काठमाडौं । त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको भन्सार छलेर अवैधरूपमा नेपाल भित्रिएको सुन नेपाल राष्ट्र बैंकको टक्सार महाशाखाले मंगलबार गालेर बिस्कुट आकारका ३४ वटा बनाएको छ । 

३४ वटा पानाको कूल तौल ६० केजी ७१६ ग्राम भएको छ ।  राजस्व अनुसन्धान विभागले एक क्विन्टल भनेको सुनको परिणाम ‘ब्रेक सु’सहित जोख्दा १५५ केजी ४६८ ग्राम भएको थियो ।  तर, ब्रेक सुबाट सुन छुट्याउँदा ६० केजी ७८९ ग्राम भएको थियो । ब्रेक सुबाट झिकेर मंगलबार गाल्दा जर्ति ७३ ग्राम गएको छ ।

तर, यो सुनको गुणस्तर भने अहिले परीक्षण गरिएको छैन ।  अब गुणस्तर परीक्षण गरिने टक्सार महाशाखा प्रमुख थानेश्वर आचार्यले बताए । 

“अब हामीले आसय परीक्षणका लागि छुट्याएका छौं । आसय परीक्षण गरिसकेपछि यो सुनको गुणस्तर आउने छ,” उनले भने, “शुद्ध सुन हो वा कमसल सुन हो, जे हो त्यो थाहा हुनेछ । परीक्षण गर्न एक हप्ता लाग्नेछ ।”

आसय परीक्षण भनेको सुनको गुणस्तर नाप्ने प्रणाली हो ।  गुणस्तर नाप्ने प्रणाली राष्ट्र बैंकसँग नै रहेको आचार्यले बताए ।  यसरी गुणस्तर परीक्षण भएर आएपछि राष्ट्र बैंकले अन्तर्राष्ट्रिय बजार मूल्यभन्दा पाँच प्रतिशत थप गरी खरिद गर्ने उनले बताए ।

अब के गरिन्छ यो सुन ?

यही साउन २ गते राजस्व अनुसन्धान विभागको टोलीले तस्करीको सुन बरामद गरेको थियो ।  मोटरसाइकल र स्कुटीको ब्रेक सुभित्र राखेर सुन भित्र्याइएको खुलेको थियो ।  सुनको राजस्व छली गरेको अनुसन्धान अहिले भइरहेको छ । 

राजस्व अनुसन्धान विभागले उक्त मुद्दा प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धार ब्यूरो (सीआईबी)लाई दिएको छ ।  अनुसन्धान प्रक्रिया टुङ्गिइसकेपछि उक्त सुन राष्ट्र बैंकले खरिद गर्नेछ ।  यसरी सरकारसँग सुन खरिद गर्दा राष्ट्र बैंकले अन्तर्राष्ट्रिय बजार मूल्यभन्दा पाँच प्रतिशत बढी रकम दिने गरेको आचार्यको भनाइ छ । 

यो मुद्दाको अदालती प्रक्रिया पूरा सकिसकेपछि उक्त सुनको मूल्य बराबरको रकम सरकारको खातामा राजस्वका रूपमा जम्मा हुन्छ भने सुन राष्ट्र बैंकमा सञ्चितीका रूपमा रहन्छ । यस्तो सुनबाट राष्ट्र बैंकले असर्फी बनाउने र बिक्रीसमेत गर्ने गर्छ ।

नेपाल राष्ट्र बैंकका पूर्व कार्यकारी निर्देशक नरबहादुर थापाका अनुसार यसरी बरामद भएको सुनलाई राष्ट्र बैंकले विदेशी विनिमय सञ्चितिमा गणना गर्नेछ । 

“राष्ट्र बैंकले यस्तो सुन बैंकहरूलाई पनि बिक्री गर्न सक्छ । राष्ट्र बैंकमा सुन बढ्दै गयो भने विदेशमा गोल्ड इन्भेष्मेन्ट पनि गर्छ,” उनले भने, “विदेशमा गोल्ड लगानी गर्ने सिस्टम हुन्छ । राष्ट्र बैंकले यो अभ्यास गरिसकेको छ ।”

जेठ मसान्तसम्म नेपाल राष्ट्र बैंकले ६५ अर्ब ७८ करोड ११ लाख रुपैयाँ विदेशमा लगानी गरेको छ ।

“जसरी सरकारले विदेशी लगानी भित्र्याएर राष्ट्र बैंकलाई दिन्छ, त्यो डलर बराबरको पैसा राष्ट्र बैंकले सरकारलाई दिन्छ । कुल विदेशी मुद्रा सञ्चितिमध्ये सुनको लगानीलाई पनि गणना गरिने गरिएको छ,” थापाले भने ।

राष्ट्र बैंकले सधैँ बैंकहरूलाई सुन बिक्री गर्दैन । तर, मुलुकलाई आवश्यक प¥यो भने राष्ट्र बैंकले उद्योग वाणिज्य मन्त्रालयसँग समन्वय गरेर विदेशबाट ल्याउने व्यवस्था मिलाइदिने छ । यो सुन प्रकरणमा हालसम्म २३ जना पक्राउ परेका छन् ।