काठमाडौं । सरकारद्वारा राजदूतमा प्रस्तावित १७ जनाले आफ्ना कार्ययोजना प्रस्तुत गरिरहँदा जनता समाजवादी पार्टी, नेपालका सांसद प्रकाश अधिकारीले भनेका थिए, “सबैको भाषा लगभग मिल्छ– नेपालबाट श्रमिक लैजाने, नेपाललाई श्रमिक बजार बनाउने र युवा निर्यात गर्ने ।” 

प्रस्तावित राजदूतहरु सबैले कार्ययोजना प्रस्तुत गरिसकेका छन् ।  सम्भवतः अब छिट्टै बस्ने संघीय संसद्को संसदीय सुनुवाइ समितिको बैठकले सबैको नाम एकसाथ अनुमोदन गर्नेछ । 

अधिकारीले भनेजस्तै सबैका कार्ययोजनामा एउटा योजना साझा थियो, त्यो हो– वैदेशिक रोजगारी । अर्थात् नेपाली युवालाई रोजगारी क्रममा विदेश पठाउने योजना । 

प्रायः सबै प्रस्तावित राजदूतले वैदेशिक रोजगारीलाई आफ्नो कार्ययोजनामा उच्च प्राथमिकता दिएका छन् । 

“करार अवधि सकिएसँगै स्वदेश फर्कने, अवैधानिक बसोबास नगर्ने कारण पनि नेपाली कामदार कोरियाली रोजगारदाताको रोजाइमा छन् । जसका कारण ईपीएसमा नेपाली श्रमिकको कोटा वर्षेनि वृद्धि हुँदै आएको छ,” दक्षिण कोरियाको लागि राजदूतमा प्रस्तावित डा. शिवमाया तुम्वाहाङ्फेले भनिन् । 

सन् २०२४ जुलाइको अन्त्यसम्म कोरियामा नेपालीको संख्या ६९ हजार ४३८ रहेको छ । जसमध्ये कामदारको संख्या ५३ हजार ४८४ छ ।  “ईपीएस प्रणालीमा नेपालले दर्शाएको निष्पक्षतालाई अझै प्रचार गर्दै कामदारको कोटा वृद्धिका लागि आवश्यक पहल लिनेछु,” तुम्वाहाङ्फेले भनिन् ।

मानसिक तनाव, कामको चाप, खानपिन, हावापानीलगायत कारण कोरियामा रहेका नेपाली डिप्रेसनको शिकार हुने गरेको उनले बताइन् । 

डिप्रेसनका कारण आत्महत्याका घटनासमेत हुने गरेकाले मानसिक तनाव तथा आत्महत्याको घटना न्यूनीकरणका लागि ‘तनाव व्यवस्थापन’ कार्यक्रमलाई प्रभावकारी बनाउन पहल गर्ने उनले जनाइन् । 

जर्मनीको लागि प्रस्तावित राजदूत डा. शैल रुपाखेतीले जर्मन दक्ष र व्यवसायिक जनशक्तिकालाई राम्रो गन्तव्य भएकोले नेपाली कामदारको लागि बजार खोज्ने बताए । ‘कल्चरल एक्सचेन्ज प्रोग्राम’ अन्तर्गत पनि केही अर्धदक्ष कामदार छोटो अवधिको लागि जर्मनी गैरहेकोले यस्तो संख्या बढाउने सकिने धारणा रुपाखेती राखेका थिए । 

“सहप्रमाणिकृत मुलुकहरु पोल्याण्ड, हङ्गेरी, युक्रेन, चेक गणतन्त्र र बुल्गेरियमा रोजगारीको अवसर खोजी गर्ने र वैदेशिक रोजगारीलाई गुणस्तरीय, सुरक्षित, मर्यादित र भरपर्दो बनाउन सम्बन्धित मुलुकहरुसँग द्विपक्षीय श्रम सम्झौता गर्न पहल गर्नेछु,” रुपाखेतीले भने । 

वैदेशिक रोजगारीको सिलसिलामा समस्यामा परेका नेपालीहरूका सन्दर्भमा गन्तव्य मुलुकसँग समन्वय गरी उद्धार, राहत एवं स्वदेश फिर्तीका कार्यहरू गर्ने उनले बताए । 

नेपालबाट बढीभन्दा बढी संख्यामा नर्सहरु बेलायत पठाउनको लागि पहल गर्ने योजना बेलायतका लागि प्रस्तावित राजदूत चन्द्रकुमार घिमिरेको थियो ।  “नेपालले कहाँ कहाँ श्रमिक पठाउन सक्छ त्यो खोज्छु । विगतमा भएका सम्झौताको कार्यान्वयन हेर्छु,” घिमिरेले भने ।

बेलायतबाट नेपाल आउने रेमिट्यान्स बैंकिङ च्यानलबाट पठाउन पहल गर्ने पनि उनले सुनाए । बेलायतमा नेपाली नर्सको संख्या बढाउन सके नेपालमा भित्रने रेमिट्यान्स बढ्ने उनको धारणा थियो । 

स्पेनका लागि प्रस्तावित राजदूत शनिल नेपालले वैदेशिक रोजगारीका दृष्टिले स्पेन नेपालीहरुका लागि नयाँ गन्तव्य बनिरहेको दाबी गरे ।  वैदेशिक रोजगारीलाई व्यवस्थित, सुरक्षित र मर्यादित गराउन विशेष पहल गर्ने उनले बताए ।

