काठमाडौं । कोभिड–१९ विरुद्धको खोपका लागि सरकारले तीनवटा निजी आयातकर्तालाई आयात अनुमति दिएको छ ।
भारतको सिरम इन्स्टिच्युट अफ इन्डियाले उत्पादन गरेको कोभिसिल्ड खोप आयातका लागि हुकुम डिस्ट्रब्यिुट्र्स र भारत बायोटेकले उत्पादन गरेको कोभ्याक्सिन खोपका लागि इम्राल्ड डिस्ट्रिब्युटर्सलाई बुधबार आयात अनुमति दिएको थियो ।
विभागले रुसको स्पुतनिक भी खोप आयातका लागि लोमस फर्मालाई शुक्रबार आयात अनुमति दिएको जनाएको छ । यी तीन कम्पनीले अनुमति पाएसँगै यसअघि सरकारले जीटूजी प्रक्रियाबाट मात्रै आयात गरेको खोप अब निजी क्षेत्रबाट पनि आउने भएको छ ।
यसअघि कति खोप कहाँबाट आयो ?
भारत सरकारले अनुदानमा दिएको १० लाख डोज कोभिड १९ विरुद्धको पहिलो खोप कोभिसिल्ड माघ ८ गते नेपाल ल्याइएको थियो ।
भारतको सिरम इन्टिच्युट अफ इन्डियासँग प्रतिडोज ४ डलरका दरले २० लाख डोज कोभिसिल्ड खोप खरिद गर्नेगरी रकम भुक्तानी गरिएको थियो ।
फागुन ९ गते सिरमले नेपाललाई नेपाललाई १० लाख डोज पठाएको थियो । नेपाल सरकारले सिरमलाई २० लाख डोजको शत प्रतिशत शुल्क भुक्तानी गरिसकेको भए पनि थप १० लाख डोज खोप अहिलेसम्म पठाएको छैन ।
सिरमले आफ्नो कम्पनीमा आगलागी भएको र क्षमता विस्तारमा अवरोध भएकाले थप खोप पठाउन नसकेको र कम्पनीको उत्पादन क्षमता विस्तार हुनेबित्तिकै पठाउने जानकारी दिएको मन्त्रालयले जनाएको छ ।
त्यस्तै विश्व स्वास्थ्य संगठनको कोभ्याक्स कार्यक्रमअनतरत् नेपालले २२ लाख ५६ हजार डोज खोप निःशुल्क पाउनेछ । जसअन्तर्गतको ३ लाख ४८ हजार डोज खोप नेपाल आइसकेको छ ।
त्यसैगरी गत चैत १६ गते चीन सरकारले नेपाललाई ८ लाख डोज भेरोसेल खोप अनुदानमा दिएको थियो । योसहित नेपालमा अहिलेसम्म कोभिड–१९ विरुद्धको ३१ लाख ४८ हजार डोज खोप आइसकेको छ ।
कसले कति पाए खोप ?
पहिलो चरणको कोभिड–१९ विरुद्धको खोप अभियानअन्तर्गत अग्रपङ्तिमा खटिएका स्वास्थ्यकर्मी, सुरक्षाकर्मी, सफाइकर्मी, शव बहान तथा एम्बुलेन्स चालक, स्वास्थ्य स्वयम्सेवक, वृद्धाश्रममा खटिएका कर्मचारी तथा सञ्चारकर्मीलाई गरी ४ लाख २९ हजार ७०५ जनालाई खोप दिइएको थियो ।
जसमध्ये ३ लाख ६२ हजार १ जनाले दुवै डोज खोप लिइसकेको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ ।
दोस्रो चरणको खोप अभियानअन्तर्गत ज्येष्ठ नागरिक र सार्वजनिक सेवा प्रदायक, कर्मचारी शिक्षक लगायतलाई दिइएको थियो ।
चीनबाट ल्याइएको भेरोसेल खोप भने चीन जान लागेका, चीनमा अध्ययन गरिरहेका र कोभिड संक्रमणका कारण बीचमा नै नेपाल फर्किएका चीनमा आवतजावत गर्ने व्यापारी, नेपालमा व्यापार व्यावसयामा संलग्न व्यक्तिहरू तथा सर्वसाधारणलाई दिइएको थियो ।
यो सबै गरी नेपालमा अहिलेसम्म २० लाख ९१ हजार ५११ जनाले कोभिड–१९ विरुद्धको पहिलो चरणको खोप लगाएको स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयको तथ्यांक छ ।
खोपमा निजी क्षेत्रका आयातकर्ता कसरी ल्याइयो ?
सरकारले कोभिड–१९ विरुद्धको खोप आयातका लागि सुरुवातदेखि नै निजी क्षेत्रलाईसमेत अनुमति दिइने जनाउँदै आएको थियो । यही प्रावधानअनुसार गत चैत २ गते औषधि व्यवस्था विभागले सूचना जारी गर्दै कोभिड–१९ विरुद्धको खोप आयातका लागि इच्छुक तथा योग्य कम्पनीहरूलाई अनुमितका लागि दर्ता हुन आह्वान गरेको थियो ।
सबै शुल्क कटाएर बढीमा १० प्रतिशत मुनाफा राख्न पाउनेगरी निजी क्षेत्रले खोप ल्याउन पाउने सूचनामा उल्लेख छ । तर स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्री हृदयेश त्रिपाठीले भने निजी क्षेत्रले आयात गरेको खोप सरकारले नकिन्ने अभिव्यक्ति दिँदै आएका थिए ।
“हामीले खोप लगाउने सूचीमा परेका आधारभूत नागरिकलाई निशुल्क खोप उपलब्ध गराउँछौँ,” मन्त्री त्रिपाठीले यही प्रतिवद्धता पटक–पटक दोहोर्याउँदै आएका थिए ।
सरकारको तथ्यांकमा नेपालको ७२ प्रतिशत जनसंख्या कोभिड–१९ विरुद्धको खोप लगाउने सूचीमा छन् ।