आर्थिक विपन्नताले थिचिएर दुई छाक पेटभरि खान नपाए पनि बाल्यकाल मेरो लागि रमाइलो नै थियो ।

चारजना दिदीबहिनीमध्ये कान्छी म । उति बेला पहाडको ठाउँ भएर होला, ठूली दिदी र माइली दिदीको बिहे भइसकेको थियो । दिदीहरू कहिलेकाहीँ दुईचार दिन बस्ने गरी आउनुहुन्थ्यो ।

दिदीहरू आउँदा आमाले कहिले खिर पकाउनुहुन्थ्यो त कहिले ढकने । कहिले कुराउनी । दिदीहरू घर जाँदा भने सेल, अनर्सा कोसेली पठाउनुहुन्थ्यो । ठूली दिदी र माइली दिदीको बिहे भए पनि घरमा साहिँली दिदी र म थियौँ । म साहिँली दिदीलाई दिदी भन्दिनथेँ । मिठु नै भनेर बोलाउँथेँ ।

उसको नाम मिठी थियो । आमाबाबा र अरू सबैले उसलाई मिठु भनेरै बोलाउनुहुन्थ्यो । मेरो नाम देवकी भए पनि सबैले मलाई कान्छी भनेर बोलाउँथे । मिठु र म दिदीबहिनी मात्र थिएनौँ, साथी पनि थियौँ । हामी दुवैमा खुबै मिल्ती थियो । मिठु एघार वर्षकी थिई म ऊभन्दा दुई वर्षले कान्छी ।

हामी चारजना छोरी जन्मिसक्दा पनि आमाबाबाको छोरा पाउने रहर अझै मरेको रहेनछ । आमा फेरि गर्भवती हुनुभयो । आमाले भाइ जन्माउन नसकेको दृश्य सम्झिँदा अहिले पनि मलाई कहाली लागेर आउँछ । त्यस बेला हाम्रो टाँडे घर थियो । पहाडमा घर कस्ता हुन्छन् त्यस्तै । हामी टाँडमा सुत्थ्यौँ ।

शनिबारको दिन थियो । म अबेरसम्म सुतेछु । सधैँझैँ मलाई कसैले पनि बोलाएन । उठेर छेउमा हेरेँ, मिठु थिइनँ । आँखा मिच्दै तल झरेँ । अँगेनोमा आगो बालिएको थियो । वरिपरि गाउँभरिका आइमाई भेला भएर आमालाई खै केके भन्दै थिए ।

माथ्लाघरे काकी कचौरामा तोरीको तेल तताएर आमाको तालुमा ठोक्दै थिइन् । मितहजुरआमाले कम्मरमा त्यही कचौराको तेल लगाइदिँदै हुनुहुन्थ्यो । माथि बलोमा नाम्लो बाँधिएको थियो ।

“माइली, नाम्लोमा झुन्डिएर बल गर है । बल पुग्छ अनि छिटो पैदा हुन्छ,” मितहजुरआमा भन्दै हुनुहुन्थ्यो ।

म लिस्नोको सिरानमा बसेर यो दृश्य हेरिरहेकी थिएँ । “केटाकेटीले हेर्न हुन्न कान्छी ! बाहिर जा,” मितहजुरआमाले मतिर हेरेर भन्नुभयो । म खुरुखुरु ओर्लेर आँगनमा पुगेँ । मिठु र म गाईबाख्रा गर्न थाल्यौँ ।

“ए माइला, माइला ! जा, झट्टै भरिया खोजेर आइज त । माइलीलाई साह्रै पार्‍यो, अस्पताल नलगी भएन,” मितहजुरआमाले भित्रैबाट भन्नुभयो ।

बुबा भरिया खोज्न गएपछि अगुल्टो बाहिर निकाल्दै फेरि मितहजुरआमाले चर्को स्वरमा भन्नुभयो, “मिठु र कान्छी कहाँ गयौँ, यहाँ आओ झट्ट । ढिकीको छेउमा ढुंगाको चम्का लगाएर भात बसाली हाल । माइलीलाई अस्पताल लानुपर्‍यो । भात उम्लन थालेपछि मलाई बोलाउनू, म चलाउँछु भात ।”

भात पाकेपछि बुबा र मितहजुरआमाले दुईचार गाँस दूधसँग खानुभयो । आमा त सिकिस्त हुनुहुन्थ्यो, कहाँ खान सक्नु !

