लोकतन्त्रका लागि नेपालीले करिब एक शताब्दीदेखि गरेकाे सङ्घर्ष र बलिदान अहिलेका नालायक नेताकाे शासन भोग्न होइन ।

हामी नेपालीलाई यिनीहरूभन्दा असल र योग्य नेतृत्व पाउने अधिकार छ । लोकतान्त्रिक सङ्घर्षको लामाे यात्रामा पक्कै पनि नेपाली कांग्रेस, नेकपा (एमाले), नेकपा (माओवादी केन्द्र)लगायतका दलका नेताहरूकाे योगदान छ ।

तर, सङ्घर्षमा अहिले पार्टी कब्जा गरेका कथित शीर्ष नेताभन्दा हजारौं अज्ञात योद्धा र राजनीतिक दल विशेषमा संलग्न नभएका जनताकाे योगदान पनि कम छैन ।

त्यागकाे रटान र देशको दोहन  

लोकतान्त्रिक सङ्घर्षमा आफूलाई होम्नेहरूले राज्यबाट त्यसकाे मोल असुल्ने कल्पना पनि गरेका थिएनन् होला । यसैले त्याग तपस्याकाे रटान लगाएर राज्यकाे दोहन गर्नेहरू ती ज्ञातअज्ञात सहिद र योद्धाहरूका अपराधी हुन् ।

नेताहरूकाे टाँटबाठ हेर्नेबित्तिकै यिनीहरूले लोकतान्त्रिक सङ्घर्षमा गरेको योगदानको साउँब्याज सबै असुलिसकेको स्पष्टै देखिन्छ । 

ओली, देउवा, दाहाल वा अरू अहिलेका कुनै नेता नभएकाे भए पनि  नेपाली जनताले लोकतन्त्रको स्थापना त पक्कै गर्ने थिए ।

तर, राजनीतिमा नलागेका भए देउवा, ओली वा दाहाल के हुन्थे होलान् ? तिनकाे जीवन शैली अहिले जति विलासी हुन्थ्यो होला ? अथवा यसरी हेरौँ - यिनले के काम गरेकाे भए अहिलेकाे विलासी जीवन शैली अपनाउन पुग्थ्यो होला ? राजनीतिमा मैले त्याग तपस्या गरेकाे छु भनेर यिनले लगाएकाे फुटानी कति पत्याइरहने ?   

दुष्ट समुद्री बूढाका नयाँ अवतार

यिनीहरू देश र तिनकै दलका लागि पनि ‘दुष्ट समुद्री बूढो’मा परिणत भइसकेका छन् । ग्रिक पूराकथाकाे समुद्री बूढोलाई दया गरेर खोला तारिदिने यात्रीलाई सताउने गर्छ ।

बुइबाट झर्न मान्दैन । यात्रीहरू पाउनुसम्म दुःख पाएर मर्छन् ।

यस्तैमा साहसी यात्री सिनबाद पनि दुष्ट बूढोको फन्दामा पर्छ । बुद्धिमान् सिनबादले बूढोलाई रक्सी खुवाएर लठ्ठ्याउँछ र बुइबाट झारेर मार्छ ।

कांग्रेस र एमालेका कार्यकर्ताले पनि आआफ्ना दलका समुद्री बूढालाई थान्को लगाउने मौका पाएका छन् । देश र पार्टीकाे, सन्तानकाे भविष्यको चिन्ता छ भने सिनबाद बन र समुद्री बूढाहरूलाई मिल्काइदेऊ ! यिनले पनि पार्टीका कार्यकर्ताकाे काँधमा बसेर देश र जनतालाई दिनु सास्ती दिएका छन् त ।

संविधानपछि सातै वर्ष सत्तामा !      

जनताकाे जीवनस्तरमा अपेक्षाकृत सुधार हुन नसक्नुमा अहिलेकाे राजनीतिक नेतृत्व नै दोषी हो । स‌ंविधान बनिसकेपछिका ७ वर्षमा देशमा भ्रष्टाचार र अनाचार बढाउन त्यसपछि सत्तामा रहेकाहरू नै जिम्मेवार छन् ।

यी ७ वर्षमा नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष खड्गप्रसाद ओली २ पटक, नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा २ पटक र नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल १ पटक प्रधानमन्त्री भए । माओवादी केन्द्र त झन् एमाले र कांग्रेससँग पालैपालो मिलेर पनि सधैँ सत्तामै रह्यो ।

कांग्रेस र एमालेका ऐजेरुहरू

अहिले कांग्रेस र एमालेबाहेक राष्ट्रव्यापी उपस्थिति र जनाधार भएकाे अर्को दल छैन । यस्तै यी दुवै दल र अरू साना दलमा भरोसा लायक राजनीतिक व्यक्तित्वहरू पनि छन् ।

तिनीहरू मध्ये धेरै यी शीर्ष नेताहरूजस्तै धुर्त र नालायक पनि छैनन् । यसैले अहिले विकल्प यिनीहरूभित्रै खोज्नुबाहेक अरू उपाय छैन ।

इमानदार र योग्य व्यक्तिहरूलाई अगाडि बढून् भन्ने चाहने हो भने पनि पार्टी कब्जा गरेर बसेका ऐजेरुहरूलाई उखेलेर फाल्नुपर्छ । ऐजेरु बेलैमा नफाले रुखै मर्छ । 

राजनीतिक गोडमेलका लागि उत्तम अवसर त आवधिक निर्वाचनै हो । यसैले अहिले दलहरू विशेषगरी कांग्रेस र एमालेका कार्यकर्ता बढी सचेत र देशप्रति इमानदार होऊन् । देशका हितमा आआफ्ना शीर्ष नेतालाई थकाइ मार्न दिऊन् !

