काठमाडौं । संसद्ले १४ महिनाको कार्यकाल व्यतित गरिसक्दा पनि मुख्य दलका नेताहरूले अझै संसदीय दलका उपनेता छानेका छैनन् ।

संसदीय दलका नेताले उपनेता मनोनयन गर्ने प्रावधान छ । तर, संसद्का प्रमुख दल उपनेताविहीन छन् । संसदीय दलका उपनेताले संघीय संसद्को पदाधिकारीका रुपमा कुनै सुविधा भने पाउँदैनन् । तथापि, नेताको अनुपस्थितिमा काम गर्ने पद भएकाले उपनेता आवश्यक भएको भनाइ सांसदहरूको छ ।

भएन विधानको पालना 

संसद्को प्रमुख दल नेपाली कांग्रेसको विधानमा उपनेताको व्यवस्था छ । तर, उसले उपनेता चयन गरेको छैन ।  संसदीय दलको विधानमा दलको नेताले उपनेता मनोनीत गर्ने व्यवस्था छ । देउवा ०७९ पुस ६ मा संसदीय दलको नेता चयन भएका थिए । उनले आफू दलको नेता चुनिएको १३ महिना बित्दासमेत दलको उपनेता तोकेका छैनन् । 

०७४ को कार्यकालमा कांग्रेसमा उपनेता थिए । ०७४ फागुन २९ मा उपसभापति विजयकुमार गच्छदार उपनेता तोकिएका थिए ।

संसदीय दल विधानमा दलको नेताले आफ्नो कार्यमा सहयोग गर्न तथा तोकेको काम गर्न सदस्यमध्येबाट एक उपनेता मनोनयन गर्न व्यवस्था छ । दलका नेताको अनुपस्थितिमा उपनेताले संसदीय दल र कार्यसमिति बैठकको अध्यक्षता गर्ने अधिकार छ ।

कांग्रेस सचेतक सुशीला थिङ उपनेताबारे कुनै तयारी नभएको बताउँछिन् । “संसदीय दलमा कुनै कुरा भएको छैन,” उनले भनिन्, “केही समयपछि होला ।”

नेम्वाङको सद्भावमा उपनेता रिक्त 

संसद्को दोस्रो ठूलो दल एमालेको उपनेता पद ७ महिनायता रिक्त छ । दलका उपनेता सुवास नेम्वाङको गएको भदौ २६ गते नेम्वाङको निधनपछि पद रिक्त भएको हो । 

२०७९ फागुन २९ गते नेम्वाङ दलको उपनेतामा मनोनीत भएका थिए । संसदीय दलका नेता केपी शर्मा ओलीले उनलाई दलको उपनेतामा मनोनीत गरेका थिए । ०७४ को प्रतिनिधिसभामा पनि नेम्वाङ दलको उपनेता थिए ।

एमालेमा संसदीय दलका उपनेता सुवास नेम्वाङले राम्रै छवि बनाएका थिए । उपनेताको रुपमा नेम्वाङ कार्यालयमा उपस्थित हुँदै सांसदका गुनासा सुन्थे । यतिखेर उनको अभाव खट्किएको नेताहरू बताउँछन् । 

संसदीय दलको सचेतक सुनिता बरालले नेम्वाङप्रतिको श्रद्धाका कारण उपनेता बनाउन ढिलाइ गरिएको बताउँछिन् । “जुन कारणबाट खाली भयो । पीडा रिकभर गर्न समय लागेको हो,” उनी भन्छिन्, “उहाँसँग पार्टीको भावना, श्रद्धासँग जोडिएको विषय भएकाले पनि तुरुन्तै पदपूर्ति नगरिएको हो ।”

भूमिकाका हिसाबले उपनेताको आवश्यकता महसुस भएको उनले बताइन । 

माओवादीमा समस्या कसलाई बनाउने ? 

माओवादी संसदीय दलका नेता पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले पनि उपनेता मनोनीत गरेका छैनन् । सत्ताको नेतृत्व गरिरहेको संसद्को तेस्रो ठूलो दलले दलको उपनेता छानेको छैन । पार्टीका उपमहासचिवद्धय जनार्दन शर्मा र वर्षमान पुनले उपनेता बन्ने आकांक्षा राखेका छन् । उनीहरूमध्ये कसलाई उपनेता बनाउने भन्ने विषय पेचिलो भएकाले उपनेता चयन नगरिएको एक नेताले बताए । 

“दुई नेतामध्ये कसलाई उपनेता बनाउने भन्ने विषय पेचिलो छ,” ती पदाधिकारी भन्छन्,“ दुवै आकांक्षी रहेकाले उपनेता चयनको विषय प्रवेश भएको छैन ।”

प्रचण्ड यी दुईलाई छुटाउन वा जुधाउन चाहँदैनन । दुई नेताले दाबी गर्दा प्रचण्डले देव गुरुङलाई पार्टीको महासचिव बनाएका थिए । 

त्यस्तै, संसद्को चौथो ठूलो दल राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)ले भने संसदीय दलको उपनेता छानिसकेको छ । उपनेताको जिम्मेवारीमा विराजभक्त श्रेष्ठ छन् ।

त्यस्तै राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) को दलको उपनेतामा बुद्धिमान तामाङ छन् । त्यस्तै जनमत पार्टीको उपेनतामा अब्दुल खान छन् । जनता समाजवादी पार्टी, नेकपा (एकीकृत समाजवादी) लगायतका अन्य दलहरूले पनि उपनेता चयन गरेका छैनन् ।