“वैदेशिक रोजगारीलाई व्यवस्थीत, सुरक्षित र मर्यादित गराउन स्पेन सरकारसँग श्रम सम्झौताका लागि पहल गर्नेछु,” नेपालले भने, “श्रम स्विकृति नलिई स्पेन गएकाहरुलाई श्रम स्वीकृतिका लागि सहजिकरण गरिदिने र उनीहरुलाई सुरक्षा र सुनिश्चितताका लागि सचेतनामुलक कार्यक्रमहरु गर्नेछु ।”  

वैदेशिक रोजगारी सम्बन्धी सेवालाई छिटोछरितो र व्यवस्थीत बनाउन परराष्ट्र मन्त्रालय अन्तर्गतको कन्सुलर सेवा विभाग, श्रम मन्त्रालय अन्तर्गतका सम्बन्धीत विभागहरु र दूतावासका बीचमा समन्वय गर्ने नेपालले जनाए । 

नेपालले कार्ययोजना प्रस्तुत गर्ने क्रममा ‘देशमै बसेर वैदेशिक रोजगारी’ गर्न सकिने योजना पनि सुनाए । 

“दुतावासले नेपाली प्रविधि क्षेत्रमा नेपालको बढ्दो सम्भावनालाई सदुपयोग गरेर नेपाललाई इनसोर्सिङ सिपको गन्तव्यको रुपमा प्रर्वधन गर्न स्पेनका व्यापारिक फर्महरुसँग समन्वय गरि स्पेनी कम्पीहरूमा नेपाली आईटी फर्महरु र अन्य फेसेवरहरुसँग साझेदारी गरेर दक्ष लागत प्रभावी कामदार प्राप्त गर्ने वातावरण सिर्जना गर्ने र नेपाली युवा यही बसेर त्यहाको रोजगारी गर्ने वातावरण सिर्जना  गर्नेछु,” नेपालले भने ।

साउदी अरेबियाका लागि प्रस्तावित राजदूत डा. नरेश विक्रम ढकालले हाल चार लाखभन्दा बढी नेपाली कार्यरत रहेको साउदीमा थप कामदार लैजान पहल गर्ने बताए ।  नेपाली कामदारले झेल्नु परेका समस्याको समाधान गरी साउदीलाई नेपालीहरुको लागि थप आकर्षक गन्तव्य बनाउने दाबी उनको थियो । 

यस्तै, कतारका लागि प्रस्तावित राजदूत रमेशचन्द्र पौडेलले नयाँ श्रम बजारको खोजी गर्ने जनाए । उनले भने, “वैकल्पिक श्रम बजार, नयाँ गन्तव्यको खोजीमा सयुक्त पहल गर्नेछु ।” 

घर फर्कने कामदारको रुची, क्षमता र सीपका आधारमा पुनः स्थापनाका लागि कतार सरकारका पदाधिकारीहरुसँग वार्ता गर्ने पनि पौडेलले बताए । “श्रमिकहरुको ठूलो संख्या भएको देशमा श्रमिकहरुमा आइपर्ने आकस्मिक आर्थिक संकट समाधानका लागि घुम्ति आकस्मीक कोष स्थापना गर्न पहल गर्नेछु,” पौडेलले भने । 

नेपाली युवाहरुको वैदेशिक रोजगारीका लागि मनपर्दो गन्तव्यमध्ये इजरायल पनि एक हो । अझ महिलाहरुका लागि त यो मुलुक सुरक्षित र आकर्षक गन्तव्य मानिन्छ ।  इजरायलका लागि प्रस्तावित राजदूत धनप्रसाद पण्डितले इजरायलका विभिन्न क्षेत्रमा रोजगारीको सम्भावना खोजी गर्ने प्रतिवद्धता गरे । 

“इजरायलको श्रम बजार र हाम्रो जनशक्तिको आपूर्ति क्षमता हेरी कृषि, केयरगिभिङ, निर्माण, पर्यटनलगायतका अन्य क्षेत्रमा पनि कामदारहरुको रोजगारीको सम्भावनाको खोजी गर्नेछु,” पण्डितले भने । 

इजरायलमा कार्यरत नेपाली कामदारहरुको व्यक्तिगत तथा रोजगारीको सुरक्षा एवं उनीहरुको हक हित प्रवर्धनका लागि प्रयत्नशील रहने उनले जनाए । मलेसियाका लागि प्रस्तावित राजदूत डा. नेत्रप्रसाद तिम्सिनाले श्रम र रोजगारीलाई सबैभन्दा बढी प्राथमिकता दिने बताए । 

“नेपाली श्रमिकको पेशागत हकहित, सुरक्षा, सामाजिक सुरक्षा एवम् मर्यादित रोजगारको प्रत्याभूति दिलाउने काम गर्नेछु,” तिम्सिनाले बताए । 

मलेसियामा नेपाली श्रमिकलाई सेवा प्रदान गर्न विभिन्न ठाँउमा सेवा केन्द्र राख्ने योजना उनको छ ।  यसको लागि श्रम तथ्याङ्कको उचित व्यवस्थापन गर्ने पनि उनले सुनाए ।