विराटनगर । मोरङको धनपालथान गाउँपालिकाको मुख्य बजार हो, कर्सिया । यहाँ पूर्वी मोरङका धेरै मानिस किनमेलका लागि पुग्ने गर्छन् । अधिकांश बैंकका शाखा कार्यालयहरू पनि सञ्चालित छन् ।

मुख्य बजारमै छ, श्री उमागौरी कृषि सहकारी संस्था लिमिटेडको कार्यालय । तर, यो सहकारी कार्यालय नखुलेको तीन महिना बितिसक्यो ।

यही बजारमा नारायण खनाल कपडा पसल सञ्चालन गर्छन् । उनको पसलसँगै जोडिएको छ, उमागौरी सहकारी संस्थाको कार्यालय । ‘सेयर खरिद गरे राम्रो मुनाफा हुन्छ’ भन्ने आश्वासन दिलाए । खनालले छिमेकमै रहेको सहकारीका सञ्चालकलाई विश्वास गरेर अन्ततः एक लाख रुपैयाँको सेयर खरिद गरे । नियमित बचत पनि गरे ।

पहिले त केही रकम निकाल्ने र फेरि बचत गर्ने समेत गरे । तर, तीन महिनायता सहकारीको कार्यालय बन्द छ ।

कर्जा सूचना केन्द्रका अनुसार उमागौरी कृषि सहकारी संस्था कालोसूचीमा परेको छ । योसँगै देशभरका १०० भन्दा धेरै सहकारी कालोसूचीमा छन् । उमागौरीका २०० भन्दा धेरै बचतकर्ताको रकम जोखिममा परेको छ ।

“सञ्चालकहरू भागीभागी हिँड्ने गरेका छन् । रकम फिर्ता गर्न बारम्बार आग्रह गरे पनि वास्ता गरेका छैनन्,” खनालले भने, “रकम फिर्ता हुन्छ भन्न त भन्छन्, तर कहिले फिर्ता हुने हो टुंगो छैन ।”

त्यही सहकारीनजिकै अवधेश साहको फेन्सी स्टोर छ । सहकारीका सञ्चालकले धेरैपटक खाता खोल्न र नियमित रकम बचत गर्न आग्रह गरे । तर, उनले वास्ता गरेनन् । खाता खोलेनन् ।

“यो सहकारी कृषि सहकारीको नाममा खुलेको थियो । तर, मलाई कामचाहिँ कृषिका लागि गरेजस्तो लागेन । त्यही भएर मैले रकम जम्मा गरिनँ । अहिले त सहकारीको कार्यालय नै बन्द भयो,” साहले भने, “अहिले दैनिक सयौँ मानिसहरू बचत फिर्ता लिन आउँछन्, कार्यालय बन्द भएको देखेपछि मलाई कहिलेदेखि नखुलेको हो भन्दै जिज्ञासा राखेर जान्छन् । धेरैले बचत गरेको पैसा फिर्ता पाएका छैनन् ।”

सहकारीका अध्यक्ष शम्भु रौनियार स्थानीय नै हुन् । तर, उनी बचतकर्ताको सम्पर्कमा छैनन् । हिजोआज विराटनगरतिर बस्ने गरेका धेरैको अनुमान छ ।

सहकारी राम्रो चलेका बेला रौनियारले कर्सिया बजारमै ७५ लाख रुपैयाँमा जग्गा किनेका थिए । पछि थप तीन कट्ठा जग्गा खरिद गरे ।

बचतकर्ताका अनुसार अहिले सञ्चालकको रबैया फेरिएको छ । अध्यक्ष रौनियार आफैँ लुकेर हिँड्ने गरेका छन् । सहकारीको कार्यालय बन्द रहन्छ । बचतकर्ताका अनुसार सञ्चालकले भन्ने गरेका छन्– हामीसँग धेरै सम्पत्ति छ, सबैको पैसा फिर्ता गरिदिन्छौँ ।

धनपालथान गाउँपालिकाका उपाध्यक्ष नसिमा बानोले आफ्नो परिवारका केही समस्यको बचत समेत उमागौरी सहकारीबाट फिर्ता लिन बाँकी रहेको बताइन् । उनले भनिन्, “गाउँपालिका कार्यालयमाबचतकर्ताको निवेदन आएपछि हामीले समेत धेरैपटक छलफल चलायौँ । लगानी गरेको रकम नउठेका कारण बचत फिर्ता गर्न नसकेको भन्ने कुरा आएको छ । क्रमशः बचतकर्ताको पैसा फिर्ता गराउन हमीले पहल गरिरहेका छौँ ।”

उपाध्यक्ष बानोका अनुसार धनपालथान गाउँपालिकाका पूर्वअध्यक्ष हरिलाल सिंहले राखेको बचत रकम समेत फिर्ता पाउन सकेका छैनन् । “पूर्वअध्यक्षज्यूले गरेको बचत समेत सहकारीले फिर्ता गरेको छैन,” उनले भनिन्, “२०० भन्दा धेरै बचतकर्ताको बचत रकम जोखिममा परेको छ ।”

धनपालथान गाउँपालिकाका अनुसार पालिकाभर सञ्चालित सहकारी संस्थाको विवरण अध्यावधिक गरिएको छ । समस्याग्रस्त सहकारीमा बचत तथा अरू कारोबार नगर्न सर्वसाधारणलाई सूचित गरिएको पालिकाको सहकारी शाखाका प्रमुख लेखनाथ राजवंशीले बताए । उनले भने, “सहकारीको विषयमा सबै कुरा बुझेर मात्र रकम बचत गर्न सर्वसाधारणलाई जानकारी गराएका छौँ ।”