विराटनगर । पछिल्लो दुई वर्षयता विराटनगरसहित पूर्वका प्रमुख सहरी र पर्यटकीय क्षेत्रमा होटल व्यवसायमा रु. ५ अर्बभन्दा बढी नयाँ लगानी थपिएको छ । 

मेची र कोशी पहाडका पर्यटकीय क्षेत्रमा करोडौं रुपैयाँ लगानीमा होटल तथा रिसोर्ट निर्माण भएका छन् । तराईमा सञ्चालनमा रहेका होटलमा क्षमता अभिवृद्धि गर्न लगानी थपिँदो छ । खासगरी विराटनगरदेखि धनकुटाको हिलेसम्मको औद्योगिक तथा पर्यटकीय करिडोरमा ठूला लगानीमा होटल निर्माण भएका छन् । मेचीको झापा र इलामतर्फ पनि होटल व्यवसायमा लगानी थपिने क्रमले तिव्रता पाएको छ । कतिपय नयाँ होटल निर्माणका क्रममा छन् । कतिले चाहिँ सेवा दिन सुरु गरिसकेका छन् । 

सेवा सुरु गर्नेमध्येकै एक हो विराटनगरका उद्योगी मोती दुगडले ४० करोड रुपैयाँको लगानीमा सुरु गरेको होटल ह्यारिसन प्यालेस । चारतारे अत्याधुनिक सुविधासहितको यो होटल शुभारम्भ भएदेखि नै खचाखच छ । ‘‘पचासवटा मध्ये पाँचदेखि सातवटासम्म कोठा त वर्षैभरिका लागि रिजर्भ हुने गरेका छन्,’’ दुगडले भने, ‘‘पहिलो होटल प्रारम्भदेखि नै सफल हुँदै गएकोले अर्को पाँचतारे होटल निर्माणमा पनि हौसिएको छु । एक वर्षभित्रै त्यो पनि सञ्चालनमा आउने छ ।’’ सेवाक्षेत्रमा आफूले गरेको लगानीबाट निकै राम्रो ‘रिटर्न’ हुन थालेकाले लगानी थप्न थप उत्साहित भएको दुगड बताउँछन् । 

पहिले चल्ने हो होइन भन्ने द्विविधा रहेको तर पहिलो होटलबाट प्रारम्भिक सफलता मिलेपछि दुगडले थप एक सय करोडको रुपैयाँको लगानीमा पाँचतारे होटल र सपिङ मल निर्माण गरिरहेका छन् । विराटनगरको मेनरोडमा निर्माणाधीन रहेको उनको दोस्रो ‘प्रोजेक्ट’अन्तर्गत सेन्चुरियन पाँचतारे होटललाई प्राथमिकता दिइएको छ ।

पाँचतारे होटलसँगै मल, मल्टीप्लेक्स सिनेमा हल, एम्युजमेन्ट पार्क, स्वीमिङ पुलसमेतको सुविधा हुनेछ । त्यहाँ तीन हजार जनासम्म अटाउने ब्यांक्वेट निर्माण गरी ठूला विवाह, पार्टी र कार्यक्रम गर्न बाहिर जानुपर्ने बाध्यता हट्ने छ । दुगडले भने, ‘‘ठूला आयोजनाका लागि भारतको सिलीगुडी, कलकत्ता, दिल्ली वा काठमाडौं नै जानुपर्ने बाध्यता टर्नेछ ।’’ 

ह्यारिसनमा जाकुजी, रेस्टुरेन्ट, मसाज पार्लर, वाईफाई जोन, फिटनेश सेन्टर, ब्युटी पार्लर, कोठा–कोठामै मिनीबार उपलब्ध छ । स्टार होटलले दिने सुविधा सबै दिइएको छ । सेमिनार, तालिम तथा गोष्ठीमा आउने अतिथिहरुको माग अझै थेग्न नसकिएको बताउँदै दुगड भन्छन्, ‘‘तेस्रो देशका पर्यटक पनि आउन थालेका छन् । एनजीओ–एनजीओका प्रतिनिधि, बाहिरका लगानीकर्ताहरु, आयात र निर्यातकर्ता बस्ने थलो बनेको छ ।’’ संयुक्त राष्ट्र संघका तथा एजेन्सीका कर्मचारी पनि आएर बस्छन् । ह्यारिसन नेपालकै उत्कृष्टमध्येको होटल भएको दुगडको दाबी छ । 

