काठमाडौं । अमेरिकाको क्यालिफोर्निया राज्यको लस एन्जलस क्षेत्र यतिखेर भयानक डढेलोको चपेटामा परेको छ । डढेलोबाट १६ जनाको मृत्यु भइसकेको छ भन लाखौँ मान्छे घरबारविहीन भएका छन् । बीबीसीका अनुसार डढेलोमो अझै १३ जना मान्छे हराइरहेका छन् ।

यही संकटकाबीच डढेलो प्रभावित क्षेत्रमा लुटपाट पनि मच्चिएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय समाचार संस्थाहरूका अनुसार डढेलोको जोखिमले खाली गराइएका बस्तीमा लुटेराहरू छिरेका छन् । लस एन्जलस प्रहरी प्रमुख माइक लोरेन्टका अनुसार डढेलोप्रभावित क्षेत्रमा लुटपाट ठूलो समस्या भएको छ । लुटपाटबाट आफ्नो सम्पत्ति जोगाउन स्थानीयवासीले निजी सुरक्षा गार्ड राख्न थालेका छन् ।

डढेलोको जोखिमले खाली गरिएका बस्ती र खाली गर्न निर्देशन दिइएका क्षेत्रमा लुटपाट रोक्नका लागि भनेर कर्फ्यु लगाइएको छ । लुटपाट रोक्नका लागि भनेर चार सयजना प्रहरी खटाइएको छ । डढेलो प्रभावित इटन क्षेत्रमा स्थानीय समयअनुसार बिहान ६ बजेदेखि साँझ ४ बजेसम्म कर्फ्यु लगाइएको छ । लुटेराको आशंकामा २० जना मानिस पक्राउ परेका छन् ।

लस एन्जलस क्षेत्रमा एक हप्ताअघिदेखि सुरु भएको डढेलो अझै नियन्त्रणमा आएको छैन । लस एन्जलस क्षेत्रका पेलिसेड्स, इटन, हर्स्ट, केनिथ, लिडिया र आर्चर क्षेत्रमा सल्केको डढेलो अझै नियन्त्रणमा आएको छैन । हिउँदको सुक्खा मौसम र तीव्र हावाका कारण आगो नियन्णत्र गर्न मुस्किल भइरहेको छ ।

डढेलेको धुवाँ र धुलोले वायुमण्डल छोपेका कारण लस एन्जलस क्षेत्रको वायु प्रदूषण समेत बढेको छ । यही कारण लस एन्जलस क्षेत्रमा स्वास्थ्य आपतकाल घोषणा गरिएको छ । यसबाहेक पेलिसेड्स क्षेत्रको पिउने पानी पनि प्रदूषित भएको छ । यस क्षेत्रमा धारामा आउने पानी नपिउन निर्देशन जारी गरिएको छ ।

अगो निभाउनका निम्ति हेलिकोप्टर र हवाईजहाज पनि प्रयोग गरिएको छ । तर, ११० किलोमिटर प्रतिघण्टाको गतिमा चल्ने हावाका कारण आगो निभाउन सकिएको छैन । डढेलो सुरु भएदेखि करिब साढे तीन लाख मान्छेलाई स्थानान्तरण गरिएको छ । एक लाख ६६ हजार मान्छेलाई जतिखेर पनि घर छाडेर जानका लागि तयार भएर बस्न निर्देशन दिइएको छ ।

आगलागीप्रभावित इटन सहरको १५ प्रतिशत क्षेत्र जलेको छ । हस्र्ट सहरको ७६ र केनेथको ९० प्रतिशत हिस्सा जलेको छ । पेलिसेड्स सहरको ११ प्रतिशत हिस्सा आगलागीमा परेको छ । तीव्र हावा नरोकिए डढेलो अझै फैलिने सम्भावना छ । यस क्षेत्रमा हावाको गति अझै बढ्ने आकलन गरिएको छ ।

आगो फैलाउने हावा

लस एन्जलसमा यतिखेर ‘सान्टा एना’ नामको हावा चलिरहेको छ । ‘सान्टा एना’ हावा हिउँदमा चल्ने हावा हो । यो हावा ९५ देखि १३० किलोमिटर प्रतिघन्टाको गतिसम्म चल्ने गर्छ ।

हिउँदमा चल्ने यो हावालाई ‘सान्टा एना’ नाम कसले दियो र किन दियो भन्ने कुरा यकिन छैन । यो हावा दक्षिणी क्यालिफोर्नियाको ओरेन्ज काउन्टीमा रहेको सान्टा एना खोंचबाट आएर समुद्रतर्फ जाने गर्छ । यो हावालाई ‘दानवी हावा’ ‘रातो हावा’ पनि भन्ने गरिन्छ ।

‘सान्टा एना’ हावा सेप्टेम्बरको अन्तदेखि मे महिनासम्म चल्ने गर्छ । यो अवधिमा यो हावा कहिलेकाहीँ वा बढीमा एक हप्तासम्म निरन्तर चल्ने गर्छ । यो हावा पश्चिमी अमेरिकाको ठूलो क्षेत्रमा हावाको दबाब उच्च भएपछि सिर्जना हुन्छ । सुक्खा क्षेत्रमा सिर्जना हुने दबाबका कारण चल्ने यो हावामा आर्द्धता हुँदैन ।

लस एन्जलस क्षेत्रमा डढेलोलाई भयानक बनाउन यही हावाको भूमिका छ । यो हावाको गति कम नभएसम्म डढेलो रोक्न मुस्किल हुने बताइएको छ ।