site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
देश
Global Ime bankGlobal Ime bank
असहायकी सञ्जिवनी सरिता

“रानाभाट बाजे मुढा पल्टिएर लागेदेखि थला बसेका छन् । हिँडडुल गर्न सक्दैनन्,” काठमाडौँबाट गाउँ पुगेका बेला कसैले सुनाइदियो, सरिता गुरुङलाई ।

रानाभाट बाजेका बारेमा उनको दिमागमा अनौठो विम्ब कुँदिएको थियो ।

नाम र वतनसमेत नखुलेका रानाभाट बाजे वर्षौंअघि कास्कीको ढिकुरपोखरी आएका थिए । त्यहीँ कसैको घरमा ‘बाँधा’ बसे । यौवन, बल, बैँस पसिनामा मिलाए ।  हातपाखुरा चलुञ्जेल बनिबुतो गरे । आँखामा हाले पनि नबिझाउने लोकोक्तिलाई पछि पार्दै गाउँलेका हितैषी– जिउँदाको जन्ती र मर्दाको मलामी भए । विडम्बना ! उमेरले नेटो काटेपछि धनसार (गोठ)मा थन्क्याइए ।

२०६० देखि उनका हातपाखुरा चल्न छाडेछन् । दशकोष परको आकृति ठम्याउने आँखा धूमिल भएछन् । त्यो कुरा चाल पाएपछि उनी दगुर्दै रानाभाटको झुपडीमा पुगिन् । सरिताको मन बडो विदीर्ण भयो ।

“त्यति चाँडै त थला बस्नुहुन्नथ्यो होला, दाउरा काट्न जाँदा मुढा पल्टिएर लागेछ र उपचार नपाउँदा थलिनुभएको रहेछ !,” उनी सम्झिन्छिन् अहिले ।

अँगेनामा राम्रोसँग आगोसमेत बलेको थिएन । ओदानमाथिको भात अधकल्चो भएर एकातिर छड्किइरहेको थियो, अर्कातिर डढेर अँगारतुल्य भइसकेको थियो । बुढ्यौली र रोगले एकसाथ दागा धरेका थिए । ओछ्यानमै कुँजिएका रानाभाट न चट्पटाउन सक्थे, न उठन सक्थे सजिलरी ।

विद्रूप दृष्यले उनको चित्त काढियो । मन उद्विघ्न भयो । ती वयोवृद्धको उद्धार गर्ने सोच उनीमा पलायो । टेलिभिजनमा सुनेकी थिइन्– यस्ता अनाथ, असहाय वृद्धवृद्धालाई पशुपति वृद्धाश्रमले छहारी दिन्छ । 

तत्कालै काठमाडौँ आएर सोधपुछ गरिन् । प्रशासनबाट ‘हुन्छ, ल्याउनु’ भन्ने वचन पाएपछि उनले ती वृद्धलाई पशुपति वृद्धाश्रममा लगेर राखिदिइन् । ती वृद्धको प्राण पाशुपत भूमिमै विसर्जन भयो ।

“पशुपतिमा पनि सजिलै कहाँ बस्ने ठाउँ पाइँदो रहेछ र । त्यहाँ वयोवृद्धमध्ये कसैको प्राण गयो भने न ठाउँ खाली हुने हो । तर, रानाभाट बाजे भाग्यमानी हुनुहुँदो रहेछ । यता कागजपत्र तयार पार्दै थियौँ, उता वृद्धाश्रमसमेत खाली भयो र तिनले ओत पाए,” पुलकित देखिइन् सरिता ।

थला बसेको ६–७ महिनामा वृद्धाश्रममा पुर्‍याइएका थिए रानाभाट  । वास्तवमा सरिताको समाजसेवा–यात्रा यहीँबाट सुरू भएको हो ।

त्यसो त उनमा समाजसेवाको चेत झ्याङ्गिएको शैशवावस्थादेखि नै हो । आमा मैताकुमारी गुरूङ सुडेनी थिइन् । तिनताका अहिलेको जस्तो सुविधासम्पन्न अस्पताल थिएनन् । स्वास्थ्यचौकी पुग्न पनि चार कोसको बाटो हिँड्नुपथ्र्यो ।

काठमाडौँका अस्पतालमा आएर प्रसूतिसेवा लिने, सुरक्षित तरिकाले बच्चा जन्माउने कति नै थिए र ! उनकै आमा मैताले घरघर गएर सुडेनी सेवा दिन्थिन् । बच्चा जन्माउन सहयोग पुर्‍याउँदिन् । नवजात शिशुको हेरचाहबारे सिकाउँथिन्, सालनाल अड्किएमा निकालिदिन्थन् । आमा चार गाउँकै ‘सुडेनी’ भएको देखेकी सरिताले आफूसँगै सामाजिक कार्य गर्ने उत्कण्ठालाई हुर्काउँदै झाँगिलो बनाउँदै लगिन् ।

