site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
विचार
Nabil BankNabil Bank
Sarbottam CementSarbottam Cement
Ghorahi CementGhorahi Cement
कोरोनाकालमा नैतिकताको खडेरी

सन् २०११ मा एउटा हलिउडको ‘कंटेजन’ भन्ने चलचित्र निस्केको थियो । यो विश्वव्यापी महामारीलाई लिएर बनाइएको काल्पनिक कथा थियो ।

चलचित्रमा महामारीले संक्रमणले समुदायकै स्वास्थ्यमा पर्ने असर गर्नेमात्र होइन मानव सभ्यता र सामाजिक संरचना नै संकटमा पर्नसक्छन् भनेर कल्पना बाहिरको वस्तुस्तिथिको चित्रण गरिएको थियो। के थाहा निकट भविष्यमै विश्व कोरोनाले ठप्प बनाउला भनेर !
 
उक्त कथामा फ्रेन्च समाजशास्त्री डेविड इ डरखाइमको अनोमी सिद्धान्तले व्याख्या गरेजस्तो विषम परिस्थितिले समाजमा मानवताको जग नै हल्लाउने अनेक किसिमका विचलनलाई निम्त्याउँछ भन्ने चित्रण गरिको छ ।

अन्योलको अवस्थामा आफ्नो बचाउका लागि सबैले प्रचलित सामाजिक मूल्य मान्यतालाई लत्याउँछन् । समाजमा झुठ, जालसाजी, हिंसा आदि सामान्य हुन्छ ।
 
अहिले यस्तै अवस्था हाम्रो समाजमा पनि जताततै देखिएको छ । पढेलेखेका, धनीगरिबदेखि नेतृत्व एवं विज्ञ वर्गसम्मले आफनो सामाजिक, व्यावसायिक, नैतिक मूल्य मान्यतासँग सम्झौता गरेको देखिएको छ।

Agni Group

लम्मिदै गएको कहर र नयाँ लहरको महामारीले समाजमा आतंक मच्याएकोछ। सर्वसाधारण कोही खानलाउनको चिन्तामा छन्, कोही संक्रमित भएर अस्पतालको बेडको खोजीमा छन् । अस्पतालमा भर्ना भएकाहरू अक्सिजनको खोजीमा छन् । तर, समाजका ठूलाबढा र जिम्मेवारहरूको ध्यान आफ्ना व्यक्तिगत स्वार्थमा केन्द्रित छ ।
 
मानिसले नैतिकतासँग सम्झौता कि गलत नियतले गर्छ कि बाध्यताले । कहिलेकाहीँ राम्रो लक्ष्य लिएर गरेकाे काम पनि अपनाइएको तरिकाका कारण उपयुक्त हुँदैन ।

यस्तै महामारीको दौरानमा चर्चित एक चिकित्सकले सामाजिक संजालमार्फत व्यापकरूपले अनियंत्रित हुँदै गएको कोरोनाको उपचार पद्धतिको सुझाव सार्वजनिक गरे । चिकित्सकहरूले बिरामीको सेवामा चिकित्साशास्त्रको नैतिक परिधिभित्र रहेर दायित्व पूर्ण रूपले पूरागर्ने कसम खाएका हुन्छन्।

Global Ime bank

व्यक्तिगतस्तरमा आफूलाई आवश्यक लागे पनि त्यस परिधि उल्लंघन गर्न मिल्दैन। ती चिकित्सकले बिग्रँदै गएको स्थिति र अस्पतालमा सेवा दिने क्षमता सीमित हुँदै गएपछि हतासमा सामान्य समयमा डाक्टरको कडा निगरानीमा मात्र सेवन गर्नुपर्ने स्टेरोइड औषधि सामाजिक संजालबाट सेवन विधि र मात्रासमेत सार्वजनिक गरे ।

यो चिकित्सकीय नैतिकता बाहिर थियो । सुरक्षा निकायले शान्ति सुरक्षा बिग्रिएको खण्डमा नागरिकलाई बन्दुक लिएर आफैँ सुरक्षा गर्नुस् भन्नु झन् हानिकारक भएजस्तै डाक्टरको सल्लाह पनि त्यत्तिकै प्रत्युत्पादक हनसक्छ । 
 
यो सम्पूर्ण समाज कहालिएको बेला एक विश्वासिलो चिकित्सकले दिएको सल्लाह सामाजिक संजालमा त व्याप्त भइसकेको थियो नै संचार माध्यमले पनि प्रचारप्रसार गरेर त्यसलाई व्यापक बनाए । यो समाचारमा आएको दुई दिनपछि पनि न सरकारले न चिकित्सक संघले यसमा कुनै प्रतिक्रिया दिए । 

