सम्झँदैछु भर्खरै भ्याएको एउटा यात्रा । 

छिचोलेको राजमार्ग । 

आइलागेका केही घटना ।

राजमार्गीय धङधङी टाँसिएको वाफिलो शरीर । 

अनि अनगिन्ति थकित यात्रीहरू । (आफैं पनि )

 

बेखबरै प्रश्निल भइसकेछु । 

 

यात्रामा छौँ हामी या हामीसँगै यी राजमार्ग पनि ?

थाक्छन् यात्रीमात्रै कि यी बाटाहरू पनि ?

 

(सायद सुषुप्त कतै छ राजमार्गको पर्सोनिफाइड रूप मभित्र र यी प्रश्न एउटा निम्छरो प्रयास)

 

अजीव भोगाइ देख्छु यी बाटाहरूको । यात्रीका लागि गन्तव्यको आधार, मिलनको उत्सुकता, भेटाइको हलुकोपन । हुन सक्छ– दुःखको खबर बोकी हुइँकिने हावाको बेग पनि । तर, सडक आफ्नै लागिचाहिँ के होला यी निरन्तरको यात्रा ? यात्रीहरू त पुगिजान्छन् आ–आफ्नो गन्तव्य तर आफू ?  

के ? मात्र पर्खाइ ? 

कसको ?

उही यात्रीहरूको ? 

या आफू भएर गन्तव्य समाउनेहरूको छाया या गन्ध या स्पर्शले पाउनुपर्ने सन्तुष्टिमात्र । अझ आफ्नै छातीमा निरन्तर घट्ने विभत्स दुर्घटनाहरूको साक्षी अनि दुखाइ । सडक भएर सोच्दा बहुत कठिन रहेछ सडक हुन ।

 

केही समयअघिमात्र चुँडिएको हो एउटी आइमाईको गर्धन उनको आँखैअघि । उफ् ! झ्यालबाट निकालिएको टाउको अब कहिल्यै भित्र पस्नेछैन । अर्को गाडीको तेज रफ्तारले भेटेको टाउको । सानो विस्फोट, टाउको छताछुल्ल सडकमा ! के भयो होला उसको दूधे बालकको हालत आमाको गिँडमात्रै छेउमा देख्दा ? साथै अरु यात्रीहरूको मानसिकता पनि । धत् ! यस्तो पनि बेहोर्नुपर्छ यात्रामा । कति बीभत्स हुन्छ कुनै घटना । चोट मनलाई मात्र हैन, आँखालाई पनि उत्तिकै दिने । 

टाउको पड्किएको आवाज त मैले सुनिनँ, तर देख्छु सडकभरि रगतको पोखरी । तब रिंगटा छुट्छ एक चरण, तिर्मिरिन्छन् आँखा । पानी खन्याउँदैछन् पखाल्न केही हातहरू । एक छिनअघिको रगतको पोखरी अब कुलेसो भएको छ । त्यसैमा मिसिएझैँ लाग्छ, त्यो बालकको आँसु, यात्रीहरूका आतंकका लहरहरू अनि यही राजमार्गकै दुःखी मन पनि । म भित्रभित्रै नीलोकालो भइसकेको छु । बिस्तारै त्यो रगतको कुलेसो सडक किनारको नालामा खस्छ । मिसिन्छ त्यहाँ बग्दै गरेको फोहोर पानीसँग । लाग्छ– एउटा जिन्दगी बिलायो नालाको फोहोर पानीमा । 

यस्तै धेरै घटनाहरूको समीप हुनुपर्ने यी सडकहरूको नियति । घरि त आफैँ पनि भागूँ लाग्दो हो यिनलाई । तर, सबैलाई कतै भगाउने उनी कता भाग्नु र ! जसरी भाग्न सक्दैन मानिस आफ्नो जीवनबाट । हिँडिरहनु जो पर्छ उसले घाम छाया जे भए पनि– उही जीवनको फेर समाएर । सडक र मानिसको जीवन उस्तै रहेछ । सडकमा हुन्छ दुर्घटना अनि हुन्छ दुर्घटना जीवनमा पनि । सडकले केवल सहन्छ चुपचाप अनि जीवनले पनि सहनुको विकल्प छैन । त्यसैले आजकल बहकिँदै छ मन पीडाको नसाले । 

 

० ० ० 

 

(कुरो भोगाइकै अघि बढाउन मन भयो । अब जानु पनि कहाँ छ र जीवनभन्दा टाढा)

