काठमाडौं । सर्वोच्च अदालतको फैसलाले सत्तारुढ दल नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीलाई दुई चिरामा विभाजित गरिदियो । नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीका रूपमा रहेको दल नेकपा एमाले र नेकपा माओवादी केन्द्रका रूपमा पूर्ववत् अवस्थामा फर्किएका छन् । नेकपाका दुई अध्यक्षमध्ये एक केपी शर्मा ओली र अर्का पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्रको पूर्ववत् अध्यक्षको अवस्थामा फर्किए ।

ओली माओवादी केन्द्रको समेत समर्थनमा प्रधानमन्त्री निर्वाचित भएका थिए । पार्टी विभाजनसँगै माओवादी केन्द्र प्रतिपक्षमा जाने ठानियो । तर, उसले औपचारिक रूपमा सरकारलाई दिएको समर्थन भने फिर्ता लिइसकेको छ ।

प्रधानमन्त्री ओलीसँगको तुषका कारण नेकपामा हुँदै ओली र प्रचण्डको सम्बन्ध चिसिएको थियो । पार्टी अलग नै भइसकेपछि समर्थन फिर्ता लिनेबारे माओवादीभित्र छलफल जारी छ । माओवादीले समर्थन फिर्ता लिएमा प्रधानमन्त्रीले संसद्मा ३० दिनभित्र विश्वासको मत लिनुपर्ने अवस्था आउने छ । आफ्नो सरकार जोगाउन प्रधानमन्त्री ओलीले जनता समाजवादी पार्टी (जसपा)को समर्थन जुटाउन प्रयास थालेका छन् ।

सरकारका तर्फबाट सुवास नेम्वाङ र राजन भट्टराई, जसपाका तर्फबाट लक्ष्मणलाल कर्ण र सर्वेन्द्रनाथ शुक्ल रहेको समिति नै बनाएर उनीहरुले सत्तासमीकरणलगायतका विषयमा छलफल गरिरहेका छन् । दुवै पक्षले छलफल जारी रहेको स्वीकार गरेका छन् ।

उता, माओवादी केन्द्रले पनि जसपासँग संवाद थालेको छ । जसपाका अध्यक्ष महन्थ ठाकुर र वरिष्ठ नेता राजेन्द्र महतोसँग बुधबार माओवादी केन्द्रले छलफल गरेको थियो । जसपा नेता डा. सुरेन्द्र झाले सबै शक्तिसँग जसपा संवादमा रहेको बताए । “सबै शक्तिसँग संवादमा छौँ । कांग्रेस र नेकपा माओवादी केन्द्रसँग पनि । सरकारसँग पनि छलफलमा छौँ,” उनले भने ।

जसपामा तीन धार
जसपामा सत्तासमीकरणका विषयमा तीन धार देखिएको छ । अध्यक्ष ठाकुर र वरिष्ठ नेता महतो आफ्ना माग पूरा गरे प्रधानमन्त्री ओलीलाई समर्थन गर्न सकिने पक्षमा छन् । तर, अर्का अध्यक्ष उपेन्द्र यादव भने वर्तमान सरकारसँग सहकार्यको विपक्षमा देखिएका छन् । उनले लोकतन्त्र र संघीय गणतन्त्र पक्षधर शक्ति एमाले नभएको भन्दै अहिलेको सरकारसँग सहयात्रा नहुने बताएका छन् । उसो त ओली नेतृत्वकै सरकारमा उपप्रधानसहित स्वास्थ्यमन्त्री रहेका यादव भारत भ्रमणमा रहेकै बेला थाहै नदिई  मन्त्रालय परिवर्तन गरिदिएपछि सरकार छाडेका थिए । त्यसपछि ओलीसँग टाढिएका यादव भने ओलीकै निरन्तरताको पक्षमा छैनन् ।

“अहिलेको सरकारसँग कुनै किसिमको सहकार्य र सहयात्रा हुन सक्दैन,” यादवले भनेका छन् । जसपाभित्र यादवलाई माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष प्रचण्डसँग नजिक रहेको मानिन्छ ।

