काठमाडौं । यसपालि कोरोना संक्रमणबीचको दसैँ । काठमाडौंबाट गाउँ जाने क्रम रोकिएको छैन । तर चिकित्सकहरुले काठमाडौं उपत्यकामा फैलिएको कोरोना संक्रमण गाउँमा बसेका अग्रजलाई सार्ने दर बढेकामा चिन्ता व्यक्त गरेका छन् ।

मिर्गौला रोग विशेषज्ञ डा. नारायण भुसालले काठमाडौंमा फैलिएको कोरोना संक्रमण गाउँ-गाउँमा पुग्‍न थालेको बताए । “काठमाडौंमा रहेका आफन्त दसैँ मनाउन गाउँमा जाँदा घरमै बसेका आफन्तजनलाई सार्नेदर एकदमै बढेको छ,” उनले भने, “अझै पनि ८० प्रतिशत संक्रमित त लक्षणविहीन छन् ।”

नेपालमा युवाहरुमा कोरोना संक्रमण बढी देखिएको उनी बताउँछन् । ‘‘नेपालमा कोरोना संक्रमण युवामा बढी देखिएको छ, जसले गर्दा मृत्यु दर कम देखिएको छ,’’ उनले भने । तर ज्येष्ठ नागरिकमा संक्रमण बढे मृत्युदर पनि बढ्ने भन्दै उनले हेलचेक्रयाइँ नगर्न सुझाए । उनले दसैँपछि कोरोना संक्रमण झन् बढ्नसक्ने पनि बताए ।

उनका अनुसार मिर्गौलाको डाइलासिस र प्रत्यारोपण गरेका बिरामीहरु कोरोनाको उच्च जोखिममा छन् । “मिर्गौला प्रत्यारोपण गरेका चार जनामध्ये एकजनाको कोरोना संक्रमणका कारण मृत्यु भएको देखिएको छ,” उनले भने । कोरोना संक्रमणबाट जोगिन सबै सचेत रहनुपर्ने उनले बताए ।

मिर्गौलाका बिरामीले प्रोटिनयुक्त खानेकुरा जस्तै माछा-मासु धेरै खान नहुने पनि उनले बताए । यस्तै सागसब्जी खाँदा पनि उमालेर खान उनको सुझाव छ ।

यस्तै मुटु रोग विशेषज्ञ डा. प्रकाश रेग्मीले कोरोना संक्रमण बढ्दो क्रममा रहेकाले योपटकको जहाँ छौं त्यही बसेर शाहाकारी दसैँ  मनाउन आग्रह गरेका छन् । “घरमै भएका दालभात, तरकारी गेडागुडी र अन्डालगायत परिकार बनाएर खाऔँ,” उनले भने, “भर्चुअल दसैँ मनाऔँ ।” दसैँमा कसैको घरमा नजाने र कसैलाई आउन पनि नदिन उनको आग्रह छ ।

उनका अनुसार घरमै नियमित व्यायम, ध्यान गर्ने, घाम ताप्‍ने गर्नुपर्छ । खानामा जंकफुड, बट्टामा राखिएका तयारी खानेकुरा नखान पनि उनको सुझाव छ । “रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन ताजा सन्तुलित खानेकुरा खाने र राम्रोसँग निद्रा पुग्ने गरी सुत्ने गर्नुपर्छ, ” डा. रेग्मीले भने ।
 
योपटकको दसैँ परिवारका सदस्यसँग घरभित्रै मनाउँदा संक्रमणको जोखिम कम हुने उनी बताउँछन् । घरमा दीर्घरोगी भए आफैंले रक्तचाप, अक्सिजन र ज्वरो परीक्षण गर्न सकिने उनले बताए ।

यस्तै छाती तथा श्‍वासप्रश्‍वास रोग विशेषज्ञ डा. अशेष ढुंगानाले पनि कोरोना महामारीबीच स्वस्थ्य दसैँ मनाउन आग्रह गरेका छन् । मास्क लगाउने, साबुन पानी हात धुने वा स्यानिटाइजर र सामाजिक दूरी कायम गर्ने नै कोरोनाबाट बच्‍ने उपाय सदैव ख्याल राख्‍नुपर्ने उनले सुझाए । उनले सहरबाट गाउँघर अर्थात् नयाँ ठाउँमा पुग्दा नयाँ व्यक्तिसँग भेट्दा सामाजिक दूरी कायम गर्नुका साथै अनिवार्य मास्क लगाउन आग्रह गरेका छन् । 

यसअघिका दसैँमा अग्रज, बुबाआमाका हातबाट टीका थाप्‍ने र खानपान गरे पनि योपटक भिड नगरी, छिटो र सामाजिक दूरी कायम गरेर मनाउनुपर्ने उनले सुझाव दिए । सकेसम्म ज्‍येष्ठ नागरिक भएका ठाउँमा घर घर गएर टीका नलगाउन डा. ढुंगानाले आग्रह गरे ।

उनले भने, “योपटकको दसैँको आशीर्वाद भर्चुअल माध्यमबाट लिऔँ । यस्तो गरे कोरोना संक्रमणको दर घटाउन सकिन्छ ।” उनले कोरोनाका लक्षण भएका व्यक्तिहरु दीर्घ रोगी र ज्‍येष्ठ नागरिकका नजिक नजान पनि आग्रह गरे ।