विराटनगर । संघमा नेकपा (एमाले) र नेपाली कांग्रेसको संयुक्त सरकार गठन प्रक्रिया सुरु भइसकेको छ । केही प्रदेशमा मुख्यमन्त्रीले नेकपा (माओवादी केन्द्र) र नेकपा (एकीकृत समाजवादी)का मन्त्रीहरूलाई बर्खास्त गरिसकेका छन् । कतिपय प्रदेशमा एमालेका मन्त्रीले सरकार छाडेका छन् । तर, एमाले नेतृत्वको कोसी प्रदेश सरकारमा सामेल माओवादी मन्त्रीहरू आइतबारसम्म यथावत् छन् ।

एमाले र माओवादीबीचको तत्कालीन सहकार्यबाट नेपालको संविधानको धारा १६८ को उपधारा ५ बमोजिम गठित कोसी सरकारमा कांग्रेसको सहभागिताबारे प्रारम्भिक छलफल समेत सुरु भएको छैन । केन्द्रमा नयाँ परिस्थिति र गठजोठअनुरूप नै कोसीमा मन्त्रीहरू थपिने र फेरबदल गर्ने सत्तासाझेदार दलको तयारी छ । तर, यसको प्रक्रिया के कसरी अघि बढ्छ भन्ने प्रस्ट छैन ।

कोसीमा उपधारा ५ दुईपटक प्रयोग भइसकेको छ । यही उपधाराअनुसार  मुख्यमन्त्री बनेका कांग्रेसका केदार कार्की नेतृत्वको सरकारलाई सर्वोच्च अदालतले निरन्तरता दिने फैसला गरेको थिएन । त्यसपछि एमालेका हिक्मतकुमार कार्की माओवादी सांसद समेतको समर्थनमा गएको वैशाख २७ गते मुख्यमन्त्री नियुक्त भएका हुन् । एउटै धारा दुईपटक प्रयोग भइसकेकाले अब नयाँ परिस्थितिमा कांग्रेस के कसरी सरकारमा सामेल हुने हो भन्ने प्रस्ट छैन ।

कांगे्रेसले एमाले नेतृत्वको कोसी सरकारलाई विश्वासको मत दिएको छैन । कांग्रेस सांसद भूपेन्द्र राई भन्छन्, “माओवादीले विश्वासको मत फिर्ता लिएपछि विश्वासको मत लिनेबारे छलफल अघि बढ्ला । हामी सर्वोच्च अदालतले गरेको फैसला र त्यसको पूर्णपाठ अध्ययन गर्छौँ ।”

कांग्रेस कोसी प्रदेश संसदीय दलका प्रमुख सचेतक गोपाल तामाङले संघमा प्रधानमन्त्रीको नियुक्ति र मन्त्रिपरिषद्को विस्तारपछि मात्र कोसीमा सरकार पुनर्गठनको प्रक्रिया अघि बढाइने बताए । “केन्द्रमा फेरिएको राजनीतिक परिस्थिति र सरकारको पूर्णतापछि मात्रै कोसीमा सरकारबारे निर्णय हुन्छ । अहिले हामीले प्रदेशस्तरमा सरकारका घटक दलबीच छलफल सुरु गरेका छैनौँ,” उनले भने ।

प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले प्रतिनिधिसभामा विश्वासको मत गुमाएसँगै माओवादी केन्द्र सरकारबाट बाहिरिन पुगेको छ । कोसीमा मुख्यमन्त्री कार्कीले माओवादीका मन्त्रीहरूलाई यथावत् राखेका छन् । राजीनामा दिने विषयमा मुख्यमन्त्रीले ‘अहिल्यै निर्णय नलिन’ भनेकाले आफूहरू रोकिएको माओवादीका एक मन्त्रीले सुनाए ।

संघमा गठबन्धन फेरिएसँगै मधेस प्रदेशका मुख्यमन्त्रीले माओवादी र एकीकृत समाजवादीका मन्त्रीहरूलाई पदमुक्त गरिसकेका छन् । माओवादीको नेतृत्वका वाग्मती र लुम्बिनी तथा एकीकृत समाजवादीको मुख्यमन्त्री रहेको सुदूरपश्चिम प्रदेश सरकारमा सहभागी एमालेका मन्त्रीहरूले राजीनामा दिइसकेका छन् ।

कांग्रेस कोसीका प्रमुख सचेतक तामाङले भने, “अन्य प्रदेशमा नयाँ गठबन्धनमा नरहेका दलका मन्त्रीहरू हट्नुभएको छ, अन्य दलको नेतृत्व रहेको प्रदेशमा एमालेका मन्त्रीहरूले राजीनामा दिनुभएको छ । तर, हाम्रो प्रदेशमा अहिल्यै केही निर्णय भएको छैन ।”

कोसीमा एमाले नेतृत्वको सरकारमा माओवादीका तीन मन्त्री र एक राज्यमन्त्री छन् । गणेश उप्रेती भौतिक पूर्वाधार विकास, राजेन्द्रकुमार कार्की स्वास्थ्य र नारायण बुर्जामगर पर्यटनमन्त्री छन् । वन तथा वातावरण राज्यमन्त्री बन्दना झागर छिन् । माओवादी केन्द्र कोसी प्रदेश संसदीय दलका नेता इन्द्रबहादुर आङ्बोले सरकार छाड्ने विषयमा छलफल नभएको जानकारी दिए ।

कोसीमा डेढ वर्षको अन्तरालमा ६ सरकार परिवर्तन भइसकेको छ । हिक्मत तेस्रोपटक मुख्यमन्त्री छन् । कांग्रेस स्रोतका अनुसार, मन्त्री बन्न कांग्रेस संसदीय दलका उपनेता हिमाल कार्की, प्रमुख सचेतक गोपाल तामाङ, सांसदहरू भीम पराजुली, अमृत अर्याल, भूपेन्द्र राई, प्रदीप सुनुवार, डोल्मा तामाङलगायत लबिङमा छन् । कोसीमा कांग्रेसले पाँच मन्त्रालय दाबी गरेको छ ।