महामारीको अप्ठेरो परिस्थितिमा निजी अस्पतालहरू पनि आफ्नो भूमिकामा चूकेका उदारहण धेरै छन् । कतै निजी अस्पतालले उपचारमा अत्याधिक शुल्क लिएको देखियो भने कतै आफ्नो क्षमता र पाएको अनुमति भन्दा बढी बिरामी भर्ना लिइएकाे तर आवश्यक सुविधा दिन नसकेर ज्यान नै गएको घटना पनि भए ।

सरकारले वर्षौंदेखि अनुगमन र निगरानी गर्न नसकेका सेवा केन्द्रहरूले सेवाग्रही र सरकार हतासमा भएको माैकाकाे फाइदा उठाएको एउटा उदाहरण याे हाे । 

यो विषम परिस्थितिमा औषधि र स्वास्थ्य उपकरण विक्रेताहरूले पनि अनुचित फाइदा लिएका ख़बर आइरहेका छन् । कोरोना निदानको लागि अत्यावश्यक भनेर सबैलाई घरमा राख्न सुझाइएको अक्सिमीटर र थरमोगनजस्ता उपकरणदेखि विभिन्न औषधीको कालाेबजारी र न्यून गुणस्तरको समान विक्री गरिएको पनि समाचार छ ।
 
महामारीको सुरूदेखि नै  सरकारले संक्रमित, मृतक, परीक्षण आदिकाे सङ्ख्या सधैँ सारवजनिक गरे पनि सरकारी तथ्यांकमा प्रश्न पहिलेदेखि नै उठिराखेको थियो ।

पछि दैनिक मृतकको संख्या र सुरूदेखि मृतकहरूको अन्त्येष्टि गर्दै आएको नेपाली सेनाको संख्यामा धेरैको फरक देखिन आएपछि सरकारी तथ्यांक संशोधन गरिएको थियो ।

त्यस्तै केही सरकारी तथा गैरसरकारी विज्ञहरूले तथ्यांक आफ्नो स्वार्थमा सहायक हुनेगरी वा आंशिक विश्लेषण गरेर संप्रेषण गरेकाे पनि बेला बेलामा पाइयो । यसरी समाज आतंकित भएको बेलामा  गैरजिम्मेवार तरिकाले तथ्यांक संप्रेषण गर्दा झन् आगोमा घीउ थप्ने काम त भयाे नै अनैतिकताको उदारहण पनि भयो।
 
सबै किसिमका गैरजिम्मेवार गतिविधि र अनैतिक कार्यलाई समाजमा हुन नदीन वा न्यून गर्न देशको जिम्मा लिएर बसेको वर्गले आफ्नो आचरण उदाहरणीय बनाउन सक्नुपर्थ्यो।

तर, देशको बागडोर समाएर बसेकाहरूले नै आफनो नैतिकता र नागरिकप्रतिको जिम्मेवारी बिर्सिएको देखियो । महामारीको सुरूमै संसारमा कोरोनाले वितण्डा मच्चाउन थालेकै बेला विज्ञहरूसँग सल्लाह सुझाव लिएर स्वास्थ सेवालाई महामारीको सामना गर्न तयार पार्नुको साटो उखान टुक्का र विज्ञानले पुष्टि नगरेका विधि र उक्ति प्रधानमन्त्रीजस्तो राष्ट्रको प्रमुख कार्यकारीले स्वास्थ्य साक्षरता न्यून भएका देशवासीलाई बताउँदै हिँडे ।

अझ अत्यावश्यक समान खरिद प्रक्रियामा त सरकारी जम्मेवारीमा भएकाहरू नै भ्रष्टाचारमा अलमलिएर समान खरिद प्रक्रिया नै उल्झ्याइयो।
 
समाज कोरोनाले आक्रांत भइरहेको बेला सरकार सम्हालिरहेको पार्टी महामारीबाट जनताकाे रक्षामा लाग्नुकाे साटो अन्तर्कलहमा व्यस्त रह्यो । आफ्नो राजनीतिक एजेन्डा लिएर सरकार प्रमुख नै आफ्नै स्वास्थ्य निकायहरूको सुझाव उल्लंघन गर्दै भेला, जुलुस, उदघाटन र शिलान्यासमा व्यस्त रहे ।

