चितवन । निषेधाज्ञाका कारण माछा उत्पादनको तुलनामा आपूर्ति कम हुंँदा उपभोक्ता माझ पुग्न सकेको छैन । अक्सिजनको अभावमा माछा मर्न थालेको रत्नगरनगरपालिका वडा नम्बर ९ का किसान भरत महतो दुःखेसो पोख्छन् । चितवनमा उनको झण्डै ७० विघामा माछापालन छ । उत्पादन पनि राम्रो छ । तर बिक्री नहुंँदा उनलाई दोहोरो घाटा परेको छ । 

“माछाको अर्डर नआउंँदा पोखरीबाट माछा निकाल्न मिल्दैन महतोले भने, पोखरीको साइजको तुलनामा माछाको संख्या र साइज बढ्दै जांँदा अक्सिजन अभाव भयो,” उनले माछाले दाना राम्रै खाए पनि बिहानको समयमा पोखरीमा माछा मर्न थालेको बताए । 

चितवनमा उनको मात्र होइन यो साझा समस्या हो । तयारी भएका माछालाई दाना दिएर पाल्नुपर्ने र पोखरी सांँघुरो हुंँदा माछा मर्दै जान थालेका छन् । नेपाल मतस्य व्यवसायी संघ, चितवनका अनुसार चितवनमा २ हजार ३८६ वटा पोखरी छन् । जहांँ ८५४ हेक्टरमा माछापालन हुँदै आएको छ । यहांँ १ हजार ३०० माछापालक किसान छन् । 

भरतपुर महानगरपालिका वडा नम्बर २६ का किसान खगेन्द्र सुबेदी पनि माछा बजारसम्म पुग्न नसक्दा चिन्तित छन् । “माग त छ । तर, बजार बन्द छ,” उनले  भने । तयारी माछा निकाल्न नपाउंँदा र पोखरी सांँघुरो हुंँदा अक्सिजनको अभाव हुंँदै गएको उनले बताए । “लकडाउन अघि नै माछा तयारी थियो । ठूला माछा निकाल्न सकिएन । नयांँ भुरा हाल्न सकिएन,”  संघका अध्यक्षसमेत रहेका सुबेदीले  भने । 

पोखरीमा पानी धेरै हुंँदा पनि माछा निकाल्न गाह्रो हुने र पानीको तह घट्दा अक्सिजन अभावले माछा मर्ने गरेको उनले बताए । नेपाल मतस्य व्यवसायी महासंघका केन्द्रीय अध्यक्ष अधिकारी पहिलेभन्दा बढी अहिले माछाको हेरचाह बढी गर्नुपरेको बताउंँछन् । “हाम्रो मुख्य बजार काठमाडौं र पोखरा हो तर  पसल सबै बन्द छन् । माग भएर के गर्नु उपभोक्ताको भान्सामा नपुगेपछि,” उनले भने । 

स्थानीय प्रशासनले मासुजन्य खाद्यवस्तुको लागि छोटो समय खोल्न निर्धारण गरेका कारण पनि माछाको आपूर्ति गर्न नसकिएको उनले बताए । “अन्य पशुपंक्षीको मासुभन्दा माछाको मासु बिक्री गर्ने समय परिवर्तन लम्ब्याउनु पर्छ ।  अक्सिजनको सहायतालेनै जिल्ला बाहिर माछा पठाउनुपर्ने हुन्छ,” उनले भने । बिहानको समय माछा पसल खोल्दा पोखरीबाट माछा निकाल्न नसकिने र दिउँसोको समयमा निकालेर बेलुका बिक्री गर्दा माग र बिक्रीको सन्तुलन मिल्ने र प्रभावकारी हुने उनको भनाइ छ । 

यसवर्ष भूरा, दानाको अभाव र रोगको चपेटामा नपरे पनि क्षमताभन्दा बढी माछा पोखरीमा हुंँदा माछालाई अक्सिजन अभाव भएको हो । 

निषेधाज्ञाले माछा कारोबारमा ८० प्रतिशतले गिरावट 
झण्डै डेढ महिनादेखिको निषेधाज्ञाले चितवनको माछा व्यावसायमा  भारी गिरावट आएको छ । नेपाल नेपाल मतस्य व्यवसायी महासंघका अनुसार चितवनमा मात्र नभई देशभरनै ८० प्रतिशतको हाराहारीमा कारोबारमा कमी आएको छ । निषेधाज्ञा भएपछि होटेल, रेष्टुँरा, विवाह, पार्टीजस्ता गतिविधि ठप्प हुंँदा यसको असर माछा व्यवसायमा पनि परेको हो । महासंघका केन्द्रीय अध्यक्ष अधिकारीले भने, “गतवर्ष ६० प्रतिशत बिक्रीमा कमी आएको थियो ।” उनका अनुसार वर्सेनि माछा किसान र उत्पादन बढ्दै जाँदा र निषेधाज्ञा र लकडाउनका कारण बिक्री नहुंँदा माछा व्यवसायमा कमी आएको हो । 

महासंघका अनुसार देशभर २० हजारभन्दा बढी माछापालक किसान छन् । वार्षिक १० अर्बको हाराहारीमा माछाको कारोबार हुँदै आएको छ भने देशको कुल मागको ८० प्रतिशत हिस्सा स्वदेशी उत्पादनले ओगटेको छ । २० प्रतिशत माछा मात्रै भारत लगायत अन्य देशबाट आउने गरेको महासंघले बताएको छ ।