विगत दुई दशकभन्दा लामो समयदेखि होटल व्यवसायमा संलग्न विराटनगरको रत्ना होटलका सञ्चालक रेवतबहादुर थापाले धनकुटाको हिलेमा अर्को नयाँ होटल सुरु गरेका छन् । विराटनगरमै दोस्रो होटल संचालनमा आइसकेको छ । पहिले भाडाको घरमा चलाइएको रत्ना अहिले विराटनगर बसपार्क नजिकै आफ्नै पूर्वाधारमा सरेको छ । क्षमता विस्तारसहित हिले र विराटनगरमा थापाले हालसम्म २५ करोड रुपैयाँ लगानी गरिसकेका छन् । ‘‘अझै लगानी थपिने क्रम जारी छ, यतिमै पूर्ण होला भन्ने अवस्था नै छैन,’’ थापा भन्छन्, ‘‘पर्यटन विकास र पूर्वाधारलाई मध्यनजर गर्दै लगानी थपेको हुँ ।’’ उनले पूर्वमा पछिल्लो समय होटल व्यवसायमा लगानी गर्ने क्रम ह्वात्तै बढेको पनि बताए । हिलेको होटलमा ४२ वटा अत्याधुनिक सुविधासहितका कोठा छन् । विराटनगरमा ९० कोठाको लक्ष्य छ । थापाका अनुसार रत्ना समूहले हिलेमा नयाँ होटल खोलेपछि अरुले पनि लगानी गरेर होटल सुरु गरेका छन् । 

होटल व्यवसायी थापा भन्छन्, ‘‘पूर्वी पहाडका पर्यटकीय क्षेत्रमा पर्यटनका ठूलो सम्भावना देखेकोले नै लगानी गरेको हुँ तर पर्यटक बढाउन राज्यले भने खासै चासो दिएको छैन । काठमाडौं बाहिर पर्यटन लैजानु पर्छ भन्ने सरकारको सोचाइ नै छैन ।’’ राजधानी बाहिरका व्यवसायी टिक्न सक्ने वातावरण बनाउन उचित सहयोग नभएको र भूकम्पको क्षतिले पर्यटनलाई पनि निकै असर गरेको थापाले गुनासो गरे । पर्यटनसँग सम्बन्धित भएकोले सुरुमा लगानी नै धेरै हुने तर दीर्घकालीन व्यवसाय भएको थापाको बुझाइ छ । तेस्रो देशका पर्यटक बढाउन आफूहरुको ध्यान केन्द्रीत भएको बताउँदै थापाले ताप्लेजुङ र लुक्लासम्म काठमाडौंबाट मात्रै हवाई उडान गराइँदा आफूहरुको लगानीअनुसारको फाइदा हुन नसकेको बताए । 

विराटनगरको होटल इस्टर्न स्टारका सञ्चालक तथा पर्यटन व्यवसायी भविस श्रेष्ठले मौजुदा २६ कोठाको होटलमा २२ कोठा नयाँ निर्माण गरी सेवा र त्यसको गुणस्तरीयतालाई पनि थप गरेका छन् । नयाँ सेमिनार हल तयार भएको छ । होटलमा पुनः गरिएको लागनीले यसको स्वरुप पूरै नयाँ भएको छ । पछिल्लो निर्माणको लागि ५ करोड रुपैयाँ लगानी थप गरेका व्यवसायी श्रेष्ठका अनुसार विराटनगरमा मात्र न्यूनतम २५ देखि ५० करोड रुपैयाँ लगानीसम्मका पाँचवटा होटल निर्माणाधीन छन् । होटल एसोसिएसन विराटनगरका सचिवसमेत रहेका श्रेष्ठ भन्छन्, ‘‘पूर्वाधार निर्माण हुँदै जानु व्यवसायको सकारात्मक पक्ष हो । थ्रीस्टारदेखि फाइभ स्टारसम्म निर्माण भइरहेका होटलले अब भने तेस्रो देशका पर्यटकलाई पनि तान्ने छन् ।’’ सुविधासहितका होटलहरु बढ्दै गएको र त्यसले आन्तरिक तथा बाह्य माग थेग्न सकेको उनको भनाइ छ । 

पूर्वाधार थपिने क्रम बढेसँगै त्यसमा बस्ने पाहुना कहाँबाट ल्याउने भन्ने चिन्ता व्यवसायीलाई थपिए पनि अपेक्षा गरेजति सरकारबाट सहयोग नभएको श्रेष्ठ बताउँछन् । पर्यटकीय क्षेत्रको प्रचार प्रसारमा मात्र सरकारले ध्यान दिने हो र पर्यटकीय क्षेत्रको पूर्वाधार विकासको लागि ध्यान दिने हो भने पनि राम्रो व्यापार हुने उनको तर्क छ । भारतका पर्यटक बढेजस्तै तेस्रो देशका पर्यटक बढाउन भने सरकारबाट सहयोग चाहिएको बताए । उनले भ्रमण वर्ष २०२० लाई लक्ष्य बनाई आफूहरुले पर्यटकलाई तान्ने योजना बनाएको तर यसमा प्रदेश तथा संघीय सरकारको समेत सहयोग हुनुपर्ने उनले सुनाए ।

