू पनि उल्लेख भएको मकालुका प्रबन्ध निर्देशक ढकाल बताउँछन् । त्यसैले पनि यो किताब सबैका लागि महत्त्वपूर्ण रहेको उनको ठहर छ ।

तर लकडाउनका कारण आफूहरूले सबैको हातमा किताब पुर्‍याउन नसकेकामा दुःखी छन् उनी । कोरोना महामारीको यो समयमा यस किताबले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने थियो ।  तर लकडाउनको अवस्थामा पनि मुलुक व्यवस्थापनको जिम्मा लिएकाहरूको हातहातमा उक्त किताब आफूहरूले पुर्‍याउने काम गरेको ढकाल बताउँछन् । उनका अनुसार राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, स्वास्थ्यमन्त्री, अन्य मन्त्रीहरू, स्वास्थ्य मन्त्रालयका डीजीदेखि नीति निर्माताहरूको हातहातमा किताब पुर्‍याइएको छ । 

प्रबन्ध निर्देशक ढकाल भन्छन्, “तर त्यो किताब कसैले पढे कि पढेनन् ? त्यसबाट तिनले के अनुभव गरे ? के सिके ? तिनलाई उक्त पुस्तकमा उल्लेखित अनुभवहरूले कोरोना नियन्त्रणका लागि सहयोग गर्‍यो कि गरेन ? भन्ने विषयमा भने थाहा हुन सकेन । ख्वै, त्यसको लक्षण पनि देखिएको छैन !”

ढकालका अनुसार यदि त्यो किताब सरोकारवालाहरूले पढिदिएको भए हरेक क्षेत्रमा धेरै सहयोग पुग्ने उनको भनाइ छ । किताबमा मसिना–मसिना कुराहरू पनि उल्लेख भएकाले त्यसले धेरैलाई मार्गनिर्देश गर्ने उनी बताउँछन् ।

ढकाल भन्छन्, “यहाँ त खाली लकडाउन थपिएको थपिएकै मात्र छ । यस्ता विषयमा पनि त्यो पुस्तक मद्दतगार हुनसक्थ्यो । मलाई लाग्छ तिनले किताब पढेको भए धेरै गर्न सक्थे । कोरोना कन्ट्रोलमा राम्रो र उल्लेख्य काम हुनसक्थ्यो । वास्तवमा यो किताब गुरुमन्त्र हुनसक्थ्यो धेरैका लागि । यो किताबले कोरोना नियन्त्रणका विषयमा धेरै ज्ञान दिन्छ ।” ढकालका अनुसार अहिले यो पुस्तक अनलाइन किन्न र पढ्न पाउने व्यवस्था मिलाइएको छ । त्यसका लागि पाठकले मकालु प्रकाशन गृहको वेबसाइटमा गएर बुझ्न सक्ने उनी बताउँछन् ।