हतारहतार आमालाई डोकोमा राखेर बोके भरिया दाइले । उहाँसँगै जानुभयो बुबा र मितहजुरआमा । जाँदाजाँदै बुबाले हामीलाई घरका सबै काम अह्राउनुभयो । मिठु र मैले उहाँहरू पर पुगुन्जेल हेरिरह्यौँ ।

रख र बुट्टाले छलिएर उहाँहरू देखिन छोडेपछि हामीले दूधसँग भात मुछेर खान खोज्यौँ । निल्दै गाह्रो भयो । तरकारी पकाएकै थिएन ।

खाना खाएर हामी बारीको कान्लामा घाँस काट्दै थियौँ, भरिया दाइ फर्केर आएको देख्यौँ । हामी पनि हतारहतार घाँसका मुठा बाँधेर घर आयौँ । डोको बिसाउँदै भरिया दाइले लामो सुस्केरा हाले । आमाको टाउको लत्रिएको थियो ।

हामी रुँदै आमालाई अँगाल्न पुगेछौँ । हाम्रो रुवाइ सुनेर सारा गाउँले भेला हुन थाले । ठूली दिदी र माहिली दिदीलाई पनि कोही लिन गएछन् । उनीहरू आएपछि मात्रै आमालाई घाट लगियो ।

हामीलाई माया गर्ने आमा भाइ पाउन नसकेरै सधैँको लागि अस्ताउनुभएको थियो ।

०००

सानी हुँदा यस्ता चोट कैयौँ खपेकी थिएँ मैले । म चाहन्थेँ, मैले जिन्दगीमा अनेकौँ चोट खपेर जुन जिन्दगी घिसारेँ, त्यस्तो कुनै पनि चोट मेरा छोराछोरीले खेप्नु नपरोस् ।

सोचेजस्तो जिन्दगी कसको पो हुन्छ र ! झन् के सोचेँ मैले के भयो अहिले भनेझैँ पो हुन्छ त । त्यस्तै भयो मेरो जिन्दगी, एक मोडमा पुगेपछि ।

ममाथि बज्रपात पर्‍यो । कसलाई र कसरी सुनाऊँ ? आफूमाथिको बज्रपातका कुरालाई । मेरो छातीमा सौताको किलो ठोकियो । त्यो किलो पनि थाहा नपाई हैन, थाहा पाएरै भन्नुपर्छ ।

मैले जसमाथि विश्वास गरेँ, उसैले मेरो लोग्ने खोसिदिई । म सम्पूर्ण कुराले सम्पन्न भएर पनि नांगी भएँ । म आफैँ लाटी भएर न हो, ममाथि धोका भएको ! धोका ठूलो धोका । आफ्नो लोग्नेले धोका देला भन्ने मैले कल्पनासम्म पनि गरेकी थिइनँ ।

अनि, ती म्याडमले हाकिम भएर पनि एउटा मामुली कर्मचारीसँग प्रेम गर्ने ? त्यही पनि उमेर सुहाउँदो भए पनि हुन्थ्यो ! आफूभन्दा बाह्र वर्ष कान्छोसँग । हरे शिव ! म के गरौँ ?

श्रीमान्ले त्यस आइमाईलाई चाडपर्व, बर्थडे पार्टीमा ल्याउँदा मैले कहिल्यै शंका गरिनँ । गर्ने कुरो पनि रहेन । छोराछोरी पनि ‘रमा म्याडमले दामी सामान ल्याइदिनुहुन्छ, बर्थडेमा बोलाउने’ भन्दै रमाउँथे ।

आज उनैले सबैभन्दा महँगो उपहार दिइन् हामीलाई । म पनि हुस्सु, केही न कामकी ! ‘रमा म्याडम हङकङ गएकी थिइन्, तिम्रो लागि ल्याइदिएको उपहार हो यो’ भन्दै श्रीमान्ले दिँदा म मक्खै परेथेँ ।

आजको दिन देख्न रहेछ र पो त्यो नाटक गरेका रहेछन् त ! मलाई त शंका लागेका थियो, यो घर सायद उसैको पैसाले किनेको हुनुपर्छ भन्ने । मेरो अनुमान सही रहेछ । बुढाको तलबले घरखर्च टार्न त धौधौ हुन्थ्यो, म पनि बुढाले घर किन्ने कुरा गर्दा मक्खै परेँ ।

