काठमाडौं । समुन्द्रमुनि फैलिएको इन्टरनेट तार वा केबलको ठूलो सञ्जाल छ, जसले सारा संसारलाई जोडेको छ। यी नाजुक फाइबर अप्टिक केबलहरूले विश्वको इन्टरनेट डाटाको ९५ प्रतिशत बोक्छन्, जसले सरकार, संस्थाहरू र अर्बौं मानिसहरूलाई जानकारी दिन्छ।

अत्यधिक महत्वका भए पनि यी तारहरू उचित रूपमा सुरक्षित नभएकाले दुर्घटनावश जतिबेला पनि यिनमा क्षति पुग्न सक्छ । ती तारहरूलाई जानाजानी तोड्ने कार्यहरू भएका छन्, जुन राजनीतिक तनावसँग सम्बन्धित छ। 

गत वर्ष चीन र रुसले बाल्टिक सागरमा यी केबलहरूलाई निशाना बनाएको आरोप लागेको थियो । यी दुर्घटना मात्र थिए वा तिनीहरूले अस्पष्ट युद्धको नयाँ युगको सुरुवातको संकेत गरे ?

आक्रमणहरू बाहेक, यी नाजुक तारहरू प्रत्येक वर्ष धेरैचोटि क्षतिग्रस्त हुन्छन् । जसरी आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स वा एआई विकास भइरहेको छ। डिजिटल र इन्टरनेट प्रविधिको माग बढ्दै गएको छ र यसमा लगानी पनि बढिरहेको छ ।

सन् १८५० को दशकमा अमेरिका र बेलायतको बीचमा एट्लान्टिक महासागरमा तामाको तार बिछ्याइएको थियो। १८६८ मा यस टेलिग्रामले पठाएका केही सार्वजनिक सन्देशमध्ये एक बेलायतको महारानी भिक्टोरियाबाट राष्ट्रपति जेम्स बुकाननलाई बधाई सन्देश थियो, जुन एक सय शब्दभन्दा कम थियो, तर प्रसारण गर्न सोह्र घण्टा लाग्यो।

अब कल्पना गर्नुहोस् कि सूचना प्रणालीमा त्यसबेलादेखि आजसम्म कति परिवर्तन भएको छ। आज, समुन्द्रमा बिछ्याइएको फाइबर अप्टिक केबलहरूले विश्वभर प्रति सेकेन्ड ६० करोड घण्टा एचडी भिडियो बराबर डाटा पठाउने क्षमता छ। यो क्षमता हरेक तीन वर्षमा दोब्बर हुने अनुमान छ। 

तर प्रश्न उठ्छ, समुन्द्रमा बिछ्याइएका फाइबर अप्टिक तार वा केबुलहरू के हुन् रु यी कत्तिको सुरक्षित छन् ?

टेलिजियोग्राफी नामक कम्पनीका अनुसन्धान विश्लेषक लेन बर्डेटका अनुसार यो कम्पनीले समुन्द्रमा बिछ्याइएको फाइबर अप्टिकले केबलको नक्सा बनाउँछ । लेन बर्डेटले भने कि किनारको नजिक रहेका केबलहरूमा बलियो ढाल हुन्छ, जबकि समुद्रको गहिराइमा रहेका केबलहरूमा त्यस्तो ढाल हुँदैन।

यो वास्तवमा अप्टिकल फाइबरको बन्डलजस्तै हो। यसको भित्र मानव खोपडीजस्तै छवटा खोपडी छन्। यी व्यक्तिहरूले काँचको तारबाट डाटा पठाउँछन्।

यी आधुनिक केबलहरू उन्नाइसौँ शताब्दीका केबलहरू भन्दा पूर्णतया फरक छन्, तर तिनीहरूलाई समुद्रमा बिछ्याउने तरिका अझै पनि उस्तै छ।

लेन बर्डेटले भने, ‘‘यी केबलहरू आधुनिक इन्जिनियरिङ प्रविधिबाट बनाइएका छन्, तर समुद्रमा बिछ्याउने विधि एकदमै सरल छ। तिनीहरूलाई सावधानीपूर्वक डु‌गाबाट समुन्द्रमा फ्याँकिन्छ र बिस्तारै समुन्द्रको तलामा राख्दा तानेर तोकिएको दिशामा लगिन्छ।’’  

बीबीसी