आज नेपालका श्रमजीवी पत्रकारहरु कठमाडौमा जम्मा भएका छौं । आजदेखि सुरु हुने पत्रकारहरुको छाता संगठन नेपाल पत्रकार महासंघको २५औं महाधिवेशनमा सहभागी हुने उद्देश्यले पत्रकारहरु यतिखेर राजधानीमा एकत्रित भएका हुन् ।  महाधिवेशनका विभिन्न कार्यभार छन् तर सबभन्दा मुख्य कार्यभार हो — संगठनको नयाँ नेतृत्व चयन ।  प्रकृतिले ताण्डव नृत्य गरिरहेका समयमा हुनलागेको यो महाधिवेशन यही वितण्डाका बारेमा पनि बहस चलाउन प्रासंगिक हुनेछ । नेतृत्व चयनका साथै भावी कार्ययोजनासमेत तय गरिने हँुदा संस्थालाई जीवन्त राख्न पनि महाधिवेशन महत्त्वपूर्ण हन्छ । 

महासंघको अधिवेशनमा स्वतन्त्र प्रेसको महत्त्व, भूमिका र व्यवधान तथा तिनका सम्भावित समाधानबारेमा बहस एवं चर्चा हुनु स्वाभाविक हो । प्रेस स्वतन्त्रताविरुद्धका चुनौतीको पहिचान गरी तिनको निराकरणको मार्ग पहिल्याउने प्रयोजनका लागि प्रतिबद्धता व्यक्त गर्ने सन्दर्भमा आजको दिन महत्त्वपूर्ण छ । नागरिकको सुसूचित हने अधिकार तथा पारदर्शिता, जवाफदेही, विचार तथा अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताजस्ता लोकतन्त्रका आधारभूत मान्यतासँग जोडिएको पत्रकारिता क्षेत्रले महोत्सव मनाइरहँदा समाजको अन्यक्षेत्रका साथै आम नागरिकलेसमेत पत्रकारको महाधिवेशनप्रति रुचि राखेको पाइएको छ । हामीले तिनको अपेक्षा पूरा गर्नुछ ।  

पत्रकारिताप्रतिको नागरिकको सम्मान, भरोसा र विश्वास कायम गर्न पत्रकारितालाई  मयादित कसरी बनाउन,े कसरी यसको विश्वसनीयता कायम राख्ने र जनताको भरोसालाई मूर्तरूप दिने भन्ने नै अहिलेको सबैभन्दा ठूलो चुनौती हो । पत्रकारिताभित्र देखिने विकृती विसंगतिको समयमै निराकरण गरिएन भने निश्चयपनि यसले विस्वसनीयता गुमाउँछ । तसर्थ, देशभरका पत्रकार जुटेको यो अधिवेशनमा पत्रकारितामा शुद्धीकरणको विषयमा बहस हुन आवश्यक छ । पेसालाई कसरी मर्यादित बनाउने भन्ने विषयमा ठोस बहस गर्दै सार्थक निष्कर्ष यो अधिवेशनले निकाल्न सक्नुपर्छ । 

प्रेसका विधागत र व्यावसायिक सबालका साथै श्रमजीवी पत्रकारका विषय पनियस अधिवेशनका मुख्य कार्यसूची हुन्  । आज आम पत्रकारको कार्यक्षमता र श्रमको उचित मूल्याङ्कन हुनसकेको छैन । अधिकांश पत्रकारले श्रमको वास्तविक मूल्य नपाउँदा यस पेसामा सन्तुष्ट हुनसकेका छैनौ र श्रमअनुसारको सम्मानित पारिश्रमिक नपाउनाले पूर्णरूपमा व्यावसायिक हुन पनि सकिरहेका छैनौं । सन्तुष्ट पत्रकारले मात्र व्यवसायिक पत्रकारितालाई अगाडि बढाउन सक्छ भन्ने मान्यताका साथ हरेक पत्रकारलाई श्रम अनुसारको सम्मान र पारिश्रमिक उपलब्ध गराउनु आवश्यक छ । आज पत्रकारहरू त्रासमा बाँचिहरहेका छन् । उनीहरूको पेसाको ग्यारेन्टी छैन ।

जतिसुकै समर्पित भएर पत्रकारितामा लागे पनि कतिबेला व्यवस्थापन पक्षले बिदा गर्ने हो भन्ने केही ठेगान हुँदैन । त्रासमा स्वच्छ पत्रकारिता मुस्किल हुन्छ । तसर्थ, एउटा पत्रकारलाई निर्धक्क भएर पत्रकारिता गर्ने वातावरण निर्माण गर्न श्रमजीवी पत्रकार ऐनको पूर्ण कार्यन्वयन आवश्यक छ । 

