चितवन । चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जले राप्ती नदी किनारबाट गोहीका २५९ अन्डा संकलन गरेको छ । बगरमा भेटिएका मध्ये नौवटा गुँडबाट अन्डा संकलन गरिएको हो ।

खोजीका क्रममा भेटिएका थप ६ गुँडका अन्डा प्राकृतिक वासस्थानमा छाडिएको छ । गोही प्रजनन केन्द्र हेर्दै आएका सहायक संरक्षण अधिकृत सान्तबहादुर मगरका अनुसार नौमध्ये एउटा गुँडको १७ अन्डा छिरलिएको अवस्थामा भेटिएको थियो । राप्ती नदीको खोरसोर घाटबाट सीतामाई घाटसम्म अन्डा संकलन गरिएको हो ।

गोही प्रजनन केन्द्रमा ती अन्डा ल्याएर बालुवाभित्र चल्ला कोरल्नका लागि राखिएको छ । जेठ १५ गतेपछि साउनसम्म ती अन्डाबाट बच्चा कोरल्ने गरिन्छ । प्रजनन केन्द्रका तीन गुँडमा गोहीले अन्डा पारेको छ ।

मगरका अनुसार गत दुई वर्ष प्रजनन केन्द्रका अन्डाबाट बच्चा कोरलिएको छैन । प्रजनन केन्द्रमा दुईवटा भाले रहेका छन् । भालेमा समस्या भएका कारण अन्डाबाट बच्चा नकोरलिएको अनुमान गरिएको छ ।

प्रजनन केन्द्रमा गोहीको संख्या बढी भएपछि यो वर्ष अन्डा थोरै मात्र संकलन गरिएको हो । गत वर्ष ५६३ अन्डा संकलन गरिएको थियो । ती अन्डाबाट ४९६ बच्चा कोरलिएका थिए । यसरी कोरलिएका बच्चा बचाउन निकै जटिल हुने गर्छ । हालसम्म आइपुग्दा तीमध्ये ३०० हाराहारी मात्र जीवित छन् ।

मगरले प्रजनन केन्द्रमा ६४० साना–ठूला गोही रहेको भन्दै थोरै मात्र अन्डा संकलन गरिएको बताए ।

निकुञ्जले वि.सं. २०३५ मा गोही प्रजनन केन्द्र स्थापना गरी प्रजनन केन्द्रमा हुर्काइएका गोहीका बच्चा नदीमा छाड्दै आएको छ । हरेक वर्ष बाढीले बगाएर गोही भारत पुर्‍याउने गर्छ । यद्यपि, संरक्षण कार्यलाई निकुञ्जले निरन्तरता दिएको छ । राप्ती नदी गोहीका लागि राम्रो मानिएको छ ।

प्रजनन केन्द्रमा हुर्काएर हालसम्म एक हजार ८५२ गोही विभिन्न नदीमा छाडिसकिएको छ । तीमध्ये सबैभन्दा बढी राप्तीमा एक हजार १३२ गोही छाडिएको छ । यस्तै, नारायणीमा ४१९, बबईमा ११०, सप्तकोसीमा ११५, कर्णालीमा ४१ र कालीगण्डकी नदीमा ३५ गोही छाडिएको छ ।

पछिल्ला दिनहरूमा अरू नदीमा संरक्षण हुन नसकेपछि अधिकांश गोही राप्ती र नारायणीमा मात्र छाडिँदै आएको छ । नदी प्रदूषण रोक्न, जथाभावी नदीजन्य पदार्थ उत्खनन नगर्न र ठूला जाल प्रयोग नगर्न निकुञ्जले आग्रह गर्दै आएको छ । रासस