“आमाको समाजसेवा भाव ममा पनि सुटुक्क सरेछ कि क्या हो, आफूभन्दा पहिला सामाजिक कार्य गर्ने चेत पो हुर्किएर तन्नेरी भएछ,” पुलकित देखिइन् उनी ।

समाज–सेवाको भाव थियो मनमा । समाजका दुःख, पीडा, अभाव, गरिबी, रोग, भोक, शोकले विक्षिप्त तुल्याउँथ्यो । द्रवीभूत हुन्थिन् उनी । मनभित्र सेवाभावले वशीभूत हुन्थ्यो ।
तर कसरी सरिक हुने ? अकिञ्चन उनीसँग साधन–स्रोत केही थिएन ।

सामाजिक सञ्जालको प्रयोग गर्न थालेपछि भने उनी कहिल्यै पछाडि फर्कनु परेको छैन । उद्देश्यमा पुगेरै उनका पैताला रोकिएका छन् । सामाजिक सञ्जालमार्फत नै उनले शीत उभाएर घैला भरेकी छन् र पीडितको सेवा गरेकी छन् भन्दा हुन्छ ।

समाजसेवाको सुरुआती दिनको दुःखदायी घटनाबाट यात्रावृत्तान्त सुरू गरिन् उनले ।

तिनताका सरिता फेसबुक चलाउन पारङ्गत भइसकेकी थिइन् । उनलाई एउटा समाचार ट्याग भयो । आशय थियो– मकैखोला, भाचोक, नयाँकास्कीकी १९ वर्षीय बुद्धिमाया गुरुङका दुवै मृगौला फेर भएर जीवन र मरणको दोसाँधमा छिन् । उनको डेढ महिनाको काखे नानी पनि छिन् । तर, आर्थिक अवस्था अनिर्वचनीय नाजुक । डायलोसिस गराउनसमेत सक्ने अवस्था छैन उनको ।

“यो नै मेरो सही समय हो र सामाजिक सञ्जाललाई उपयोगसिद्ध बनाउने र समाजसेवाको नवीन अध्याय सुरू गर्ने !,” मनले निधो गरेपछि उनले त्यहीँको स्थानीय पत्रकारमार्फत सत्यतथ्य पत्ता लगाइन् र फेसबुकमा सहयोगको आह्वान गरिन् ।

“वास्तवमा त्यो मेरो ट्रायल (परीक्षण) थियो । सजिलै उत्तीर्ण गरेँ र सामाजिक सहयोगको कोर्षको पाना पल्टाउँदै अघि बढेँ,” उनले स्मरण गरिन् ।

नभन्दै पैसा आशातीत संकलन भयो । सुरुआती दिनमा उनले ६५ हजार संकलन गरेकी थिइन् । र, पत्रकार सम्मेलन गरेर पीडितका परिवारलाई थमाइन् ।

डायलोसिसमात्रै रोगको समाधान नभएकाले मृगौला फेर्ने नै तहमा पुगेर दश लाख संकलन भयो । तर, विरामी बौरिनन् । ६ महिनामै उनको चोला उठ्यो । उपचारबाट बाँकी रहेको

 ५ लाख २५ हजार रकम उनकी छोरी अनुषा गुरूङको नाममा जम्मा गरिदिइन् ।

“मृगौला प्रत्यारोपणका लागि श्रीमानलाई अनुनयविनय गर्दै मृगौला दिन भन्यौँ तर उनी विश्वस्त देखिएनन् । बरु भन्न थाले– आफू अपाङ्गग भएर रोगी श्रीमती के बचाउनू ! अन्तिममा निधन भयो उनको !,” अचानको उनको अनुहारको सौर्य बदलीयो र दीर्घ निःस्वास लिइन् ।

रकम संकलन गरेर पनि बचाउन नसकेको बिरामी बुद्धिमाया एक्ली होइनन्, रक्तक्यान्सर रोगी पाँच वर्षीय बालक रितिज श्रेष्ठलाई पनि उनले बचाउन सकिनन् । ४५ हजारजति संकलन भएको हुँदो हो, रितिजले अन्तिम स्वास लिइहाले ।

दुर्गम क्षेत्रमा पुगेर चिकित्सा सेवा प्रदान गर्ने डा. चित्रा वाग्लेको उपचारार्थ पनि उनले रकम संकलन गरेर हस्तान्तरण गरेकी थिइन्, त्यस्तै ९२ हजार जति ।

विडम्बना ! उनले पनि धरा छाडे ।

० ० ०

२०७१ साल साउन १७ गते सिन्धुपाल्चोकको जुरेमा विनासकारी पहिरो गयो, करिब २५६ घरधुरीको एकै चिहान भयो । त्यही त्रासदीबाट बँचेको एक घर पहरी परिवारलाई पुनर्जिवन दिइन् उनले ।