बाहिरका पर्यटन व्यवसायीसँग सम्बन्ध बढाउने काममा सहयोग हुनुपर्ने र मास टुरिजमको कन्सेप्टबाट काम गर्नुपर्ने बताउँदै श्रेष्ठ भन्छन्, ‘‘लुक्लाको फ्लाइट विराटनगरबाट हुने व्यवस्था गरिनुपर्छ । ६० वटा फ्लाइट काठमाडौबाट मात्र छ । ५ वटा फ्लाइट यहीँबाट भएपनि एक सय जना तेस्रो देशका पर्यटक यहींबाट जाने थिए । त्यसको फाइदा यहाँका होटल व्यवसायीले लिन पाउने थिए ।’’ कञ्चनजंघा, सगरमाथा, मकालु यहीँ भएपनि पहिले काठमाडौं पुगेर फेरि यतै आउनुपर्ने बाध्यताका कारण भनेजस्तो फाइदा भएको नभएको उनले बताए । ताप्लेजुङको सुकेटारसम्मको उडान पनि यतैबाट हुनुपर्ने व्यवसायी माग रहेको छ । श्रेष्ठले पर्यटक तान्नकै लागि केहीअघि धरानमा टुरिजम मार्टको आयोजना भएको बताए ।

होटल एसोसिएसन विराटनगरका अध्यक्ष राजन श्रेष्ठका अनुसार बन्दहड्ताल कम भएकोले पनि होटलमा लगानी थपिने क्रम बढेको छ । पछिल्लो तीन वर्षमा यो क्षेत्रमा तीसवटा भन्दा धेरै होटल थपिएको बताउँदै श्रेष्ठले भने, ‘‘सेवा क्षेत्रको होटल व्यवसाय फस्टाउने हो भने बाहिर विदेशमा श्रम गर्न जाने जनशक्तिले पनि यहीँ काम पाउने छ । रोजगारीको अवसर पनि सिर्जना हुनेछ ।’’ पछिल्लो पटक ५ सय करोड लगानी थप भएको एसोसिएसनको अध्ययनले देखाएको श्रेष्ठले जानकारी दिए । एउटा सानो होटल खोल्दा पनि कम्तिमा १० करोड रुपैयाँ लगानी हुने गरेको र विराटनगरका होटलले दैनिक ७ सय पाहुनालाई सेवा दिएको उनले बताए । 

विराटनगरमा पछिल्लो समय पाँच करोड रुपैयाँको लगानीमा होटल पाञ्चाली र एयरपोर्टमोड नजिकै ९ करोड रुपैयाँको लगानीमा होटल एसिया टिक सञ्चालनमा आई सकेका छन् । एसिया टिकका सञ्चालक पुण्य भट्टराई भन्छन्, ‘‘हाम्रो सबै व्यवसाय सेवामा केन्द्रीत छ । सेवाको गुण्स्तरीयतामा कुनै कमजोरी नगर्ने लक्ष्य लिएका छौं ।’’ श्रेष्ठका अनुसार स्थानीय रोडशेष चौकमा ठूलो लगानीको बिग होटल र कृष्ण पार्टी प्यालेसकै सञ्चालक समूहले अर्को नयाँ होटल निर्माण गरेका छन् । बिगले निकै राम्रो व्यापार गर्न सफल भएको छ । सुनसरीको इटहरीमा ठूलो लगानीमा होटल निर्माणाधीन छ । 

क्षेत्रीय होटल संघका अनुसार पूर्वी पर्यटकीय क्षेत्रमा बिहार, उत्तरप्रदेश, पश्चिमबंगाल, सिक्किम, दार्जिलिङ, आसामसहित बंगलादेश र भुटानका पर्यटक पनि आउने गर्छन् । नेपाल सरकारको मापदण्डअनुसार तारे होटलको श्रेणीमा पर्नका लागि होटलहरुले पूर्वाधार र सेवाको गुणस्तरलाई पनि बढाउन सुरु गरेको बताएका छन् । 
सुनसरीमा पनि होटलमा लगानी थपिएको छ । इटहरी र धरानमा ठूला होटल निर्माण भएका छन् । होटल इन टुरिस्ट, होटल बरन्डा, उत्सव र प्रिमियरले सेवा दिन सुरु गरिसकेका छन् । धनकुटाको भेडेटार, इलामको फिक्कल र कन्याम, झापाको दमक, बिर्तामोड र काकडभिट्टामा पनि नयाँ होटल थपिने क्रम जारी छ ।