हुन त ‘घर किन्ने पैसा कहाँबाट आयो ?’ भनेर बुढालाई सोध्दा, ‘तँलाई तेरै नाममा घर किनेर राखिदिएको छु’ भनिहाल्थे । ‘तैँले भनेको सबै सामान किनिदिएकै छु’ भन्थे । आखिरमा सबै त्यही रमा म्याडमको तारतम्य रहेछ ।

म कति सारो भ्रममा रहेछु, आज बल्ल भ्रमको पर्दा खोलियो र वास्तविकता बुझेँ मैले । थुइय्य मेरो कर्म ! बाल्यकालमा पनि दुःख पाउनु पाएँ । बुढेसकालमा केही सुख होला भनेको त झन् यस्तो विपत् व्यहोर्नुपर्‍यो ।

हन, कत्रो हिम्मत हो त्यसको ! कति सजिलै भनेकी, “बहिनी, आज म हजुरसँग केही माग्न आएकी, नाइँ नभन्नु है ?”

“ल, भन्नुहोस् न म्याडम ! हजुरले जे माग्नुहुन्छ, म त्यही दिन्छु । हजुरले गर्दा त हो नि यो घर, धनसम्पत्ति सारा वैभव सम्भव भएको । नत्र यी मेरा बुढाले कहिले कमाउने कहिले जमाउने । सधँै घरखर्चको धौधौ !”

“यी, यो सिक्री पनि दिन्छु । यो चुरा र औँठी पनि आजदेखि तपाईंकै भयो । मेरा छोराबुहारी अस्ट्रेलियामा पीआर लिएर बसेका छन्, एक कल फोन त गर्दैनन् । तिनीहरूका लागि एक पैसा पनि जम्मा गर्दिनँ । बरु, यी तपाईंका सन्तानहरूका लागि खर्च गर्छु । यिनलाई भनेको स्कुल, कलेजमा पढाइदिन्छु । भनेको सामान किनिदिन्छु । सारा सम्पत्ति मैले कमाएको त हो नि, छोराछोरीले मलाई फुटेको कौडी दिएका छैनन् । यी छोराछोरी प्रविन सरका भए पनि आजदेखि मैले अभिभावकत्व लिएँ । यो घर पनि मैले यिनकै लागि किनिदिएकी हुँ । पहिलापहिला यसो दुईचार पैसा दायाँबायाँ हुन्थ्यो र पो पैसा जम्मा हुन्थ्यो ! अहिले त कहिले अख्तियार आउला कि भनेर डराउनुपर्ने, कहिले युट्युबेले भिडियो खिचेर हाल्देलान् कि भनेर डराउनुपर्ने । दायाँबायाँ गरेर दुईचार पैसा कमाउनै गाह्रो ! तपाईं नै भन्नुस् न बहिनी, प्रविन सरले सुक्खा तलबले त चालिस वर्षमा पनि यत्रो घर बनाउन सक्नुहुन्थ्यो र ? खाई खर्च, छोराछोरीको पढाइ खर्च, दुःखबिमार हुँदाको खर्च ! ओहो, सम्झिन नै पनि गाह्रो !”

म्याडमको कुरो सुनेँ, तर बुझिनँ । त्यसैले सोधेँ, “म्याडम, हजुरले के भन्न खोज्नुभएको हो ? मैले केही बुझिनँ । अप्ठ्यारो नमानी भन्नुहोस् न ।”

“त्यस्तो केही हैन । खालि एउटा कुरा मात्र गर्न खोजेकी ।”

“भन्नुहोस् न म्याडम । हजुरले हाम्रो लागि यति धेरै गर्नुभएको छ, म पनि हजुरको लागि जे सहयोग गर्नुपर्छ, गर्न तयार छु । सहयोग मात्र हैन, यो गर्दन नै काटेर दिनुपरे पनि तयार छु ।”

“उसो भए हुन्न नभन्नु है त ?”

