काठमाडौं । शनिबार राति विद्रोही समूह हयात तहरीर अल–शाम (एचटीएएस) ले दमास्कसतर्फ अघि बढेपछि सरकारी सेना र विद्रोहीबीच गोलाबारी सुरु भएको थियो । 

एचटीएएस राजधानी दमास्कस प्रवेश गरेको केहीक्षणमा नै सिरियाका राष्ट्रपति बसर अल–असदले छेश छोडेर भागेको दाबी विद्रोही समूहले गरेको छ । तर असद कहाँ गए भन्ने कसैले भन्न सकेको छैन ।

समाचार एजेन्सी रोयटर्सले दुई सिरियाली अधिकारीहरूलाई उद्धृत गर्दै राष्ट्रपति असदले अज्ञात गन्तव्यको लागि विमानबाट दमास्कस छोडेको जनाएको छ । 

विद्रोहीहरूले सैदनाया जेलबाट हजारौं कैदीहरूलाई रिहा गरेको बताएका छन् । यस जेलमा असदका विपक्षीहरूलाई यातना दिइएको थियो । इरान समर्थित हिजबुल्लाहले केही क्षेत्रबाट आफ्ना लडाकुहरूलाई फिर्ता लिएको बताएको छ । 

इरान र हिजबुल्लाहले राष्ट्रपति असदलाई सहयोग र समर्थन गर्दै आएका थिए । रुसको साथ पनि राष्ट्रपति असदलाई थियो । सिरियाको तेस्रो ठूलो सहर होम्स कब्जा गरेपछि विद्रोही समूह एचटीएएस शनिबार राति राजधानी दमास्कस प्रवेश गरेका थिए । 

इस्लामिक विद्रोही समूह एचटीएएसले राजधानी दमास्कसमा प्रवेश गरी सिरियालाई स्वतन्त्र घोषणा गरेको छ ।  विद्रोहीहरूले राष्ट्रपति बसर अल असदले देश छोडेको दाबी गरेका छन् ।  यसैबीच विपक्षी नेता हादी अल बहराले दमास्कस सुरक्षित रहेको बताएका छन् ।

बहराले अरबी समाचार च्यानल अल–अरेबियालाई भने, “असदको सरकार पतन भएको छ र सिरियाको इतिहासको कालो युग बितिसकेको छ ।” 

“सबै सम्प्रदाय र धर्मका मानिसहरू जबसम्म तपाईंहरु अरू कुनै नागरिकको विरुद्धमा हतियार उठाउनुहुन्न, जबसम्म तपाईं आफ्नो घरमा बस्नुहुन्छ, तबसम्म तपाईं सुरक्षित हुनुहुन्छ,” उनले सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्म एक्समा लेखेका छन् । 

उनले थप स्पष्ट पार्दै लेखेका छन्, “बदला लिन कुनै कारबाही गरिने छैन, न त मानवअधिकार हनन नै हुनेछ । जनताको सम्मान र रक्षा गरिनेछ ।” 

विद्रोही समूह एचटीएएसले दमास्कस कब्जा गरेको घोषणा गरेको छ । विद्रोहीले अब प्रधानमन्त्रीले सार्वजनिक संस्थाको जिम्मेवारी लिने बताएका छ । आफ्ना सैन्य बलहरूलाई हाल दमास्कसमा अवस्थित सार्वजनिक संस्थाहरू नजिक जान प्रतिबन्ध लगाइएको एचटीएएसले आफ्नो टेलिग्राम च्यानलमा उल्लेख गरेको छ ।

विद्रोही समूह एचटीएएसले केही समयपछि टेलिभिजनमा आम जनतालाई सन्देश प्रसारण गर्ने बताएको छ । यसअघि आइतवार विहान समूहले दमास्कसको रेडियो र टेलिभिजन मुख्यालयलाई नियन्त्रणमा लिएको बताएको थियो । 

सरकारी रेडियो र टेलिभिजनबाट आफ्नो विजयको घोषणा गर्ने एचटीएएसले जनाएको छ ।  विद्रोही राजधानी दमास्कसमा प्रवेश गरेपछि सरकारी टेलिभिजनले प्रसारण बन्द गरेको थियो । अन्तर्राष्ट्रिय मिडियाहरुका अनुसार मानिसहरू दमास्कसको बीचमा उम्मेद स्क्वायरमा खुसीयाली मनाइरहेका छन् । यस चोक वरपर धेरै सरकारी भवनहरू छन् ।