जसपाभित्र यीबाहेक पनि अर्को धार छ । पूर्वराजपाका अध्यक्षमण्डलका केही सदस्य भने ओली र प्रचण्डको विकल्पमा जसपाकै नेतृत्वमा चुनावी सरकार बनाउनुपर्ने पक्षमा छन् । “सकेसम्म हाम्रै नेतृत्वमा चुनावी सरकार बनाएर जानुपर्छ भन्ने हाम्रो कुरा हो । यदि, सम्भव भएन भने कांग्रेसले नेतृत्व गरोस्,” पूर्वराजपाको अध्यक्षमण्डलका एक सदस्यले भने ।

दुईतिहाइ मत पाउँदा पनि आफ्नै सरकार टिकाउन नसकेको र संविधानको बर्खिलाप गएकाले कम्युनिस्ट नेताकै नेतृत्वमा सरकार बनाएर देशले निकास नपाउने भन्दै उनीहरु कांग्रेसले नेतृत्व लिए सहयोग गर्नुपर्ने पक्षमा देखिन्छन् । यो समूहले पनि आन्तरिक रूपमा कांग्रेससँग संवाद गरिरहेकोे छ ।

जसपालाई उधारोको डर !
पटक–पटक सरकारसँग जसपाको सहमति भएको छ । संविधान संशोधन, रेशम चौधरीको रिहाइको सहमतिपछि ओली नेतृत्वको सरकारलाई उनीहरुले समर्थन दिएका थिए । तत्कालीन संघीय समाजवादीका तर्फबाट हालका जसपाका एक अध्यक्ष उपेन्द्र यादव त मन्त्री नै भए । तत्कालीन राष्ट्रिय जनता पार्टीले भने समर्थन गरे पनि सरकारमा गएको थिएन । टीकापुर घटनामा मुख्य योजनाकार भनिएका चोधरीलाई डिल्लीबजार कारागारमा रहेकै बेला सिंहदरबार ल्याएर सांसदको शपथ गराइएको पनि थियो ।

आफ्ना माग पूरा गर्न सरकार इमानदार नबनेको भन्दै यादव सरकारबाट बाहिरिएसँगै राजपा र समाजवादी मिलेर बनेको जसपाले सरकारलाई दिएको समर्थन नै फिर्ता लिएको थियो ।

अहिले पनि जसपा सरकारसँग सहमति गर्दा उधारो नै रहने हो कि भन्ने त्रासमा देखिन्छ । जसपा वरिष्ठ नेता महतोले अब उधारोमा ओलीलाई सहयोग गर्न नसक्ने प्रष्ट बताइसकेका छन् ।

अध्यक्ष ठाकुरनिकट मानिने जसपा नेता डा. सुरेन्द्र झाले जसपा सबैसँग संवादमा रहे पनि कसैसँग सम्झौता नभइसकेको बताउँछन् । “मधेस, थरुहट आन्दोलनसँग रहेको समस्यामा कार्यपालिकाले गर्न सक्ने काम तत्काल गर्ने, व्यवस्थापिकाले गर्न सक्ने कामका लागि सहमति गर्ने गरी सबै शक्तिसँग संवादमा छौँ । छलफल सकारात्मक दिशातिर उन्मुख । निर्णय केही भएको छैन,” उनले भने, “कार्यपालिकाले गर्न सक्ने काम तत्काल प्रधानमन्त्रीले गर्नुप¥यो । लाल आयोगको प्रतिवेदन सार्वजनिक, रेशम चौधरीलगायतका बन्दी रिहा, अंगभंग भएकाहरुको भरणपोषण राज्यद्वारा सेवा–सुविधा दिनुपर्‍यो भन्ने हाम्रो माग छ ।”

उनले यसअघि कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा, माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष प्रचण्ड र ओली नै पहिला प्रधानमन्त्री हुँदा पनि सहमत भएका विषय कार्यान्वयन नभएको बताए । “हामी सबैसँग समान दूरीमा छौँ । हामीले उठाएका विषयको समाधानतिर उन्मुख हुने गरी सार्थक संवाद होस् । प्रधानमन्त्रीजीले पनि हामी सकारात्मक छौँ, जसपाले सहयोग गर्नुपर्‍यो भन्नुभएको छ,” झाले भने, “ तर, सहयोग उधारोमा हुँदैन । प्रधानमन्त्रीले गर्ने काम गरिदिनुपर्‍यो । परिणाम आएपछि मात्र हामी उहाँलाई सहयोग गर्न सक्छौँ ।”

उता, सरकारका तर्फबाट जसपासँग छलफल गरिरहेका नेम्वाङले जसपाको मागमा सरकार सकारात्मक रहेको बताएका छन् ।