जीवन भोगाइका जानिफकारहरूको छेउमा जब पुग्छु र सुन्छु उनीहरुका कुरा, लाग्छ आफूले त जीवनै पो भोगिएको रै’नछ । भर्खरै छरिएको थियो इन्टरनेटभरि डा. मास्केलाई लेखेको पारिजातको पत्र । पढिसक्दा लाग्यो, जीवन त उनले भोगेकी हुन् । जीवनको सबैभन्दा भित्र, मानौं कि हड्डीभित्रको मासीसम्म पसेर अनुभव गरेकी हुन् उनले । त्यतिको साहस छैन ममा । घरिघरि त बिलकुलै काँतर पाउँछु आफूलाई । पीडाको नशामा पनि मस्तै मातिदिन सक्ने हुन् यी आइमाई । मेरो प्रिय, अति प्रिय लेखक । ईष्र्या जाग्छ उनीप्रति । उनको लेखाइ र भोगाइ दुवैको । त्यो उनको अशक्त अवस्थाको पनि । उनलाई सधैँ पीडा दिइरहने घुँडा दुखाइको पनि अनि उनको रक्सीसँगको सामिप्यताको पनि (भलै उनले पेन किलिङका लागि पिउने बाध्यता रहेछ) ।

म त बिलकुल हुतिहारा नै हुँ । समाजका तीखा आँखासँग आँखा जुधाउन पटक्कै सक्दिनँ । र त, कति शालीन र सुसंस्कृत भइजान्छु अरुसामु । कस्तो आर्टिफिसियल जीवन ! जब सुकन्या दिदीसँग बर्खे झरीको टिपटिपसँगै कुराको शृंखला अघि बढ्छ, तब अरु पनि धेरै कुराहरू उघ्रिजान्छन् पारिजातका । सुकन्या थाल्नुहुन्छ कुरो । 

दिदी त ओपन बुक । उहाँ भन्नुहुन्थ्यो, “लेखकलाई त समालोचक र पाठकहरूले चिहानबाट पनि निकालेर चिरफार गर्छन् । त्यसैले सबथोक लेख्नुपर्छ ।”

यति सुनेपछि साउने दर्काइलाई उछिनेर मनभित्र दर्किन थाल्छ फरक झरी । भिजेर पानी पानी हुन्छु उनको विचारले । कति खुला मन, वाफ रे !

आफैंलाई हेर्छु फेरि एकपटक, लाज लाग्छ । म सधैँ लुकाउन, छेक्किन र भागिरहन खोज्ने मनुवा । हैट ! पागलपन नै छ एक प्रकारले छेकिन खोज्नुको । साँच्चि छेक्नुचाहिँ अब के छ हौ जीवनमा ?

डा. मास्केलाई लेखेको पत्रमा भोगाइ र गोपनीयताको पनि चरम गोप्य कुरा (आफ्नो यौन सम्बन्धबारे) खोल्न सक्नु साहस अझ भनौँ भयंकर साहस हैन र ? त्यही पनि एक स्वास्नी मानिसका लागि । तर, उनले खोलिन् । शायद केही नलुकाएकाले उनी गह्रौँ जिन्दगी पनि हलुको बाँचेर गइन् । सधैं खड्किन्छ एउटै कुरो । उनले वास्तवमै पीडादायी जीवन भोगिन्– मन र शरीर दुवैकै । तर उनको विशेषता हो– त्यही पीडालाई पनि नशालु देख्न सक्नु । हुन सक्छ त्यही नशालु पीडालाई प्रत्येक साँझको पियाइसँग मिसाएर ककटेल बनाउँदै पिउनु नै सबैभन्दा सुखद क्षण हुन्थ्यो उनका लागि । उनले मर्जीको जिन्दगी बाँचिन् । यहाँ धेरैलाई मर्जीको जीवन जुर्दैन । 

त्यसैले बारम्बार आउँछिन् सम्झनामा पारिजात । आउँछन् उनीहरू, जो जीवनको राजमार्गमा अलमलिरहेका छन् । उनीहरू, जो आफ्नो फरक बाटो समाई अघि बढिसकेका छन् । साथै कोही जो, जीवनलाई साह्रै सहजसँग गुडाइरहेका पनि छन् ।

यस्तै छन् एक । प्रिन्स (कुमार नगरकोटीको शब्दमा) उर्फ राजकुमार बानियाँ । उनको मुहारको शालीनता र व्यवहारको नरमपनाले हायलकायल भइजान्छु । कारण– आफ्नो रफ व्यवहार । चाहेजति नरम हुनै नसक्ने प्राणी । बहकिजान्छ मन । बेला न कुबेला केही–केही बड्बडाई गइन्छ । अनि अन्तमा आफ्नै कुरा सम्झेर लाज लाग्नु त स्वाभाविकै भो । 

