काठमाडौं । काठमाडौं उपत्यकामा सोमबार मध्याह्न वायु प्रदूषणको तह बढेको छ । वातावरण विभागको तथ्यांकानुसार, सोमबार (माघ २८) मध्याह्न १२ बजे रत्नपार्क सबैभन्दा धेरै प्रदूषित छ । अरू चार स्थान पनि अस्वस्थकर छन् ।

उक्त समयमा रत्नपार्कको वायुको गुणस्तर अर्थात् एयर क्वालिटी इन्डेक्स (एक्यूआई) १७८ पुगेको छ । पछिल्लो २४ घण्टामा रत्नपार्कको एक्यूआइर्ए १६२ थियो । 

उपत्यकाका भैँसेपाटी, खुमलटार, शंखपार्क र भक्तपुरको एक्यूआई पनि १६० भन्दा माथि १७३ सम्म मापन गरिएको छ । रत्नपार्कमा पीएम (पर्टिकुलेट म्याटर) २.५ को मात्रा बढेर ११७.६ माइक्रोग्राम प्रतिघनमिटर पुगेको विभागको रेकर्ड छ ।

सोही समयमा कास्कीको पोखारको एक्यूआई पनि बढेर १६३ छ । त्यहाँ पीएम २.५ को मात्रा बढेर ८०.५ पुगेको छ । पोखरामा पछिल्लो २४ घण्टाको एक्यूआई १५४ मापन भएको थियो ।

यी सबै स्थान विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्ल्यूएचओ)को मापदण्डानुसार ‘अस्वस्थकर’को सूचीमा परेका छन् । वायुको गुणस्तर मापदण्डानुसार एक्यूआई ५० सम्मको वायु स्वस्थकर हुन्छ । त्योभन्दा बढी भए अस्वस्थकर हुँदै जान्छ ।

एक्यूआई १०१ देखि १५० को वायु बालबालिका, वृद्धवृद्धा र दीर्घरोगीका निम्ति अस्वस्थकर हुन्छ । त्यो १५१ देखि २०० सम्म पुगेमा सबैका निम्ति अस्वस्थकर हुन्छ । २०१ देखि ३०० सम्म पुगेमा ‘अति अस्वस्थकर’ र त्योभन्दा माथि भएमा ‘खतरनाक’ बन्दै जाने डब्ल्यूएचओको मापदण्ड छ ।

पीएम १० र पीएम २.५ वायुको गुणस्तरका मुख्य मापक हुन् । पीएम २.५ को मात्रा ५ माइक्रोग्राम प्रतिघनमिटरभन्दा माथि भए वायु अस्वस्थकर हुने विश्व स्वास्थ्य संगठनको मापदण्ड छ ।

पीएम २.५ ले वायुमा मिसिएका आँखाले देख्न नसकिने २.५ माइक्रोनभन्दा साना कण, कार्बनमोनोअक्साइड, सल्फर, नाइट्रोजन अक्साइडको मात्रालाई बुझाउँछ । पीएम १० ले हावामा धुलोका कणको मापन गर्छ ।