यथार्थमा अहिलेका शीर्ष नेताहरूले पहिले आफ्नै पार्टी पनि समाप्त पार्ने लक्षण देखिइसकेकाे छ । ओलीले त एमाले फुटाइसकेकै छन् देउवाले पनि कांग्रेसकाे जनाधार र साख धेरै गिराएका छन् ।

यिनीहरू नेतृत्वमा हुँदासम्म पार्टीमा सुधार र लोकतन्त्रको अभ्यास सम्भव देखिँदैन । यसैले सके त यिनले प्रतिनिधि सभाकै निर्वाचन हार्नुपर्छ ।

प्रतिनिधि सभामा  जिते भने पनि संसदीय दलकाे नेता हुनबाट यिनलाई रोक्नु राष्ट्र र लोकतन्त्र दुवैका हितमा हुनेछ । नबिर्सौँ यिनकाे पञ्जाबाट मुलुकलाई मुक्त गर्ने बेला यही निर्वाचन हो । अहिले यिनको बिखालु दाँत झरेमात्र नेपालकाे राजनीति विषमुक्त बनाउन सकिनेछ ।

पछिल्लो पुस्ताको हस्तक्षेप आवश्यक

अहिले २०४६ सालपछि जन्मेकै पुस्ता निर्णायक भइसक्यो । प्रशासनमा सायद यिनीहरूकै बाहुल्य छ । निजी क्षेत्रमा पनि यही उमेरकाे पुस्ताले जिम्मेवारी लिइसकेकाे छ ।

विदेश गएर कमाउने वा पौरख देखाउने पनि यही पुस्ता हाे । यसैले राजनीतिक नेतृत्वमा पनि यसपछि सक्रिय भएकाहरूले मात्र नेतृत्व गर्न सक्छन् ।

राजनीतिलाई अब नयाँ अर्थ दिनुपर्छ । लोकतन्त्रका सार्वभौम मूल्य मान्यता  समाजमा संस्कारका रूपमा स्थापित गर्न अबकाे राजनीति केन्द्रित हुनसके पुग्छ ।

भौतिक विकास त बाटो नछेके रोकिँदैन तर त्यसमा पनि सामाजिक न्यायले प्राथमिकता पाउनुपर्छ भन्नेमात्र राजनीतिक नेतृत्वले ठानिदिए पुग्छ । 

देउवा वा ओलीले स्वेच्छाले छाड्दैनन् । छाड्न खोजे पनि तिनका आसेपासेले दिँदैनन् । यसैले संसदीय दलकाे नेता हुन नदेऊ । प्रधानमन्त्री हुन त झन् दिनै हुँदैन ।

सत्तामा रहेनन् भने आसेपासे पोस्ने बाध्यताबाट तिनले पनि मुक्ति पाउनेछन् । देशले पनि नयाँ राजनीतिक संस्कार सुरु गर्ने मौका पाउनेछ । 

लोकतान्त्रिक संस्कार अपनाएर त हेर !

कुनै पनि दलले सत्ताकाे लाेभ नगरेर लोकतान्त्रिक संस्कार अपनाउने हो भने नेपालकाे राजनीतिलाई सही बाटामा हिँडाउन खासै मुस्किल छैन ।

सैद्धान्तिक र व्यावहारिक मतभेद धेरै नभएका मूलतः ‘मध्यमार्गी’ दल नेपाली कांग्रेस र नेकपा (एमाले)ले नै मुख्य दलका रूपमा जनस्तरमा पनि स्थापित छन् ।

यी दुई दलमा असल नेतृत्व स्थापित भयो भने लोकतान्त्रिक अभ्यास सहज हुनेछ । ससंसद्मा गठजोड नगरीकन सबैभन्दा ठूलो पार्टीको नेतृत्वमा सरकार बनाउने र बहुमत नपुगे पनि चलाउन दिने हो भने धेरै विकृति देखा नै पर्नेछैन । 

ओली र देउवाकाे सत्ता मोहमा दाहाललाई खेल्न नदिएकाे मात्रै भए अहिले नै नेपालकाे राजनीति यति विकृत हुने थिएन । अब पनि उनलाई खेल्न नदेऊ । एकले अर्को पार्टीलाई राजनीतिक सहयोग गर । त्यति गरे ५ वर्षमा धेरै थरी ऐजेरु आफैँ मासिनेछन् । 

नेपाली जनतालाई कुशासनको अभिशापबाट मुक्त गरौँ । हामीलाई सन्तानकाे उज्यालो भविष्यका लागि पनि आज असल र योग्य शासक चाहिन्छ । हामी त्यसका हकदार  हौँ ।