site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
विचार
Nabil BankNabil Bank
Sarbottam CementSarbottam Cement
Ghorahi CementGhorahi Cement
महामारीको त्रास अनि सामाजिक सञ्जाल

इन्टरनेटको माध्यमबाट सूचना, विचार, फोटो, भिडियोलगायतका सामग्री आदानप्रदान लागि प्रयोग गरिने मञ्चहरुलाई सामाजिक सञ्जाल भन्ने गरिन्छ । वबसाइट एवं इन्टरनेटका माध्यमद्वारा प्रत्यक्ष संवाद, कुराकानी, आफ्ना रुचि, विचार र धारणा व्यक्त गर्न, जुनसुकै स्थान र समयमा पनि प्रयोग गर्नसक्नु सामाजिक सञ्जालको विशेषता हो । 

समुदायमा आधारित सामग्रीहरु आदानप्रदान गर्ने एक प्रकारको सञ्चार माध्यम पनि भएकाले यसलाई सामाजिक सञ्जाल भनिएको हो । युट्यब, फेसबुक, भाइबर, ट्विटर, इन्ट्राग्राम, टिकटक, थम्ब्लर, वीच्याट स्क्याइप आदि सामाजिक सञ्जालका उदाहरण हुन् ।  

ग्रामिण भेगमा समेत इन्टरनेटको पहुँच विस्तार भएसँगै सामाजिक सञ्जाल प्रयोगको दायरा धेरै फराकिलो भएको छ । सूचना र प्रविधिको विकाससँगै सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ता पनि बढिरहेका छन् । युवा, बालबालिकादेखि ज्येष्ठ नागरिकहरुको समेत हातहातमा मोबाइलमात्र छैन सामाजिक सञ्जालमा पनि उनीहरु जोडिएका छन् । प्रयोग गर्न सजिलै सकिने भएकाले पनि सबै समूहको सामाजिक सञ्जालप्रति आकर्षण बढ्दै गएको हो । 

Agni Group

सामाजिक सञ्जाल मानिसहरुलाई जोड्ने माध्यम हो । अधिकांश व्यक्तिका लागि समय बिताउने साथी पनि हो । अहिले मानिसहरुले सामाजिक सञ्जालबाट नै धेरै सूचना लिने गरेका छन । धेरैले सञ्चार माध्यमभन्दा पनि फेसबुक, ट्विटरमा समाचार  हेर्ने गर्छन् । पछिल्लो समय फेसबुक सूचनाको स्रोतजस्तै बनेको छ । सामाजिक सञ्जाल प्रयोगको गतिसँगै यसले सामाजिक चेतनाको स्तर बढाउन पनि सहयोग गरेको छ । 

महामारीको समयमा सामाजिक सञ्जाल र इन्टरनेटको प्रयोगले एकातर्फ हाम्रो दैनिकी केही सरल बनाइदिएको छ भने अर्कातर्फ संवेदनशील घडीमा मानसिक त्रास र जोखिमसमेत थपिदिएको छ । 

Global Ime bank

कतिपयले सामाजिक सञ्जालमा केही अभिव्यक्त गर्दैमा आफूलाई पत्रकारै सम्झिन्छन् । तर, पत्रकारले भने कुनै पनि घटना, परिवेश र वस्तुस्थिति मनन र विश्लेषण गरी स्रोतको उल्लेख गरी संयमपूर्वक सूचित गर्छ । कतिपय व्यक्तिले फेसबुक, टिकटक, ट्विटरहरुमा सचेतनामूलक, सन्देशमूलक, ज्ञानबर्धक भिडियो, पोस्टरहरु सम्प्रेषण गरेर सुसूचित गरिरहेका छन् । धेरैले भने अड्कलबाजी, सम्भावना र महामारीले निम्त्याएको केही घटनालाई बङ्ग्याएर हल्ला फैलाउने काम पनि गरेका छन् । 

