काठमाडौं । जब हामी मोटोपना बढाउने कारणहरूको बारेमा कुरा गर्छौं, तब जंक फुड र सुस्त जीवनशैलीको धेरै आलोचना हुन्छ। तर मोटोपना बढाउनमा हाम्रो दिनप्रतिदिन प्रयोग हुने खाद्य तेलको भूमिकालाई बेवास्ता गरिएको छ।

अल इन्डिया एसोसिएसन फर एडभान्सिङ रिसर्च एण्ड ओबेसिटीका अध्यक्ष डा. महेन्द्र नरवारिया भन्छन्,‘‘हाम्रो भारतीय खानामा धेरै कार्बोहाइड्रेट र तेल हुन्छ। कुनै पनि खानालाई स्वादिष्ट बनाउन तेल र घिउ जस्ता चीजहरू प्रयोग गरिन्छ। जसका कारण हाम्रो शरीरमा बोसोको मात्रा बढ्छ । हामी यो बोसो प्रयोग गर्न सक्षम छैनौँ किनभने हामी धेरै व्यायाम गर्दैनौँ।’’

त्यसैगरी हाम्रो खानामा कार्बोहाइड्रेट हुन्छ, जुन हाम्रो शरीरमा पसेपछि बोसोमा परिणत हुन्छ। साथै शरीरमा पसेपछि बोसो पनि शरीरमा जम्मा हुन्छ। जसका कारण मोटोपना बढ्ने खतरा बढी हुन्छ।

उनी भन्छन्, ‘‘हाम्रो शरीरको संरचनामा जहिले पनि बोसोको मात्रा बढी हुन्छ। मानिस पातलो देखिए पनि उसको शरीरमा ३० देखि ४० प्रतिशत बोसो हुन्छ, जुन निकै धेरै हुन्छ। जबकि खेलाडी र खेलाडीको शरीरमा बोसोको मात्रा ७ देखि ८ प्रतिशतको हाराहारीमा हुन्छ।’’

यदि हाम्रो शरीरमा बोसोको प्रतिशत बढी छ भने, यसको कारणले हाम्रो पाचन सुस्त हुन्छ। जसको कारणले हाम्रो तौल बढ्छ र हाम्रो मोटोपन बढ्दै जान्छ।

अल इन्डिया इन्स्टिट्युट अफ मेडिकल साइन्सेस, नयाँदिल्लीका प्रमुख आहार विशेषज्ञ डा. परमित कौर भन्छिन्, ‘‘यदि हामीले तोकिएको मात्राभन्दा बढी तेल खपत गर्छौं भने हाम्रो शरीरको मेटाबोलिज्म सुस्त हुन सक्छ। यसो गर्दा हाम्रो शरीरमा बोसोको मात्रा बढ्न थाल्छ र हाम्रो मोटोपना बढ्छ। साथै, यसले हामीलाई अतिरिक्त क्यालोरीहरू मात्र दिन्छ र फाइबर, आवश्यक भिटामिन र खनिजहरू प्रदान गर्दैन।’’

मुम्बईको वोकहार्ट अस्पतालका बेरियाट्रिक सर्जन डा. रमन गोयल भन्छन्, ‘‘तेलमा सामान्यतया चिल्लोपदार्थको मात्रा बढी हुन्छ। हाम्रो शरीरले अधिकांश क्यालोरी त्यसैबाट प्राप्त गर्छ।’’

यदि प्रोटिनले चार क्यालोरीहरू प्रदान गर्दछ भने, चिल्लोपदार्थले ९ क्यालोरीहरू प्रदान गर्दछ। तसर्थ, हामीले उच्च क्यालोरी भएको खानेकुराले मोटोपना बढाउन सक्छ र विशेष गरी मोटोपनबाट पीडित व्यक्तिहरूमा।

डा. महेन्द्र नरवारियाका अनुसार तेलको कम प्रयोगले मोटोपनालाई नियन्त्रण गर्न सकिन्छ । मानिसहरू खाने तेलको बढी प्रयोग गर्छन् । धेरै तेलको सेवनले हाम्रो शरीरमा बोसोको मात्रा बढाउँछ।

(बीबीसी हिन्दीबाट भावानुवाद)