काठमाडौं । जापानमा ४८ घण्टे ब्याक्टेरियल संक्रमणले उग्ररूप लिएपछि यतिखेर विश्व स्वास्थ्यमा त्रास पैदा भएको छ । संक्रमण भएको ४८ घण्टाभित्र बिरामीको मृत्यु गराउने एसटीएसएसले जापानमा पछिल्लो दुई महिनामा ७७ जनाको मृत्यु गराएको तथ्यांक छ । 

जनवरीदेखि जुन पहिलो सातासम्म मात्रै जापानमा ९७७ जनामा यो संक्रमण भएको त्यहाँको स्वास्थ्य तथा श्रम कल्याण मन्त्रालयको तथ्यांक छ ।  जापान र अमेरिकामा फैलिएको एसटीएसएसको नेपालमा पनि जोखिम रहेको विज्ञहरुले बताएका छन् ।

नयाँखाले संक्रमण हो एसटीएसएस ? 

एसटीएसएस (स्ट्रेप्टोकोक्कल टक्सिक शक सिन्ड्रोम), नयाँ संक्रमण होइन । जापान र केही युरोपियन देशमा यसले विगत ६ वर्षदेखि संक्रामक रुप लिइरहेको छ । तर, उच्च मृत्युदर र संक्रामक समेत भएकाले यो घातक रहेको वरिष्ठ संक्रामक रोग विशेषज्ञ डा. शेरबहादुर पुन बताउँछन् ।

डा. पुनका अनुसार एसटीएसएस, ग्रुप ए स्ट्रेप्टोकोक्कस (जीएएस) ब्याक्टेरियाका कारण हुने संक्रमण हो । जीएएस नयाँ ब्याक्टेरिया होइन, यो शरीरमा सजिलै फैलिनसक्ने प्रकृतिको हुन्छ । 

जापानमा भने सन् १९९९ यता एसटीएसएस बढ्दै गएको त्यहाँको नेसनल इन्स्टिच्युट अफ इन्फेक्सियस डिजिज्‌काे तथ्यांक छ । जसका अनुसार सन् २०२३ मा जापानमा ९४१ जनामा यो संक्रमण भई ९७ जनाको मृत्यु भएको थियो । 

जापानमा भने पछिल्ला ६ वर्षयता संक्रामक रोगबाट हुने मृत्युको दोस्रो कारण बनेको छ, एसटीएसएस । सन् २०२२ मा अमेरिका, जापान, नेदरल्याण्ड स्वीडेन, फ्रान्स र बेलयातमा देखिएको थियो । नेपालमा पनि जीएएस ब्याक्टेरिया पाइन्छ । तर, अहिले भने जीएएसले आफ्नो रुप परिवर्तन गरी म्युटेसन भइ थप घातक भएको हुनसक्ने डा. पुन बताउँछन् । 

युएस सेन्टर फर डिजिज् कन्ट्रोल (सीडीसी) ले जापानमा यो संक्रमण उग्र हुनुको ठोस कारण हालसम्म पहिचान नभएको जनाएको छ । यद्यपि, कोरोनाकालमा कडा गरिएको मास्कको प्रयोग र सामाजिक दूरीको नियम अहिले खुकुलो हुँदाको असरको रूपमा पनि कतिपयले टिप्पणी गरेका छन् । 

के हुन्छ संक्रमणका लक्षण ? 

ब्याक्टेरियल संक्रमणबाट हुने रोगहरूजस्तै लक्षण एसटीएसएसमा पनि देखिने गरेका छन् । कडा ज्वरो, मांसपेशी तथा शरीरको दुखाइ र वाकवाकी तथा बान्ता हुनु यसका प्रारम्भिक लक्षणहरु हुन् ।  संक्रमण फैलिँदै जाँदा रक्तचाप घट्ने, श्वासप्रश्वास बढ्ने, विस्तारै मल्टिअर्गान फेलियर (मुटु, मिर्गौला, कलेजो, फोक्सोलगायतले काम गर्न छोड्ने ) डा. पुनको भनाइ छ । 

कसरी फैलिन्छ संक्रमण ? 

