काठमाडौं । धरानमा सम्भावित साम्प्रदायिक दङ्गाको जोखिम टरेका बेला सांसदहरूको अभिव्यक्तिले फेरि माहोल भड्काउने डर बढेको छ । मंगलबार राज्य व्यवस्था तथा सुशासन समितिको बैठकमा सांसदले नै संस्कृति जोगाउन गाई–गोरुको बध गर्न पाउनुपर्ने गरी ऐन निर्माण हुनुपर्ने माग राखेका छन् ।

सत्तारूढ दल नेकपा (माओवादी केन्द्र)की सांसद दुर्गा राईले आफ्नो संस्कृति र धर्ममा गोरु अनिवार्य भएको बताइन् । उनले संविधानमा धर्मनिरपेक्ष राज्य लेखिएकाले किरात धर्मावलम्बीले आफ्नो संस्कृति मान्न पाउनुपर्ने धारणा राखिन् ।

“मुन्धुममा हाम्रो गोरुलाई नचढाएर पितृ खुसी नै हुँदैन । त्यसमा पनि माले गोरु माले, बाछा पूजा गर्‍यो भने हामी किरातीहरूको मुन्धुममा साँच्ची नै पितृहरू खुसी हुने हुन्छ,” बैठकमा उनले भनिन्, “यी विषयमा हामीले छलफल गर्नुपर्छ । सदनमा संविधानमा बर्जित गरेको कुरा उठाउन किन दिइन्छ ? अहिले हामी गोरुको हड्डी राखेर उधौली र उभौली पूजा गर्छौं । त्यो स्वतन्त्र हुन्छ कि हुँदैन ?”

उनले धर्मनिरपेक्ष राज्य भनेपछि सबै धर्मको समान अधिकार हुनुपर्नेमा जोड दिइन् । साथै उनले धरानमा आफूहरूलाई खेद्न खोजिएको भन्दै आपत्तिसमेत जनाइन् । उनले गोरु बध गर्ने कानुन निर्माण गर्नुपर्ने माग राखिन् । 

“धर्मनिरपेक्षता भनेको के हो ? यो ऐन बनाउने ठाउँ र सुशासन बनाउने समिति बनाउने समिति भएकाले यो बारेमा विचार बहस हुनुपर्छ,” उनले थपिन्, “धरानमा अहिले सद्‌भाव भड्किएको छ । राई लिम्बू मुर्दावाद भनेर हरेक ठाउँमा भाषण गरेर हिँडेको छ, नारा लगाइन्छ । अब हामी त्यहाँका राई लिम्बुहरू भाग्नुपर्ने हो ? यही हो, संविधानमा लेखको कुरा ? पूजा गर्नेले पूजा गर्न पाउनुपर्छ र काटेर पूजा गरेर हाम्रो पितृलाई पूजा गर्न पाउनुपर्छ । यो ऐन यहाँबाट बनाउनुपर्छ भन्ने माग यहाँ राख्न चाहन्छु ।”

त्यसपछि बोलेका सांसदहरू सरिता प्रसाईं र अम्बिका बस्नेतले राईको अभिव्यक्तिलाई लिएर आपत्ति जनाए । उनीहरूले सांसदजस्तो महत्त्वपूर्ण पदमा पुगेकाहरूले साम्प्रदायिक द्वन्द्व बढाउने काम गर्न नहुने बताए ।

सत्तारूढ दल नेपाली कांग्रेस सांसद रहेकी प्रसाईंले धर्मको राजनीति गर्दा छिमेकी देशको हालत हेर्न अनुरोध गरिन् । उनले सबै धर्मलाई समान अधिकार भएको भन्दै धैर्य र संयमता अपनाएर अभिव्यक्ति दिन आग्रह गरिन् । 

“बीपीले त्यो बैलै धार्मिक र जातीय आन्दोलन नहोस् भनेर सरकारनै समावेशी बनाउनुपर्छ भन्नुभएको थियो । जातीय र धार्मिक कुरा गर्नु राम्रो होइन । संयम भएर जानुपर्छ । हामीले मणिपुरमा हेरेकै छौँ नि,” उनले भनिन्, “सबैले धर्म मान्न पाइन्छ । तर, उत्तेजित अभिव्यक्ति दिने सबैले आफ्नो ठाउँमा नबसे मुलुक कता जान्छ ? हामी सांसदले यो ख्याल नगरेर हुन्छ । सबैले यो विषयमा सोच्नुपर्छ ।”

यस्तै, सांसद अम्बिका बस्नेतले पनि मिलेर बसेको समाज भाँडिन नहुने उल्लेख गरिन् । उनले धर्म निरपेक्षता भन्दैमा विज्ञापन गर्न जरुरी नरहेको पनि स्पष्ट पारिन् । 

“संविधान बनाउँदा धर्मनिरपेक्ष लेख्यौँ । हिजोदेखि मिलेर बसेको छौँ । सौहार्द कायम राख्नुपर्छ । आज मात्र धर्म चेन्ज गरेर वातावरण सिर्जना गरेको होइन । विज्ञापन गर्ने वातावरण कसरी आयो ?,” न्यौपानेको प्रश्न थियो, “जात र धर्मको नाममा विभाजन भएर के हुन्छ ? त्यसैले यो विषयमा सांसदहरूले गम्भिर भएर सौचौँ ।”

अर्की सांसद ईश्वरी देवी न्यौपानले पनि धर्म र जातको नाममा सद्‌भाव भड्काउने काम भइरहेकोतर्फ सचेत गराइन् ।