site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
साहित्य
Nabil BankNabil Bank
फुटबल खेल्ने चौरमा चलचित्र ! 

हजारौँ किलोमिटर परको मुलुक अस्ट्रेलिया । त्यसकै राजधानी क्यानबेरा । क्यानबेराको पनि बेल्कोनेनको एउटा आवासीय अपार्टमेन्टमा यतिखेर मेरा दिन बितिरहेको छ ।

यहाँ आएको आठदश दिन बितिसकेको छ । दुई महिना अझै बाँकी नै छ, यहाँ बस्न ।

छोरीज्वाइँ भन्दै छन्, ‘कति छिटो दिन बितेको, दश दिन त फ्यास्सै गइसकेछ !’

Prabhu Bank
Agni Group
NIC Asia

यस्तै रहेछ विदेशको बसाइ । सबै सुनाउँथे— हामीलाई दिन धेरै लाग्छ, छोराछोरीलाई कम । अहिले हामी (म र मेरी पत्नी) यही अनुभूत गरिरहेछौँ ।

सधैँ घुम्न निस्किने कुरो भएन । घुम्नेलाई फुर्सद भए पनि घुमाउनेलाई फुर्सद हुनुपर्‍यो ! त्यसैले यतिखेर टाइमपासको माध्यम भएको छ, नेटफ्लिक्स । उता आफूले हेर्ने गरेको युट्युबमा खोजेको चलचित्र नभेटिने, नेटफ्लिक्स आफ्नो पहुँचभन्दा बाहिर ।

Global Ime bank

नेटफ्लिक्सको पहुँचमा रहँदा अहिले हेर्न खोजेको तर उता हेर्न नपाएका चलचित्र फेला पारिरहेको छु ।

अपार्टमेन्टका तलाहरू चहार्ने क्रममै पाँचौँ तलामा एउटा सिनेमा हेर्ने कोठा देखेँ । घुम्ने क्रममा स्वीमिङ पुल, जिमखाना हुँदै त्यो सानो सिनेमा हलमा पुगेको थिएँ ।

केही सोफासेटहरू, केही मानिसहरू बस्न मिल्ने । भित्तामा अडिएको चहकिलो सेतो पर्दा । अनि, माथि झुन्डिएको प्रोजेक्टर ।

२७ तले त्यस भवनमा बस्नेहरूले हेर्न मन लागेको चलचित्र त्यही हल बुक गरेर हेर्दा रहेछन् । यसबारेमा छोरी सुनाउँदै थिई ।

एकछिन त्यो कालो कोठाले रगमग्यायो मलाई । र, सिधै धकेल्यो ४० वर्ष पछाडिको त्यो समयमा, जतिखेर म र मजस्ता सयौँले फुटबल खेल्ने चौरमा बसेर चलचित्र हेरेका थियौँ ।

०००

आज प्रविधिको विकासले अनेक एप्लिकेसन प्रयोगको लत लगाएको छ । त्यसैले घरी युट्युबमा चलचित्र खोज्न थालिन्छ त घरी नारायणगोपाल, तारादेवी, प्रेमध्वजसँगै रफी, लता, किशोरका गीत बजाएर प्रविधिमैत्री हुने प्रयास गरिँदै आएको छ ।

कम्प्युटर र ल्यापटप मात्रै नभएर अचेल हाते फोनमै पनि घण्टौँ चलचित्र हेरिरहेका भेटिन्छन्, मानिस । बसमै पनि चलचित्र हेर्ने गरेको देखेको छु । केटाकेटीले मात्र होइन, मेराजस्ता सेतै कपाल भएकाले पनि ।

कुरा गर्न बनेको एउटा सानो फोनमा अहिले चलचित्र हेर्न सकिन्छ ! तर, एउटा समय थियो, चलचित्र हेर्दा दुईदुईचोटि मध्यान्तर हुन्थ्यो । रिल काट्दा त्यसको संख्या तीनचारै पुग्थ्यो ।