प्रिन्सको जीवन सरल र सहज छ । या सरल बनाउने कला उनमा छ । उनको जीवन गाडी राजमार्गमा एकनासे रफ्तारमा छ (उनी आफैं स्वीकार्छन्) । अहिलेसम्म बम्पी ट्र्याक र हम्स आएकै छैन । सजिला मानिस उनी । बेफिक्री मस्त मान्ठा । उनीप्रति पनि ईष्र्या लाग्छ ।

सधैंको हसिँलो मुहार र गजबको चार्म । आफू परियो दुःखी प्राणी । मोबाइलको नेटवर्क गडबडीसम्म पनि दुईदिने टाउको दुखाइ भइजान्छ । कति झिनामसिना कुरामा पनि अल्झिजान्छ जीवन । लाग्छ– कहिल्यै चाहेजस्तो ‘स्मुथ’ पार्नै सकिएन यो चोला । आफ्नै रफ्तारमा जीवन गुडाउन सकेका सुखी प्रिन्स दम्भी चैँ छन् है– तर शालिन दम्भी । हाकाहाकी भनिदिन्छन्, “कहाँ जस्तो पायो उस्तै लेखिन्छ । आफू त अफ ट्र्याक लेख्ने परियो ।”

यसो भन्नु पनि प्रिन्स उर्फ राजकुमारको साहसै हो । के राख्नु र मनमा कुरा गाँठो पारी ? भनिदिने हो झ्याप्प ! लुकाउनु छिपाउनु किन पो प¥यो ? त्यसैले उनी यति स्वतन्त्र र खुस भएका हुँदा हुन् । अनि मेरो प्रिय पनि । नमन प्रिन्सलाई । उनको स्पष्टतालाई ।

यस्ता पात्रहरूसँगको हरेक पटकको भलाकुसारीसँगै आफू भने तल–तल कतै भासिँदै गएजस्तो लाग्छ । आफैंसँग अप्ठ्यारो पनि । कारण– म खुल्न सक्दिनँ उति । कारण– म छेकिन र भाग्नपट्टि लाग्छु । भगुवा जिन्दगी । गतिलो भएन यो जुनी जस्तो लाग्छ ।

एकातिर आफैंसँग गुनासो र अर्कोतिर छ यात्रा जारी जीवनको । राजमार्गमा प्रशस्त अड्चन छन् तर पनि गाडी त गुड्नु नै छ । कियारोस्तामी (इरानी सिनेमा निर्देशक)का पात्र मिस्टर वादीजस्तै रोकिँदै, अडिँदै, आत्महत्याका लागि सघाउन निकै जनालाई सहयोग माग्दै पनि चलाइरहनु त छ नै जीवनको गाडी । 

हैट ! आफू भने आत्महत्यासम्म चाहिँ पुगिन्न पक्का । किनकि मलाई मर्न डर लाग्छ । अथवा दुःख, पीडासरिको सही तर जीवन नै प्रिय छ । यसबेला गुन्जिदै छ दौलतविक्रम विष्टका कुराहरू ।

 

“म अस्थायी, त्यो स्वास्नीमान्छे अस्थायी, हाम्रा हरेक क्षण अस्थायी । जिन्दगी अस्थायी क्षणहरूमा ऊ हरेक घाउको पीडालाई पनि हाँसेर स्वागत गर्छे भने इच्छाहिनताभित्र पनि मुस्कुराइदिनुपर्छ मैले ।”

(चपाइएका अनुहारहरू)

 

वाह ! क्या पन्चिङ भनाइ ! के छ र स्थायी ? सारा थोक क्षणिक । पीडा पनि र सुख पनि, इच्छा र इच्छाहीनता पनि । त्यसैले मुस्कुराउनुपर्छ । 

राजमार्गका यी सारा घटना र जीवनकै राजमार्गमा घटेका घटना । भेटिएका र छुटिएका यात्री, संगालिएका याद– सबै सबै क्षणिक र अस्थायी । साउन र पुस सहँदै राजमार्ग स्वागत गरिरहेछ हाम्रो यात्रा । जीवनको राजमार्गमा पनि उसरी नै गुडाउनुछ जीवन । सप्ठ्यारो अप्ठ्यारो, आइ डोन्ट केयर !