काठमाडौं । जाडो मौसममा खोकी र श्वासप्रश्वासको समस्या बढी हुने गर्छ । सामान्यतया: यो कम रोग प्रतिरोधात्मक क्षमताका कारण हुन्छ । मौसम परिवर्तनको चक्रमा अचानक तापमान परिवर्तन हुन्छ । 

हिमाली क्षेत्रमा तापक्रम नकारात्मकभन्दा तल जान सक्ने भएकाले पहाडी र तराईका क्षेत्रमा पनि चिसो बढेको छ । काठमाडौं उपत्यकामा रातको तापक्रम शून्य डिग्री सेल्सियससम्म झर्छ र दिनमा २० डिग्री सेल्सियसमा तैरिन सक्छ । 

मौसमी परिवर्तनले रुघाखोकी जस्ता रोग निम्त्याउँछ । रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउनु यस्ता रोगहरूसँग लड्ने प्रभावकारी उपाय हो ।

डाबर च्यवनप्रासको उपभोग मौसमी परिवर्तनको बेलामा रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने प्रभावकारी उपाय हो । यो ४१ भन्दा बढी आयुर्वेदिक जडीबुटीहरूको चिकित्सकीय परीक्षण गरिएको आयुर्वेदिक ढाँचा हो जसले प्रतिरक्षा प्रणाली बढाउन मद्दत गर्दछ । जसले गर्दा ब्याक्टेरिया, भाइरस, धुलो र मौसम परिवर्तनको कारणले हुने खोकी र चिसो जस्ता दैनिक संक्रमणहरूबाट शरीरलाई बचाउँछ ।

संस्कृतमा, ‘प्रास’ शब्द विशेष रूपमा तयार गरिएको खानाको लागि खडा हुन्छ र ‘च्यवन’ त्यो ऋषिको नाम थियो जसको लागि यो आयुर्वेदिक पौष्टिक सूत्र उनको युवावस्था र जीवन शक्तिलाई पुनर्स्थापित गर्न बनाइएको थियो । त्यसैले ‘च्यवनप्रास’ नाम राखियो । 

स्वास्थ्य पूरकको रूपमा, डाबर च्यवनप्रास सबै उमेर समूहका व्यक्तिहरू– बालबालिका, वयस्क र वृद्ध व्यक्तिहरूले उच्च स्वास्थ्य लाभका लागि लिन सक्छन् ।

डाबर च्यवनप्रासको मुख्य घटक अमला (भारतीय गुजबेरी) हो । अन्य सामग्रीहरू गुडुची, अश्वगन्धा, पिप्पली, मूलेठी, हरिताकी, कर्कटश्रृंगी, वासा, आदि हुन् । यी सबै सामग्रीहरूको मिश्रणले डाबर च्यवनप्रासलाई आयुर्वेदिक जडीबुटीहरूको उत्तम मिश्रण बनाउँछ जसले जाडो मौसममा राम्रो स्वास्थ्यको लागि प्रतिरक्षा प्रदान गर्दछ ।
 
डाबर च्यवनप्रास खानुका केही स्वास्थ्य लाभहरू यस्ता छन्– 

जाडोको लागि प्रतिरक्षा बुस्टर
डाबर च्यवनप्राशको नियमित प्रयोगले शरीरको प्राकृतिक प्रतिरक्षा प्रणालीलाई बलियो बनाउन मद्दत गर्छ । यसले शरीरलाई हेमोग्लोबिन र सेतो रक्त कोशिकाहरू उत्पादन गर्न मद्दत गर्दछ, जसले प्रतिरक्षा प्रणालीलाई खोकी र चिसो जस्ता रोगहरूबाट शरीरलाई बचाउन मद्दत गर्दछ ।

पाचन प्रणालीमा मद्दत गर्छ
च्यवनप्रासले पाचन प्रणालीलाई बलियो बनाउँछ । डाबर च्यवनप्रासमा पाइने अत्यावश्यक तत्व अमलाले शरीरलाई डिटोक्सिफिकेसन गर्छ । यसले शरीरबाट हानिकारक विषाक्त पदार्थ बाहिर निकाल्न मद्दत गर्छ ।

श्वासप्रश्वास प्रणालीको लागि राम्रो
च्यवनप्रासले स्वस्थ कार्य गर्ने श्वासप्रश्वास प्रणालीलाई समर्थन गर्दछ । यसले श्वासप्रश्वास मार्गलाई सफा र सफा राख्न मद्दत गर्छ ।

शक्ति र सहनशक्ति निर्माण गर्छ
च्यवनप्रासले समग्र शक्ति र ऊर्जा बढाउँछ । यसले शरीरको प्राकृतिक प्रतिरोधलाई सुधार गर्छ र शरीरलाई समग्र शक्ति र जीवन शक्ति प्रदान गर्दछ ।

छाला सुधार्न जान्छ
च्यवनप्रासले कोशिकाको बुढ्यौलीमा ढिलाइ गर्छ र छालालाई फ्री रेडिकलको क्षतिबाट जोगाउँछ । यसका साथै यसमा पाइने अमला, घिउ र मह पनि स्वस्थ छालालाई बढावा दिन फाइदाजनक हुन्छ ।

डाबर च्यवनप्रास कसरी र कहिले खाने ?
डाबर च्यवनप्रास एक सुरक्षित आयुर्वेदिक सूत्र हो जुन सबै उमेर समूहका मानिसहरूले उपभोग गर्न सक्छन्–साना बालबालिकादेखि वृद्धसम्म । तीन वर्षभन्दामाथिका बालबालिकाका लागि दैनिक एक चम्चा डाबर च्यवनप्रास सिफारिस गरिन्छ । वयस्कहरूको लागि एक चम्चा डाबर च्यवनप्रास दिनको दुईपटक सिफारिस गरिन्छ । एक चम्चा दिनमा दुईपटक लिनुपर्छ । एकपटक बिहान र एकपटक बेलुका । डाबर च्यवनप्रास सिधै सेवन गर्न सकिन्छ र तातो दूध वा पानीमा मिसाएर पनि खान सकिन्छ ।