एसटीएसएस कोरोनाजस्तै प्रकृतिको संक्रमण हो । डा. पुनका अनुसार यो मुख्यतः संक्रमित व्यक्तिको थुकको छिटाको माध्यमबाट एक अर्कामा सर्छ । आपसमा बोल्दा, खोक्दा वा हाछ्यूँ गर्दा, संक्रमितको थुकको छिटा भएको सामानको माध्यमबाट सर्नसक्छ ।

कस्ता व्यक्ति बढी जोखिममा ? 

एसटीएसएसले वृद्धवृद्धा, दीर्घरोगी र रोग प्रतिरोधी क्षमता कम भएकालाई छिटो संक्रमण भएको रेकर्डहरू छन् । जापानमा सन् २०२२ यता संक्रमित हुनेमा ५० वर्षमाथिका नागरिक धेरै रहेको त्यहाँको नेसनल इिन्स्टच्युट अफ इन्फेक्सियस डिजिज्‌काे तथ्यांक छ । मृत्यु हुनेमा भने ६५ वर्षमाथिका नागरिक धेरै रहेको देखिएको छ । 

समयमै उपचार भए निको, मृत्युदर ३० प्रतिशत 

सीडीसीका अनुसार एसटीएसएस तन्तु र रक्तकोषिकामा अति छिटो फैलिने भएकाले बिरामीको समयमा उपचार हुन नसके मृत्युको जोखिम उच्च हुन्छ । हाल यसको मृत्युदर ३० प्रतिशत रहेको बताइएको छ । कतिपय अवस्थामा उपचारकै क्रममा पनि बिरामीको मृत्यु भइरहेको जापानका विशेषज्ञहरूले आफ्ना लेखमार्फत् बताएका छन् । तर, सुरुआती चरणमा भने एन्टिबायोटिकको प्रयोगबाट नै संक्रमण कम हुँदै जाने डा. पुन बताउँछन् । “मांसपेशीलाई असर गर्ने छाला ड्यामेज हुँदै जाने भएकाले पनि यसलाई मासु खाने ब्याक्टेरियाका रुपमा चिनिएको हो,” डा. पुन भन्छन् ।

नेपालमा कति जोखिम ? 

डा. पुनका अनुसार एसटीएसएसको जोखिम नेपालमा पनि नहोला भन्ने अवस्था छैन । यदी जीएएसको म्युटेन्ट रुप देखिएमा नेपालजस्तो सावधानीको तयारी कम गर्ने मुलुकको अवस्था भयावह हुनसक्छ । नेपाल जापान आवतजावत समेत बाक्लो रहेकाले संक्रमणको जोखिम अझै बढी रहेको उनको भनाइ छ ।  

तर, इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखा (ईडीसीडी) ले भने नेपालमो जोखिमको सम्भावनालाई लिएर हालसम्म कुनै पनि अन्तर्राष्ट्रिय निकयले अलर्ट नगराएको जनाएको छ । 

ईडीसीडीका जुनोटिक तथा सरुवा रोग शाखा प्रमुख डा. हेमन्त चन्द्र ओझा विश्व स्वास्थ्य संगठनसहित अन्तर्राष्ट्रिय स्वास्थ्य नियामक निकायहरूले नेपालमा यसको जोखिमबारे हालसम्म कुनै खबर नगरेको बताउँछन् । 

त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा हाल एल्लो फिभर र पोलियो देखिएका मुलुकबाट आउने यात्रुलाई खोप कार्ड अनिवार्य गरिएको छ । यसबाहेक शंकास्पद अवस्थामा अन्य संक्रमणजन्य रोगीहरूलाई पनि निगरानी गरिरहेको डा. ओझा बताउँछन् । तर, एसटीएसएसलाई नै लक्षित गरेर भने हालसम्म कुनै कडाइ नगरिएको उनले बाह्रखरीसित बताए ।