महाधिवेशनमा व्यापक छलफल गर्नुपर्ने अर्को विषय पत्रकार महासंघलाई ट्रेड युनियनमा रूपान्तरण गर्ने कि नगर्ने भन्ने पनि हो । पत्रकार महासंघ अन्तर्राष्ट्रिय पत्रकार महासंघ (आईएफजे) को सदस्य हो र आईएफजे अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन (आईएलओ)को सदस्य हो । यस आधारमा नेपाल पत्रकार महासंघ आईएलओको पनि सदस्य हो । यसरी हेर्दा सैद्धान्तिकरूपमा महासंघ ट्रेड युनियन नै हो तर हामीकहाँ महासंघलाई औपचारिकरूपमा ट्रेड युनियनमा रूपान्तरण गर्ने बहस प्रारम्भ भइसकेको छैन । यस अधिवेशनले यस दिशामा सार्थक बहस प्रारम्भ गरी निष्कर्षमा पुग्ने प्रयत्न निश्चय पनि गर्नेछ । 

विगत केही वर्षयता महासंघ आफ्नो सैद्धान्तिक आधारमा अपेक्षाकृत सहीरूपमा चलेन कि भन्ने बहस उत्पन्न भएको छ । देशमा भएका राजनीतिक परिवर्तन, परम्पराबाट आधुनिकतातर्फ गइरहेको नेपाली समाजको परिवर्र्तित चाहनालगायतको गतिशीलतालाई नेपाली पत्रकारिताले बुझ्न नसक्दा महासंघ पनि गतिशील हन नसकेको देखिएकोे छ । विचार तथा अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता एवम् प्रेस स्वतन्त्रताको संवैधानिक र व्यावहारिक सुनिश्चितता, नागरिक स्वतन्त्रताको रक्षाका लागि सशक्त अभियान, संविधानको कार्यान्वयनका लागि सार्थक दबाब तथा शान्ति र विकासका लागि स्वतन्त्र एवं जिम्मेवार पत्रकारिता हाम्रा सैद्धान्तिक आधार हुन् ।

यिनै सिद्धान्तमा टेकेर नै पत्रकार महासंघले आफ्ना सबै प्रकारका अभियान सञ्चालन गर्नु जरुरी छ । यो सैद्धान्तिक अवधारणालाई मूर्तरूप दिन सक्ने गरी भावी नीति तथा कार्यक्रम तय गर्न सकियो भनेमात्र हामी महासंघमा नयाँ ऊर्जा र उचाइ थप्न सक्छौं । त्यसैगरी यस महाधिवेशनलाई राज्य र सरकारलाई प्रेस स्वतन्त्रता तथा सूचनाको हकको व्यावहारिक सुनिश्चितताका लागि सचेत गराउने र खबरदारी गर्ने अवसरका रूपमा पनि लैजानु आवश्यक छ । पत्रकारहरूको दायित्व र जिम्मेवारी सम्झाउँदै सूचना प्रवाहको काम नागरिक अधिकारसँग जोडिएको विषय हो भनेर पनि सम्झनु र तदनुरूपको लक्ष्यप्राप्त गर्न आवश्यक प्रतिबद्धता व्यक्त गर्दै कार्ययोजना बनाउन पनि यो अधिवेशन सफल हुनुपर्छ । 

तर यी सबैभन्दा महत्वपूर्ण विषय हो महासंघलाई सबै वर्ग, समुदाय, विचार र आस्थाका पत्रकारको साझा संगठनका रूपमा कसरी विकास गर्ने ? अहिले महासंघलाई पूर्ण समावेशी बनाउन यसको  विधानमा संशोधन गरिएको छ । संसोधन गरी समावेशी गराइएको यो विधान कार्यान्वयनको प्रारम्भ पनि यसै महाधिवेशनबाट हुने अपेक्षा गर्न सकिन्छ । पछिल्ला केही वर्षयता नेपाली समाज अनपेक्षित ढंगले ध्रुवीकृत भइरहेको छ । भूगोल, जाति या अन्य विविध विधिबाट नेपाली समाज विभाजित भइरहेको छ । नेपाली समाजभित्रको विविधतालाई स्वीकार गर्दै समावेशिताको आधारमा सिङ्गो नेपाललाई एकताको सूत्रमा बाँध्ने एउटा आधार स्तम्भको रूपमा नेपाल पत्रकार महासंघको विधानलाई लिन सकिन्छ । तर, लिखितरूपमा पूर्ण समावेशी यो विधानका महत्त्वपूर्ण प्रावधानहरूको व्यावहारिक कार्यान्वयन कसरी हुन सक्छ भन्ने सबैभन्दा महत्वपूर्ण पक्ष हो । 

आशा गरौं, नेपाली पत्रकारहरूको आशा, भरोसा र अभिभावक संस्था भएका कारण नेपाल पत्रकार महासंघको महाधिवेशनमा सहभागी प्रतिनिधि माथि उल्लेख गरिएका दायित्वलाई संगठित र स्पष्ट दृष्टिकोणका साथ बहन गर्ने प्रण गर्न गम्भीर हुनेछौँ र विधानको मूल भावनाअनुसार नै सामाजिक एकता, सामाजिक रूपान्तरण र विकासको अभियानमा योगदान दिँदै महासंघलाई सबैको साझा संगठनका रूपमा विकसित गर्न सक्षम हुने नयाँ नेतृत्वको चयन गर्नेछौँ ।