पाँच तलामा रहेको त्यो सानो हलले हठात् सम्झना गराएको थियो, सिनेमा हल नभएको जलेश्वर । अनि, जलेश्वरकै फुटबल ग्राउन्डमा श्यामश्वेत नेपाली चलचित्र ‘मनको बाँध’ हेरेको त्यो क्षण ।

विस्मृतिमा थियो त्यो प्रसंग । सायद धेरैले बिर्सिसके होलान् । समय पनि त धेरै बितिसकेको छ ।

अचम्म, सिनेमा हलमा नभएर फुटबल ग्राउन्डमा चलचित्र ! तर, यथार्थ हो । किनभने, तिनताक जलेश्वरमा सिनेमा हल नै थिएन । त्यसबखत बिजुली बत्ती त थिएन भने सिनेमा हलको कल्पना कसरी गर्नु !

झकिझकाउ बजार, अनेकानेक सरकारी कार्यालयहरू भए पनि ‘आदर्श गाउँ पञ्चायत’ थियो जलेश्वर । अहिले नगरपालिका भइसकेको छ । त्यसो त २०३९/४० सालतिरै जलेश्वर नगरपञ्चायतमा परिणत भइसकेको हो ।

चलचित्र हेर्नु ठूलो सोखमा पर्दथ्यो । त्यसैले जनकपुर, जयनगर, सुरसन्ड, सीतामढीसम्म पुगेर हामी चलचित्र हेर्थ्यौँ । कहिले घरपरिवारका सदस्यहरूका साथमा त कहिले साथीभाइसँग । साथीभाइसँग सिनेमा हेर्न जाँदा भने लुकीछिपी जान्थ्यौँ, घरकाले थाहा नपाउने गरी ।

‘काला सोना’, ‘एक बाप छ बेटे’, ‘सत्यम शिवम सुन्दरम’, ‘आक्रमण’, ‘आशिक हुँ बहारों का’, ‘बैराग’, ‘जानी दुश्मन’, ‘नागिन’ यस्ता दर्जनौँ चलचित्र ठाउँठाउँका सिनेमा हलमा पुगेर हेरेका हौँ हामीले ।

कति चलचित्रहरूकोे त नाम पनि बिर्सिएँ । कतिको मात्रै सम्झिनु ! हो, ‘गान्धी’ हेर्न जयनगरको अलका टाकिज पुगेको र त्यसका केही सम्झना आज पनि मेरो मानसपटलमा ताजै छ । त्यो कुनै अर्को आलेखमा ।

जलेश्वरमा सिनेमा हल नभएकै कारण जलेश्वरबाहिर गएर चलचित्र हेर्नुपर्दथ्यो । त्यसैले सिनेमाको कुरो उठ्यो कि ‘जाऊँ न त फलानो ठाउँ’ भन्ने साथीभाइबीच सल्लाह भइहाल्थ्यो । अनि, यसो दुईचार रुपैयाँ खोजखाज गरेर हेर्न पुगिन्थ्यो ।

त्यसताका जलेश्वरमा मनोरन्जनको साधन भनेको कि त फुटबल खेल थियो कि त्यहाँ रहेका पुस्तकालयहरू, जहाँ पाठकहरूको भरमार जमघट रहन्थ्यो ।

यदाकदा कब्बाली, बाइजीका नाच, रामलीला, कृष्णलीला हुँदै आएको हो । त्यसका लागि लामो समय पर्खिनुपर्थ्यो । सधैँ जमघट हुने त ल.च.मु. हाई स्कुलछेउको विशाल चौरमा हुने फुटबल र चोकबजारमा रहेको पुस्तकालयमा मात्रै हो । 

०००

एक दिन यस्तो समय पनि आयो, जुन चौरमा मैले फुटबल खेलेँ (अलिअलि), एक्स्ट्रा खेलाडीका रूपमा रहेर एउटा सानो कप पुरस्कारमा पाएँ, त्यही चौरमा थचक्क बसेर चलचित्र हेरेँ ।

