काठमाडौं । पूर्वअर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडाले आउँदो आर्थिक वर्षको बजेटमा निजी क्षेत्रले सुन्दा राम्रो तर ऐनहरू पल्टाउँदा झस्किनुपर्ने अवस्थाको रहेको बताएका छन् । आइतबार काठमाडौंमा इकोनोमिक मिडिया सोसाइटी नेपाल (इम्सन)ले आयोजना गरेको पोस्ट बजेट छलफलमा उनले यस्तो बताएका हुन् ।

उनले यो वर्ष पनि बजेट निजी क्षेत्रले सुन्दा राम्रो तर करका दर र नीतिले झस्किनुपर्ने रहेको उल्लेख गरे । निजी क्षेत्रलाई खास देखिने गरी ‘इन्सेन्टिभ’ नै आवश्यक भए पनि अर्थमन्त्री वर्षमान पुनले त्यसो गर्न नसकेको उनले बताए ।

उनले छलफल नगरी धेरै विषय बजेटमा समेटिएका कारण कतिपय योजना र कार्यक्रममा लय नमिलेको बताए । ‘११ खर्ब उठ्दैन भन्ने जान्दाजान्दै पनि राजस्वको लक्ष्य ठूलो किन बनाउनु ?’ भन्दै अर्थमन्त्रीलाई उनले प्रश्न गरे ।

उनले बजेटमा मुख्य कर परिवर्तनमा पनि व्यवसायीलाई आन्दोलित बनाउने गरी ल्याइएको देखिएको बताए । सरकारले निजी क्षेत्रलाई बजेटमार्फत पुनः एकपटक मूर्ख बनाएको उनको भनाइ थियो ।

उनले हरेक वर्षका बजेटमा समस्यापछि मात्र समाधानको बाटो खोजिने गरेको उल्लेख गरे । ‘आगो लागेपछि कुवा खन्न लागेको जस्तो’ निजी क्षेत्र र समग्र नागरिकले बजेटमा के चाहन्छन् भन्ने थाहा हुँदाहुँदै पनि फरक प्रकारले ल्याइने गरेको उनले बताए ।

उनले बजेटले संघीयतालाई कतै समाउन र कतै छोड्न खोजेको टिप्पणी गरे । करका विषयमा केही नबोली र बिजुलीमा छुट नदिई निजी क्षेत्रको पुनरुत्थान गर्न सम्भव नभएको उनले बताए ।

बजेट घाटा बढ्दै जानु खतरापूर्ण : पाण्डे
नेकपा (एमाले)का उपाध्यक्ष तथा पूर्वअर्थमन्त्री सुरेन्द्रप्रसाद पाण्डेले पछिल्लो समय बजेट घाटा बढ्दै जानु खतरापूर्ण रहेको बताए । उनले ट्रेजरी डेफिसिट र बजेट डेफिसिटलगायत बढिरहँदा यसले अर्थतन्त्रमा सहजताभन्दा झन् अप्ठ्यारो र खतरा थपिरहेको उल्लेख गरे ।

उनले असार मसान्तसम्म नगद घाटा हुन सक्ने आकलन गरे । कर्जा तिर्न नै कर्जा लिनुपर्ने अवस्था नआउला भन्न नसकिने उनले बताए । उनले देश समस्यामै रहेको र अर्थतन्त्रमा मन्दी छाएको उल्लेख गरे । पुँजीगत खर्च हुँदैमा सबै ठिक हुन्छ भन्ने नहुने उनले टिप्पणी गरे । सबै अर्थमन्त्रीले अर्काेपटक आफूले ल्याउन पाउने/नपाउने वास्तै नगरी बजेट ल्याउनाले एकैपटकमा सबैजसो कुरा थपिने गरेको उनको भनाइ थियो ।

उनले अर्थ मन्त्रालय पछिल्लो समय धेरै अनुशासनहीन भएको पनि बताए । उनले सीमामा रहेर खर्च नगरे अझै खाल्डोमा जान सकिने निश्चित रहेको उनको बुझाइ छ ।

पुँजीगत मात्र नभएर चालु खर्च पनि उचित र सही विषयमा खर्च नभएका कारण नेपालको अर्थतन्त्र अझ अप्ठ्यारोमा पर्दै गएको उनले जिकिर गरे । रचनात्मक तरिकाले बजेटको कार्यान्वयन गरिए मात्र केही उपलब्ध हुने उनको टिप्पणी छ ।

बिनातयारी बजेट खन्याइयो : डा. महत
पूर्वअर्थमन्त्री डा. प्रकाशशरण महतले सरकारले वाहवाही कमाउन र बजेटको आकार बढाउनकै लागि ९० अर्ब रुपैयाँ थप आन्तरिक ऋण उठाउन खोजिएको बताए । उनले बैंकहरूबाट सरकारले ९० अर्ब लिइसकेपछि अब झन् निजी क्षेत्र चलायमान हुन नसक्ने जिकिर गरे । निजी क्षेत्रले पाउने पैसा सरकारको खातामा जाने उनको भनाइ थियो ।

बजेटले कर्जाको ब्याजदर वृद्धि गर्ने, ऋण लिएर कार्यकर्तालाई रकम वितरण, लडाकु खर्च, विविध, अनुदानलगायत भनेर वितरण गर्ने देखिएको उनले बताए । विनियोजन गरिएको बजेटको कति प्रतिशत उपलब्धि हुने भन्ने यकिन नगरी बजेट ल्याइएको उनले टिप्पणी गरे ।

उनले नेपालमा उत्पादन न्यून हुँदै गएको र भएको लगानी पनि ठिक ठाउँमा नगएका कारण आर्थिक वृद्धिमा अप्ठ्यारो अवस्था बन्दै गएको बताए । तलबभत्ता र सामाजिक सुरक्षालगायतमा हुने लगानी उच्च रहेको र पुँजीगत खर्चलाई पनि प्राथमिकीकरण नगरी बजेट ल्याइएको उनले आरोप लगाए । उनले आउँदो आर्थिक वर्षको बजेटले निजी क्षेत्र र अर्थतन्त्र चलायमान हुन रोक्ने समस्यालाई नहेरेको बताए ।

पुराना परियोजनामा नदिई बिनातयारी र डिजाइन बजेट खन्याइएको जिकिर गरे । अर्थ, सहरी विकास र भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालयमा मात्र बजेट थपिएको उनले बताए । नेपाली युवालाई स्वदेशमै रोक्नुपर्नेमा झन् बाहिर पठाउने गरी बिनाधितो कर्जा दिने प्रक्रिया अघि बढाइएको उनको भनाइ थियो । न्युज एजेन्सी नेपाल