काठमाडौँ । सरकारले आर्थिक वर्ष २०७६-०७७ को लागि १५ खर्ब ३२ अर्ब ९४ करोड ७१ लाखको बजेट बुधबार मात्र सार्वजनिक गरेको छ । अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडाले संघीय संसदको बैठकमा प्रस्तुत गरेका थिए । नेकपाको सरकारको संघीयता कार्यान्वयन भएको दोस्रो पूर्ण बजेट हो । बजेट भाषण भएसँगै बजेट सम्बन्धि विभिन्न टिका टिप्पणी पनि गर्न थालिएको छ । नयाँ बजेट सम्बन्धी पूर्व अर्थमन्त्री तथा अर्थविद्हरुले आ-आफ्नो धारणा राखेका छन् । 

बजेटको चरित्र प्रचारमुखी : पूर्व अर्थमन्त्री रामशरण महत

२०७६-७७ को बजेटबारे आफ्ना विचार राख्दै पूर्व अर्थमन्त्री रामशरण महतले नयाँ बजेटको चरित्र प्रचारमुखी भएको बताएका छन् । “सरकारको प्रचारमुखी चरित्रको प्रतिनिधित्व बजेटले गरेको छ ।” किनभने आफ्ना कुरालाई आत्मप्रसंशा गर्ने,  आत्मरतिमा रमाउने, आफ्ना कुरालाई बढाइचढाई गरी राम्रो देखाउने र दीर्घकालीनभन्दा क्षणिक लोकप्रियताको चरित्र चसत्रण बजेटले गरेको छ” उनले भने । 

त्यस्तै, सरकारको नीति तथा कार्यक्रममा राष्ट्रपतिले समेत लामो समय सरकारकै प्रशंसा गरेकाले सरकार सधैं प्रचारमुखी भएको बताए । बजेटमा वित्तीय संघीयता कार्यान्वयनमा आयो, आर्थिक विकास तिव्र गतिमा बढेको छ,  निर्माणमा तिव्रता,  आर्थिक परिसूचकहरु सबै उत्साहप्रद छन्,  मुद्रा स्फीतिमा कमी आएको छ जस्ता तिव्र विकासको आधारशिला बनेको छ भन्दै धेरै कामको प्रशंसा गरेको भए पनि मेलम्ची, फास्ट्रयाक,  अपर तामाकोशी,  निजगढ विमानस्थल लगायत राष्ट्रिय गौरवका आयोजनालाई दबाएर आत्मा प्रशंसामा मात्र यो बजेट रमाएको आरोप डा महतको छ ।

संघीय सरकारको बजेट भए पनि यसको चरित्र भने संघीय सरकार अनुभूत नभएको उनले बताए । "त्यस्तै, स्थानीय सरकारले गर्ने काम पनि केन्द्रकै मातहतमा आएको बाल पोषण, सुत्केरी भत्ता,  सेनेटरी प्याडलगायतका काम समेत केन्द्र सरकारले घोषणा गरेको छ तल्लो तहका सरकारले गर्ने काम समेत केन्द्र सरकारले गरेको छ," उनले भने । 

राष्ट्रपति , प्रधानमन्त्रीदेखि मदन भण्डारीसम्मका आफ्ना नेताको नाममा कार्यक्रम ल्याएर सरकार र बजेट आफ्नै प्रचारमा लागेको महतको टिप्पणी छ ।

पर्यटन क्षेत्रको बजेट ५९ प्रतिशत घटाइयो : टान उपाध्यक्ष खुम सुवेदी

सरकारले आर्थिक वर्ष २०७६-०७७ को बजेटले विगतको वर्षको भन्दा घटाएको बताए । चालु आर्थिक वर्षको बजेटमा ५ अर्ब २० करोड रुपैयाँ छुट्याइएको थियो । यो वर्ष घटाएर २ अर्ब ६८ करोड विनियोजन गरिएको छ । जुन  बजेट चालु आर्थिक वर्षको भन्दा ५९ प्रतिशत कम  हो । 

टानका उपायक्ष खुम सुवेदीले भने, "अपडेट गरेर बढीभन्दा बढी पर्यटक ल्याउने वातावरण सिर्जना गर्नुपर्नेमा बजेट घटाइएको छ । यसको अर्थ पर्यटन व्यवसायीलाई आफैं पर्यटक ल्याउनू, आफैँ लगानी गर्नूस्  र सरकारको आम्दानी बढाई दिनू भनेर पर्यटन व्यवसायीको टाउकोमा थुपार्न खोजेको आभाष भएको छ ।" 

यसमा सम्पूर्ण पर्यटन व्यवसायीहरुको घोर आपत्ति रहेको उनले बताए । नेपालमा स्वदेशी पर्यटन नल्याइ आर्थिक विकास सम्भव नभएको उनले दाबी गरे । यो बजेटले पर्यटन व्यवसायी र पर्यटन क्षेत्रलाई छुन नसकेको बताए  ।

सांसदलाई ६ करोड गर्न नहुने काम : चन्द्रमणी अधिकारी अर्थविद्

अर्थविद् चन्द्रमणी अधिकारीले १५ खर्ब ३२ अर्बको बजेट सही भएको बताएका छन् । तर बोली अनुसार काम कति हुन्छ भन्ने कुरा महत्वपुर्ण हुने उनले बताए । तर बजेटले सांसदलाई ६ करोड दिएर गर्ने नहुने काम गरेकाले अस्तव्यस्त ब्यस्थताबिच आएको बजेटले हित गर्न नसक्ने उनको भनाइ छ ।

उनले पानीसँग प्रित, माटोसँग मित र युवासंग जागरण गित हुनुपर्ने बताएका छन् । उनले भने, "जब जनशक्तिलाई प्राथमिकतामा राखेर पानी, माटो र प्रविधिलाई एकै ठाउँमा ल्याए मात्र उत्पादनशिलता बढ्ने र आर्थिक वृद्धि गर्न सकिने महत्वपूर्ण विषयलाई गहन ढंगले नलिई समावेश मात्र गर्न खोजेको छ ।"

बजेट विरोधीको लागि वितरणमुखी,  समर्थकको लागि  आदर्श : दिपेन्द्रबहादुर क्षेत्री, योजना आयोग, पूर्व उपाध्यक्ष

योजना आयोगका पूर्व उपाध्यक्ष दिपेन्द्रबहादुर क्षेत्रीले सरकारले ल्याएको २०७६-७७ को बजेट विरोधीको लागि वितरणमुखी र समर्थकको लागि आदर्शमय भएको बताएका छन् । सरकारमा रहेको दलले निकालेको घोषणा पत्र र संविधानको भावना अनुरुप बजेट छ कि छैन् त्यसलाई ध्यान दिनुपर्ने बताएका छन् ।

जनताको दैनिक जीवनलाई सघाउ पुग्ने छ कि छैन त्यो हेर्नुपर्ने उनले बताए । चालु आर्थिक वर्षमा स्कुल पढ्ने बालबच्चाको खाजा खोसेको भए पनि बजेटमा त्यो समावेश गरेको छ र राम्रो कुरा हो । स्वास्थ्य क्षेत्रलाई विकेन्द्रीकरणको कुरा आएको छ त्यो राम्रो हो । इमान्दारिता कति देखाउन खोजेको छ त्यो सोच्नु पर्ने उनले बताए ।