एक साँझ आकाशबाट ओर्लिएको शीत र तल घाँसको चिसो साथ लगाउँदै म र मजस्ता सयौँले पञ्चायतकालीन केही वृत्तचित्र र प्रकाश थापा निर्देशित चलचित्र ‘मनको बाँध’ हेर्ने मौका पाएका थियौँ ।

अचम्मसँग यो अवसर जुरेको थियो, हाम्रा लागि । २०३६ सालतिरको कुरा हुनुपर्छ । तिथिमिति ठ्याक्क भन्न सकिनँ । तर, जनमतसंग्रहको घोषणा भइसकेको थियो । र, बहुदलीय व्यवस्था तथा सुधारिएको पञ्चायती व्यवस्थाका पक्षधरहरू आ–आफ्नो प्रचारप्रसारमा जुटेका थिए ।

सुधारिएको पञ्चायती व्यवस्थाको पक्षमा सिंगै सरकार र सरकारी संयन्त्र सक्रिय थियो । त्यसैले पनि पञ्चायती व्यवस्था र राजारानीका बारेमा बनेका वृत्तचित्रहरू देखाउँदै एउटा टोली हिँडेको थियो ।

सम्भवतः त्यो टोली चुनाव प्रचारप्रसारकै लागि जलेश्वर आइपुगेको थियो, शाही नेपाली चलचित्र संस्थानको जामा पहिरिएर !

हामीलाई भने न त वृत्तचित्रसँग मतलब थियो न निर्वाचनसँग । १६ वर्ष पुग्न केही वर्ष बाँकी नै थियो । त्यसैले निर्वाचनमा भोट हाल्ने कुरै थिएन । हामी त रमाएका थियौँ ‘मनको बाँध’ चलचित्र हेर्न पाइन्छ भनेर ।

त्यो समयमा कतिपय नेपाली चलचित्र पञ्चायती व्यवस्थाको पक्षपोषण गर्नैका लागि बनाइएको थियो भन्ने भनाइ छ । ‘आमा’, ‘परिवर्तन’, ‘हिजो आज भोलि’ त्यस्तै चलचित्रमा पर्थ्यो भनिन्छ ।

तर, त्यस दिन हामी सयौँ मानिस प्रेमकथामा आधारित (?) ‘मनको बाँध’ हेर्न चौरमा बसेका थियौँ ।

त्यस बेला गीतसंगीतमा रुचि भएकाले यो चलचित्रका प्रायः गीत कण्ठ थिए, ‘हृदयभरिको मेरो शुभकामना तिमीलाई...’, ‘फूलको थुँगा बहेर गयो...’, ‘कस्तुरीले वास आउँछ भन्छ...’, ‘यो मुटुको माझमा...’ ।

प्रकाश थापाको निर्देशनमा बनेको यो चलचित्रमा सैल्यान केसी नायक र सुषमा शाही नायिका थिए । संगीत भने नातिकाजी र शिवशंकरको थियो ।

साँझ अँध्यारो भएर सबैतिर फैलिइसकेको थियो । चौरमा चलचित्र प्रदर्शन गर्ने पुरानो प्रोजेक्टर कराउन थाल्यो । अनि, सुरु भयो दुईचारथान वृत्तचित्रहरूको प्रदर्शन ।

रंगीन थिएनन् ती । श्यामश्वेत वृत्तचित्र नै प्रदर्शन गरिएको थियो । वृत्तचित्रको प्रदर्शन सकिएपछि प्रकाश थापा निर्देशित चलचित्र ‘मनको बाँध’को क्रेडिट टाइटल पर्दामा देखिन थाल्यो, आँखीझ्याल भएको लोगोसँगै शाही नेपाल चलचित्र संस्थानको नाम बोकेर ।

यसरी चलचित्र सुरु भयो । अनि। सुरु भएको केही समय नबित्दै चलचित्र भ्याट्ट बन्द भयो । उप्रान्त सर्वत्र छायो अन्धकार ।

