काठमाडौं । कोरोना महामारी घट्दो क्रममा भएपनि पशुपति आर्यघाटमा शवको चापमा भने कमी आएको छैन । पशुपति क्षेत्र विकास कोषले शव व्यवस्थापन गर्न समस्या भएको भन्दै अन्तै नयाँ घाट बनाउने तयारी थालेको छ । 

पशुपति क्षेत्र विकास कोषका सदस्य सचिव प्रदिप ढकालले पछिल्लो समय कोरोना संक्रमित र नन कोरोना संक्रमितको शवको संख्या बढ्दै जाँदा शव व्यवस्थापनका लागि अन्तै नयाँ घाट बनाउने तयारी थालिएको जनाए । त्यसका लागि कोषले सरकारलाई सिफारिस गरिसकेको छ । 

‘‘अहिले पुरानो घाटले शव थेग्न सक्ने अवस्था छैन् । दैनिक एकसय भन्दा बढी शव यही पुरानो घाटमा जलाएर व्यवस्थापन गर्नुपर्ने अवस्था आएको छ । शव जलाउन आफन्तहरूले पालो कुर्नुपर्ने अवस्था छ । आफन्तहरूको गुनासो आउने गरेको छ,” डा. ढकालले भने । 

पशुपतिमा १२ ओटा मात्रै पुराना घाट छन् । कोरोना महामारीका कारण मृत्यु हुनेको संख्या ह्वात्तै बढेको छ । त्यसैले धान्न नसकिने अवस्था आएको कोषको भनाइ छ ।

‘‘पशुपति आर्यघाटमा बनाइएका पुराना घाट सारिदैन । कतिपय सामाजिक सञ्जालमा पुराना घाट नै सार्ने भनेर हल्ला फैलाउने काम भएछ । पुरानो घाटलाई सार्ने कुरा हुँदैन्,” उनले भने, ‘‘परम्परादेखि शव व्यवस्थापन हुँदै आएका पुराना घाटमा शव बढ्दा व्यवस्थापन गर्न समस्या भएको मात्रै हो । आर्यघाटले धान्न नसक्ने र मन्दिरजस्तो पवित्र ठाउँमा दुर्गन्ध फैलिरहेको छ ।” 

कोषकाअनुसार पुरानो घाटमा पानीको भकारी भएकाले उक्त भकारी बोक्न मिल्दैन । त्यसैले पनि पुराना घाटलाई यथावत राखेर नयाँ घाट बनाउने गृहकार्यमा जुटेको कोषले जनाएको छ ।

सदस्य सचिव डा. ढकाल पशुपतिनाथमा अत्याधिक शव जलाउँदा मन्दिरको सौन्दर्य गुम्ने गरेको बताउँछन् । ‘‘हिन्दु धर्मावलम्बीहरूको आस्थाको केन्द्रबिदु पशुपतिनाथ मन्दिरमा दीप प्रज्वलन र धुप बाल्नुपर्ने हो,” उनले भने, “तर यसको साटो अहिले ठिक विपरीत भइरहेको छ । कोरोना महामारीको बेलामा भक्तजनलाई पवित्र सुगन्ध दिनुपर्नेमा शवको दुर्गन्ध दिनुपरेको छ ।” 

नेपाल सरकारको आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ को बजेटले पशुपति क्षेत्र विकास कोषको गुरु योजना कार्यान्वयन गर्न ३५ करोड बजेट विनियोजन गरेको छ  । जेठ १५ गते अर्थमन्त्री विष्णु पौडेलले गुरुयोजना कार्यान्वयन गर्ने बताएका थिए । 

विद्युतीय शवदाह गृह र पुरानो घाटले धान्न नसक्दा वाग्मतीको किनारामा शव जलाउनु परेको शवदाह गृहका प्रमुख सुवास कार्कीले बताए । ‘‘कोरोना महामारीको बेलामा शवको संख्या अत्याधिक बढेर आयो । त्यसले वाग्मतीको किनारामा अस्थायी घाट विस्तार गरेर शव जलाउन थालेका थियौँ । तर शवको संख्या नघटेकाले निरन्तर पशुपति क्षेत्रमा शवको दुर्गन्ध फैलिरहेको छ,” उनले भने । 

कोषका अनुसार कोष सञ्चालन परिषद्ले गुरुयोजना बनाएर मन्त्रिपरिषद्मा पेश गरेको थियो । उक्त गुरुयोजनामा आर्यघाट व्यवस्थापन गर्नुपर्ने बुँदा पनि समेटिएको छ । 

विद्युतीय शवदाह गृह र पुराना घाटले नधानेपछि हाल वाग्मतीको किनाराका अस्थायी घाटमा शव जलाउने काम भइरहेको छ । शवदाह गृहमा भएका मेसिनले धान्न नसक्दा दाउरालाई प्राथमिकता दिएको कोषको भनाइ छ । नेपाली सेना र कोषको जनशक्ति खटिएर बाहिर संक्रमण नफैलिने गरी शव व्यवस्थापन भइरहेको छ । यसबापत कोषबाट खटिएका कर्मचारीहरूले प्रतिशव एक हजार रुपैयाँ प्रोत्साहन भत्ता पाउँछन् । तर खुला ठाउँमा शव जलाउनुपर्दा पर्यावरणमा प्रत्यक्ष असर परिरहेको छ । 

कोषले संक्रमणको शव बढ्दै जाँदा वाग्मती किनारामा अस्थायी घाट विस्तार गरेको थियो । अहिले शव जलाउन समस्या परेपनि आफन्तलाई कुराएरै भएपनि शव बाँकी नराखेको कोषले जनाएको छ । कोरोना संक्रमण कम हुँदै गएपनि संक्रमित शवसँगै कोरोना संक्रमण नदेखिएर अन्य रोग लागेर मृत्यु हुनेको संख्या बढेर गएको छ ।