सिरियाका विद्रोही समूह राजधानी दमास्कस कब्जा गर्न उत्तर, पूर्व र दक्षिणबाट अगाडि बढेका थिए ।  दमास्कसमा बस्ने ४२ वर्षीय पत्रकार जैना साहलाले शनिबार राति राजधानीका सडक सुनसान भएको बीबीसीलाई बताएकी थिइन् ।

उनका अनुसार विद्रोहीहरूसँग लडाइँको खबर आएपछि ठूलो संख्यामा मानिसहरू अत्यावश्यक सामानहरू संकलन गर्न बिहानै दमस्कसमा सडकमा देखिएका थिए । जैना साहलाले भनिन्, “हामी डराएका छौं किनकी हामीलाई थाहा छैन के हुन्छ । दमास्कसमा कोही पनि युद्ध चाहँदैनन् । जताततै भ्रम छ र कसैलाई केही थाहा छैन ।”

लन्डन स्कूल अफ इकोनोमिक्समा सिरिया द्वन्द्व अनुसन्धान कार्यक्रमका निर्देशक रीम तुर्कमानीले पनि दमस्कसको बारेमा यस्तै धारणा राखे । उनकी बहिनी दमस्कसमा बस्छिन् र उनले रिमलाई बताएअनुसार दमास्कसमा पसलहरू बन्द छन्, अत्यावश्यक सामानको अभाव बढ्दै छ र एटीएमहरू खाली छन् ।

तुर्कमानीले बीबीसीलाई भने, “के हुँदैछ भनेर कसैलाई थाहा थिएन ।”

झन्डै एक दशकदेखि चलिरहेको गृहयुद्धमा अन्य सहरमा जति हिंसा भएको छ, त्यो दमास्कसमा कहिल्यै देखिएको थिएन । यही कारण यहाँका बासिन्दामा स्थिरताको अनुभूति भएको साहलाले बताइन् । 
उनी भन्छिन्, “यदि कुनै पनि प्रकारको परिवर्तन भयो भने, यो धेरै सजिलै  हुनेछैन ।”

दमास्कस प्रवेश गर्नुअघि विद्रोहीहरुले दमास्कसको उपनगर जर्मानामा बसर अल–असदका पिता हाफेज अल–असदको मूर्ति भत्काएका थिए ।

गत हप्ता एचटीएसले सिरियाको दोस्रो ठूलो सहर अलेप्पो र हामाका उत्तरपश्चिमी सहरहरूलाई कब्जा गरेको थियो । त्यसपछि तेस्रो ठूलो शहर होम्स कब्जा गरेको थियो । होम्स कब्जा गरेपछि विद्रोही राजधानी प्रवेश गरेको थियो । 

शनिबार राति एचटीएसले रणनीतिक रूपमा महत्त्वपूर्ण शहर होम्सलाई पूर्ण रूपमा कब्जा गरेको दाबी गरेको थियो । समूहले सहरको सैनिक कारागारबाट ३ हजार ५ सय कैदीलाई रिहा गरेको थियो ।

होम्स सिरियाको तेस्रो ठूलो सहर हो र यसले तटीय क्षेत्रहरूलाई राजधानी दमास्कससँग जोड्छ । विद्रोही कमाण्डर हसन अब्दुल घानीले सरकारी सेनाले सहर खाली गरिरहेको र वरिष्ठ अधिकारीहरूको समूहले सुरक्षित पलायनका लागि आफूहरुसँग समन्वय गरिरहेको दाबी पनि गरेका छन् ।

एचटीएस प्रमुख अबु मोहम्मद अल जुलानीले होम्सको कब्जालाई ‘ऐतिहासिक विजय’ रूपमा वर्णन गर्दै आत्मसमर्पण गर्नेहरूलाई हानि नगर्न आफ्ना लडाकुहरूलाई अपील गरेका थिए। (बीबीसीको सहयोगमा)