विश्वले नेपालको स्थिति दयनीय देखेर अन्तर्राष्ट्रिय संचार माध्यमले अन्तरवार्ता लिँदा प्रधानमन्त्रीले देशमा सबै एकदम नियंत्रणमा छ भनिदिए । तर दुई दिनपछि र्को अन्तर्राष्ट्रिय पत्रिकामा आफैँले लेखेर नेपाललाई महामारीसँग लड्न मद्दतको खाँचो भएकाे अपिल गरे । यसरी शीर्ष नेतृत्व तहबाट नै देशको नागरिकको अगाडिमात्र होइन दुनियाँसामु समेत देशले भोगिरहेको समस्याप्रतिको कमजोर बुझाई देखाए ।
 
हाम्रा प्रधानमन्त्रीलाई अरूले तथ्य सत्य जति जानकारी दिए पनि अनर्गल बोल्न उनले बन्द गर्दैनन् । गएको केही सातादेखि व्यापक संक्रमण देशका हरेक कुनामा फैलिएर चौहत्तर जिल्लामा त निषेधाज्ञा नै लागू गरिएको छ। दिनहुँ हजारौं संक्रमित र मृत्युदर विश्वकै  उच्च भएको जानकारी स्वास्थ मन्त्रालयले दिन्छ ।

देशभरका अस्पतालमा कार्यरत स्वास्थ्यकर्मी लाचार भएर सीमित स्राेत साधन जुटाएर हतासमा बिरामीको ज्यान बचाउन लागरहेछन् । एकपछि अर्को अस्पताल अक्सिजनको अभावमा बिरामी भर्ना लिन सकिरहेका छैनन् । अस्पतालकाे हाताभर बिरामी चित्कार गरिरहेका छन् ।

संक्रमित स्वास्थकर्मी आफ्नै हातमा सेलायन चढाएर सेवा दिइराखेका छन्। अनि यो सबै देखेर अझै प्रधानमन्त्री स्वास्थ प्रणालीमा साधारण कमी कमजोरी देखिएको छ, ‘काेल्याप्स’ हुने स्थिति छैन भन्छन् ।

पहुँचवाला सांसदहरूले अनुदानमा आएका अक्सिजन सिलिन्डर राजनीतिक रोब जमाउन लिएर राखेका छन् भने अर्कातिर कोरोना उपचारमा तोकिएका अस्पतालमै अक्सिजनको अभावले बिरामी भर्ना लिनसकेका छैनन् ।
 
सरकारी चिकित्सकहरू नै थेग्न गाह्रो भयाे, स्वास्थ्य संकटकाल घोषणा गरियाेस् भनिरहेका छन् । तर, प्रधानमन्त्री अस्पतालमा बेडको कमी छैन भन्दै छन् । आज सीसीएमसी खडा गरेको वर्ष दिनपछि आएर सरकार माहामारीसँग लड्न थप कानुनी संरचना चाहिने निष्कर्षमा पुगेको छ । बल्ल प्रधानमन्त्रीले नेपालीको इम्युन सिस्टमले कोरोना लाग्दैन भन्ने गलत भएकाे बुझे रे !

लाखौंलाई संक्रमणले ढाली सक्यो । महामारी सुरू भएको चीनमाभन्दा बढी मृत्यु नेपालमा भएपछि बल्ल बुझेछन् । प्रधानमन्त्रीले आफ्नो कुर्सी ढल्न नदिन गरेको कसरत र परिश्रम देशकाे स्वास्थ्य प्रणाली बलियाे बनाउन र नेपालीलाई बचाउन लगाएको भए इतिहासले सम्झिन्थ्यो ।

दुर्भाग्य, हामी नेपालीको । ठूलाबढाले आफ्नो जिम्मेवारी उचित ढंगले बहन नगरेपछि समाजका अन्यलाई पनि आफ्नो दायित्व र नैतिकतासँग सम्झौता गर्न सजिलो भयो ।

नागरिकहरूको महामारीले असर पारेको  मानसिक बोझ हटाउनुको साटो जिम्मेवार नेतृत्व नै नैतिक जिम्मेवारीबाट भागेर अनैतिक, गैरजिम्मेवार र गैरकानुनी काम गर्नेलाई झन् सहज भयो। हामीलाई  चाहिएको कानुनी संरचना त जिम्मेवारी बहन नगर्ने भ्रष्ट र अनैतिकहरूलाई कारबाही गर्नका लागि हाे ।

NIBLNIBL
प्रकाशित मिति: सोमबार, जेठ १०, २०७८  ११:१०
Sipradi LandingSipradi Landing
worldlinkworldlink
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
Kumari BankKumari Bank
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
Maruti cementMaruti cement
सम्पादकीय
ICACICAC