जुरेको विनाशलिलाबाट बाँचेका जोगी पहरीका छोरा बखत पहरीको कम्मरमुनिको भाग नचल्ने । आयस्ता र आम्दानीको बाटो नभएकाले पहरी परिवारलाई धुरी धुवाउनै मुस्किल थियो । ५ लाख ५० लागतमा उनले ती परिवारको जुनी उकासिइदिइन् । जुरे–पीडाले चोइटिएको मनमा मल्हमपट्टि गरिन् ।

जुरेको घाउमा औषधिमूलो गर्दानगर्दै विनासकारी भूकम्पले दुःखी, पीडित बस्ती नै बढ्ता क्षयीकरण गर्‍यो । बलबुताले भ्याएसम्म गरेर भुइँचालाको पनि पीडा पन्छाउने प्रयत्न गरिन् ।

राहत र उद्धारमा सक्रिय भइन् । भूकम्पको केन्द्र बारपाक, लाप्राकसम्म पुगेर सहयोगको हात बढाइन् । भूकम्पले धुलाम्य बनाएको गोरखा थुमीमा १५ दिन व्यतीत गरिन् । विपन्न तथा लोपोन्मुख बराम जातिको घाउमा सक्दो ओखतीमूलो गरिन् । खान, बस्न, औषधोपचारलगायत सेवा प्रदान गर्दा करिब साढे पाँच लाख खर्च भयो उनको ।

पछिल्लो समय उनी भक्तपुर चाँगुनारायण, संगमबस्तीका रामकृष्ण सार्कीको घर बनाउन जुटेकी छन् । वैदेशिक रोजगारीमा साउदी पुगेका सार्की काम गर्ने क्रममा अचानक मुटु दुखेर अस्पताल भर्ना भएका थिए । उचित उपचार नहुँदा उनी कोमामा पुगे । गरिबको झिनाझप्टीमा परेको परिवार उकास्न परदेशिएका दलित अन्ततः अचेत अवस्थामा नेपाल फिर्ता भए ।

योसँगै दोलखामा २० लाख लागतमा बहिरा छात्राबास बनाउँदैछिन् । भीमेश्वर बहिरा प्राविको चार पर्खालभित्र उनले आवासीय भवन खडा गर्न लागेकी हुन् । 

सरिताको सामाजिक सेवाभावबाट अनुग्रहित भएर क्याप्टेन देव गुरूङले सघाउन लागेका छन्, यो परियोजनामा ।

“तिम्रो सामाजिक सेवा अद्वितीय छ, छात्रावास बनाउन म सहयोग गर्छु भनेर उहाँले भन्नुभएको छ,,” कृतज्ञ देखिइन् उनी ।

योसम्म गरी उनले ३० वटा अभियान चलाइसकेकी छन्, सहृदयीहरूसँग सहयोगको हात बढाएरै । पहाडमा पहिरो खस्दा होस् या, तराईमा बाढी पस्दा, भूकम्पको कहर होस् या वैदेशिक रोजगारीको जहर चाहे द्वन्द्वको बाछिटा नै किन नहोस्– उनी सबैको सहयोगी बनेकी छिन् । जात, धर्म, समुदाय, सम्प्रदायको संकीर्ण सोचलाई तिलाञ्जली दिएर विशुद्ध सामाजिक सेवामा जुटेकी छन् । र, विपन्न, रोगीहरूका लागि सञ्जिवनी बुटी बनेकी छन् ।

सर्पदंश, बाढी, शीतलहर आदि सामाजिक प्रकोपको विम्ब बनेको तराईमा यो शीतयाममा उनले सरिता गुरूङ फाउन्डेशनमार्फत् १४ लाख बराबरको राहत बाँडिन् ।

पछिल्लो समय समाजसेवाको बर्को ओढेर पद र पैसाको तर मार्न पल्किएकाहरू पनि नभेटिने होइनन् तर यसप्रकारको विकृत सोच र चिन्तनको अमीट दाग आफूमा नलागोस् भनेर सचेत छिन् । पत्रपत्रिकामा आएकै समाचारको भरमा भावावेशमा आएर सहयोग जुटाउन कम्मर कसिहाल्दिनन् पनि ।

सामाजिक सञ्जालाई फुर्सदको साथी बनाउने र उत्पादनशील समय बित्थामा काट्नेहरूको भीडबाट माथि उठेर सहयोग र सद्भाव आदन–प्रदानको कोसेढुंगा बनाउन उद्यत छिन् ।
“समाजका दुःखी, पीडितको सेवा गर्नु नै मेरो लगाव हो, यसैभित्र जीवनको सार्थकता खोजीरहेको छु,” यति भनेर कुराकानीको पयो गाँठो पारिन् उनले ।


 

Laminar Tiles Banner adLaminar Tiles Banner ad
प्रकाशित मिति: बुधबार, माघ २४, २०७४  १५:४८
worldlinkworldlink
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
Kitchen Concept AdvertisementKitchen Concept Advertisement
Nepal Life Insurance banner adNepal Life Insurance banner ad
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
Hamro patroHamro patro