त्यसपछि अनेक गरे संस्थानका मानिस र स्वयम्सेवकहरूले । तर, पर्दामा चलचित्र चलेन । दर्शक भने सबै पर्खेरै बसिरहे ।

केही बेरपछि संस्थानको समूहले अर्को दिन सोही समयमा चलचित्र देखाउने घोषणा गर्‍यो । घोषणासँगै विस्तारैविस्तारै दर्शक आफ्नो कुटीतिर लागे ।

भोलिपल्ट साँझ फुटबल खेल्ने चौरमा मानिसको भीड जम्न थाल्यो । यसपटक अझै दुईचार गाउँका मानिस थपिए क्यार, भीड बढी देखियो ।

अघिल्लो दिनझैँ दुईचारथान वृत्तचित्र प्रदर्शन गरियो । जब चलचित्र सुरु भयो, अघिल्लो दिनझैँ भयो । अर्थात्, आमदर्शकले अघिल्लो दिन जे भोगेका थिए, त्यस दिन पनि त्यही भोगे । फेरि घोषणा भयो– अर्को दिन सोही चौरमा चलचित्र देखाउने ।

भोलिपल्ट साँझ पनि दर्शक भेला भए, अघिल्लो दिनझैँ ।

त्यस दिन वृत्तचित्र मात्र हेरिएन, ‘मनको बाँध’ पनि हेरियो । रेडियोमा बारम्बार सुनेका सबै गीत सुनियो । अनि मात्रै सबै आ–आफ्नो घर फर्किए ।

पूरा चलचित्र हेरेकै दिन दिउँसो गौरी काकाको दोकानमा कसैले सुनाउँदै थियो, ‘फिल्डके कातमे रहल मन्दिरमे फिलिमबालासब आई पूजा करलकै । आई फिलिम देखके मिल्तै ।’

सानो, सफा, सेतो पर्दामा कुनै बाधा, अड्चनविना चलचित्र हेरिएको थियो ।

त्यो के थियो वा थिएन, त्यता नजाऊँ । तर, जलेश्वरमै धेरैले नेपाली चलचित्र हेरे, त्यो आफैँमा रोचक र स्मरणीय पल थियो । सिनेमा हल नभएको ठाउँमा पनि जे जसरी होस्, नेपाली चलचित्र हेर्न पाइएको थियो ।

म जलेश्वरमा हुँदासम्म त्यहाँ सिनेमा हल बनेको थिएन । पछि एउटा हल बनेको सुनेको हुँ । अहिले हल छ/छैन थाहा छैन ।

मैले नेपाली चलचित्र हेरेको त्यो नै पहिलो थियो । त्यसअघि नेपाली चलचित्र हेरेको मेरो सम्झनामा छैन ।

चलचित्रमा यतिविघ्न सोख राख्ने मलाई अचेल सिनेमा हेर्ने कामदेखि अल्छी लाग्न थालेको छ । भरसक सिनेमा हलतिर जान नपरे हुन्थ्यो भन्ने लाग्छ । तर पनि गइन्छ कहिलेकाहीँ, यसो साथीभाइले बोलाउँदा । मनले नाइँ नाइँ भने पनि साथीभाइलाई नाइँ भन्न सकिन्न रहेछ !

०००

अपार्टमेन्टको सानो कोठामा सोफा, सेतो पर्दा र प्रोजेक्टर देखेपछि सोचिरहेको छु– छोरीज्वाइँलाई भनेर एउटा कुनै चलचित्र हेरौँ कि ! भैगो, नहेरौँ ! किनभने, यो दुई महिनामा नेटफ्लिक्सले नै कति चलचित्र देखाउने हो, कुन्नि !

NIBLNIBL
प्रकाशित मिति: शनिबार, जेठ १२, २०८१  ०५:३९
Sipradi LandingSipradi Landing
worldlinkworldlink
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
Dish homeDish home
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
cg detailcg detail
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
Maruti cementMaruti cement
सम्पादकीय