“हजुरले हाम्रो लागि यति धेरै गर्नुभएको छ, म कसरी हुन्न भन्छु होला र !” मैले यति भनेपछि रमा म्याडमले मेरा दुवै हात उनका हातले बलियो गरेर समातेर भनिन्, “त्यसो भए प्रविन सर मलाई दिनुहोस्, म प्रवीन सरलाई प्रेम गर्छु ।”

मैले बल गरेर हात झड्कार्दै भनेँ, “यो उमेरमा प्रेम ? केश फुलेर तिलचामल भइसके । गाला चाउरी परिसके । तैपनि, अर्काको लोग्नेसँग प्रेम ! अर्काको लोग्ने मात्र भए पनि त हुन्थ्यो, दुईदुईजना छोराछोरीको बाबुसँग प्रेम ! त्यसमा पनि आफूभन्दा बाह्र वर्ष कान्छोसँग । त्यसमा पनि बैंकको हाकिम भएर सामान्य कर्मचारीसँग प्रेम ! यो कस्तो प्रेम हो ?” मेरो आक्रोशको पारा निकै चर्को भयो ।

“हेर्नुस् बहिनी, तपाईंसँग तपाईंका छोराछोरी छन्, म त एक्लै छु । एक्लै बस्दाबस्दा मलाई त्यो घरले नै निल्छ कि जस्तो भइसक्यो । म उहिल्यै डिप्रेसन भईवरी मरिसकेकी मान्छेलाई प्रविन सरको साथ–सपोर्टले आज बाँचेकी छु । म अरूले जस्तो लुकेर प्रेम गर्दिनँ । म तपाईंको घरपरिवारलाई जलाएर प्रेम गर्दिनँ । म यी छोराछोरीको भविष्यमाथि खेलबाड गरेर प्रेम गर्दिनँ । म त हाकाहाकी प्रेम गर्छु । प्रविन सरको खुसी नै मेरो खुसी हो । त्यसैले मैले प्रविन सरको खुसीका लागि सारा कुरा गरेँ ।”

“तपाईंको यो उमेर प्रेम गर्ने उमेर हो ? यो कस्तो प्रेम हो !,” मैले चिच्याउँदै बोलेँ ।

“अलि बिस्तारी बोल देवा, छिमेकीले सुन्छन्,” प्रविनले सचेत गराउँदै बोले ।

“सुनून्, मलाई मतलब छैन । तिमीहरू नौटंकी गर्दै हिँड्ने, म किन चुप लाग्ने ? यो प्रेम पनि कति सारो अन्धो हुँदो रहेछ । जातिपाती, उमेर रूपरङ केही नहेरी बत्तीमा पुतली होमिएझैँ होमिने ! अहिले छोराछोरी स्कुलबाट आएर यो कुरा थाहा पाउँदा के भन्लान्, केही सोचेको छ तपाईंले ?,” रिसले प्रविनलाई कोपरौँजस्तो भयो ।

“बहिनी, सम्झनुहोस् म पनि तपाईंकै घरको एक सदस्य हुँ । यस घरलाई जलाउन हैन, तपाईंहरूकै दुःखसुखकी सारथि बन्न चाहन्छु । घरव्यवहारका उल्झनहरू हामी सबै मिलेर पार लाउँला । तपाईंले यस कुरालाई सहजीकरण गरिदिनुपर्‍यो भन्ने मेरो एउटा माग हो ।

हामी साख्य दिदीबहिनीजस्तै मिलेका थियौँ, त्यस्तै मिलेर बसौँला । तपाईंको पनि माइतीमावली कोही छैन । मेरो पनि कोही छैनन् । हामी दुवैको यो पारिवारिक नाता एकै होस् भन्ने कुरा मात्र हो मेरो ।”

“के उसो भए यो सारा धनसम्पत्तिसँग मेरो लोग्ने साट् भन्न खोज्नुभएको हो तपाईंले ?”

“त्यसो होइन । म पनि बेसहारा छु, सहारा चाहन्छु ।”

“उसो भए तपाईंले आमाको भूमिका निर्वाह गर्न सक्नुपर्थ्यो, किन मेरो सौता बन्ने कुरा गर्नुहुन्छ ?”

“यसमा दोष न त प्रविन सरको मात्र छ न त मेरो मात्र छ । दोषी हामी दुवै हौँ । त्यसैले दोषको भागीदार हामी दुवै हुन चाहन्छौँ । यदि, तपाईं चाहनुहुन्छ भने मेरा सारा सम्पत्ति तपाईंलाई दिन तयार छु । त्यसको बदलामा मेरो प्रविन सर मलाई दिनुहोस् ।”

रमा म्याडमले दुवै हातले पछ्यौरा फिँजाएर मायाको भिख मागिन् ।

मेरो दिमागमा भने घरी बाल्यकालको स्मृति त घरी भर्खरै सरेको नयाँ घरको वास्तविकता घुमिरह्यो ।