महामारी कसैले चाहेर आएको संकट होइन । यो त एउटा विपत्ति हो । राष्ट्रिय विपद्मा पत्रकार तथा सञ्चारमाध्यमले प्राकृतिक विपद्, विशेष संवेदनशील अवस्था वा घटनाका सम्बन्धमा समाचार सामग्री संकलन र सम्प्रेषण गर्दा संयमित भई व्यक्तिको जीवनमाथिको खतरा, मानवीय संवेदना, सार्वजनिक सुरक्षा, जनस्वास्थ्य, सामाजिक सद्भावजस्ता विषयमा विशेष संवेदन र सावधान हुनुपर्छ । 

पत्रकार आचार संहितामा जनस्वास्थ्य वा व्यक्तिको स्वास्थ्यका सम्बन्धमा अतिरञ्जना गर्न निषेध गरिएको छ । त्यसमा पत्रकार र सञ्चारमाध्यमले व्यक्तिको स्वास्थ्य, महामारी लगायत जनस्वास्थ्यसँग सरोकार भएका विषयसम्बन्धी सामग्री पाठक, स्रोता वा दर्शकमा उत्तेजना वा निराशा उत्पन्न हुनेगरी अतिरञ्जित तवरमा सम्प्रेषण गर्नु हुँदैन भनिएको छ । 

महामारीको समयमा सत्य र तथ्य सूचना संप्रेषण गर्दागर्दै पनि स्वास्थ्य संवेदनशीलताको उपेक्षा गरियो भने जनमानसमा नकरात्मक असर पर्न सक्छ । सिङ्गो विश्व नै कोभिड–१९ को महामारीविरुद्ध युद्ध मैदानमा होमिइरहेको बेला हामी सामान्य नागरिक फेसबुकमा स्टाटसमा राख्न आतुर हुनु शोभनीय नहोला । फेसबुकको वालमा एउटा २५ वर्षीय युवकको कोरोनाकै कारण मृत्यु भएको खबर देख्दा आइसोलेसनमा कोभिडसँग लडिरहेका पाका मानिसको मनोबल उच्च नहुन सक्छ । 

अहिले कसैलाई पनि मृत्युको समाचार हेर्ने रुचि नहोला । सबैले मनोबल उच्च राख्ने सामग्री खोजिरहेका हुन्छन् । अचानोको पीडा खुकुरीलाई के थाहा भनेजस्तै भोग्नेहरुका लागि महामारी भयंकर छ । 

यो सबै सजग हुनुपर्ने बेला हो । आत्मविश्वास र धैर्यमा अडिग रहनुपर्ने बेला हो । पछिल्लो समयमा मानिसहरु कति त्रसित भएका छन् भने कसैको फोटो फेसबुकमा राखेर जन्मदिनको शुभकामना गर्‍यो वा बधाई दियो भने पनि त्यो तस्बिरमा आँखा पर्नासाथ झसंग होइन्छ । 

कोभिडका कारण मृत व्यक्तिको तस्बिर राखेर श्रद्धाञ्जलि प्रकट गर्दा मृतकका परिवार र आफन्तजनप्रति समवेदना हैन पीडा थपिएको छ । फेसबुक प्रयोगकर्ता हरुले गरेका यस्ता पोस्टले सूचना संप्रेषण गर्नुभन्दा समुदायमै मानसिक संत्रास फैलाएको छ ।

सामान्य अवस्थामा फेसबुकमा राखिएका यस्ता पोस्टबाट सूचना सम्प्रेषण होला तर यो विषम परिस्थितिमा यस्ता सामग्री पोस्ट नगर्दा नै बुद्धिमानी हुनेछ ।

हामी सबै कोरोना भाइरसको रोकथाम, नियन्त्रण र निराकरणकोे मार्गमा छौं । उच्च मनोबल, ढृढ संकल्प, धैर्य र सकारात्मक सोचबाट नै आफू, आफ्नो परिवार र समाजलाई जोगाउन सक्छौँ । अब डराएर हैन मनोबल बढाएर कोभिडसँग लड्न तयार होऊँ । 

(सहसम्पादक, काभ्रे सन्देश साप्ताहिक) 


 

NIBLNIBL
प्रकाशित मिति: शनिबार, जेठ ८, २०७८  १६:२८
Sipradi LandingSipradi Landing
worldlinkworldlink
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
Kumari BankKumari Bank
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
Maruti cementMaruti cement
सम्पादकीय
ICACICAC