site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
विचार
Nabil BankNabil Bank
Sarbottam CementSarbottam Cement
Ghorahi CementGhorahi Cement
ज्योतिषी, देउवा र सत्ता

अघिल्लो संसदीय निर्वाचनमा तत्कालीन नेकपा (एमाले) का अध्यक्ष केपी शर्मा ओली भन्ने गर्थे- नेपाली कांग्रेसका तर्फबाट शेरबहादुर देउवा नै अन्तिम प्रधानमन्त्री हुनेछन् । अब कांग्रेसको औचित्य समाप्त भइसक्यो ।

ओली भाषणहरूमा प्रायः भन्ने गर्थे- कांग्रेसको चुनावी मुद्दा र विचार केही छैन । देउवा ज्योतिषीले मलाई आधा दर्जन पटक प्रधानमन्त्री हुन्छौ भनेका छन् । हामी नै जित्छौँ भन्दै मात्रै हिँडेका छन् । ज्योतिषीले मत दिने हो र ?जनताले कांग्रेसलाई हराइसके ।

निर्वाचन अवधिभर ओलीको अभिव्यक्ति चर्चाको शिखरमा त रह्यो नै चुनावी परिणामले समेतउनैको भनाइलाई बल पुग्यो । नेकपा गठबन्धनले दुई तिहाइकरिब स्थानमा अपार विजय पाउँदा नेपाली कांग्रेस संसद्को विशेष अधिवेशन बोलाउन वा प्रधानमन्त्री उपर अविश्वासको प्रस्ताव राख्न आवश्यक एक चौथाइभन्दा कम स्थानमा सीमित हुनपुग्यो ।

Agni Group

चार पटक प्रधानमन्त्री भएका कांग्रेस सभापति देउवा आफूले त निर्वाचन जिते तरउनको पार्टी भने कम्युनिस्ट गठबन्धन र देउवाका गलत निर्णय (खासगरी प्रधान न्यायाधीश सुशीला कार्कीमाथिको महाअभियोग र प्रहरी महानिरीक्षक नियुक्ति प्रकरण) का कारण कमजोर बन्न पुग्यो । 

जनादेश नपाएपनि संयोगले यति बेला सत्ता फेरि देउवाकै वरपर घुमिरहेको छ । दुईतिहाइ निकटको अपार विजय धान्न नसकेर नेकपा विभाजन भएसँगै दुवै पक्षका नेताहरू सरकारको नेतृत्वका लागि कांग्रेसलाईआमन्त्रण गरिरहेका छन् । कांग्रेसका तर्फबाट देउवा नै अन्तिम प्रधानमन्त्री हुने र अबका दिनमा अर्को कुनै कांग्रेसी नेताले देशको नेतृत्व गर्न नपाउने अभिव्यक्तिका कारण चर्चामा रहेका प्रधानमन्त्री ओलीले समेत सुरुकै दिनदेखि सरकार टिकाउन देउवाकै भर पर्नुपरेको देखिन्थ्यो । 

Global Ime bank

सर्वोच्च अदालतले संसद् पुनःस्थापना गर्दै तेह्र दिनभित्र अघिवेशन बोलाउन आदेश दिएपछि २७५ सदस्यीय प्रतिनिधिसभामा नया“ सत्ता समीकरणको गृहकार्य सुरु भएको छ । नेकपा दुई चिरा बनेको अवस्थामा कांग्रेसको समर्थनविना बहुमतको सरकार बन्ने सम्भावना छैन । फलस्वरूप सत्ताको साँचो देउवाकै वरपर घुमिरहेको छ । के साँच्चिकै ज्योतिषीको भविष्यवाणी जनमतभन्दा बलियो हुनेहो त ?

घटनाक्रमले के देखाउँछ ?

देउवाको सत्तारोहणलाई एकपकट फर्केर हेरौँ !

आफैंले गराएको मध्यावधि निर्वाचन (२०५१) मा कांग्रेसले बहुमत ल्याउननसकेपछि तत्कालीन प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइरालाले संसदीय दलको नेतामा उमेदवारी नै दिएनन् । त्यसको लाभ त्यति बेलाका युवा भनिने पुस्ताका देउवालाई भयो । समकक्षी शैलजा आचार्य र रामचन्द्र पौडेललाई उछिनेर उनी दलको नेता बने । 

त्यसको केही समयपछि मुलुकका प्रथम कम्युनिस्ट प्रधानमन्त्री मनमोहन अधिकारीले आफूविरुद्ध संसद्मा दर्ता भएको अविश्वास प्रस्ताव सामना गर्नुको साँटो सदनै भंग गरिदिए । अल्पमतको सरकारको त्यो कदम असंवैधानिक भएको दाबीसहित देउवा सर्वोच्च अदालत पुगे ।

विसं २०५२ भदौ १२ गते सर्वोच्च अदालतले संसद् विघटन गर्ने प्रधानमन्त्रीको कदमलाई असंवैधानिक घोषणा गरी खारेज गरिदियो । अनि राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी र नेपाल सद्भावना पार्टीको समर्थनमा देउवा पहिलो पटक प्रधानमन्त्री बने । 
देउवाको अठार महिने कार्यकालमा संसदीय व्यवस्था निकै बदनाम भयो । छ छ महिनामा मन्त्रिपरिषद् पुनर्गठन भइरह्यो । सरकार टिकाउन, सांसदको किनबेचदेखि उनीहरूलाई होटलमा थुन्ने र मन्त्रीहरूलाई बैंकक पठाउनेजस्ता क्रियाकलाप भए । अन्ततः आफ्नै पार्टीका दुई सांसद मतदानमा (विश्वासको मत लिँदा) अनुपस्थित भएका कारण उनको सरकार ढल्यो । उनको पहिलो प्रधानमन्त्रीकालमा संसदीय व्यवस्था विकृत भयो । तर देउवा आफू भने राष्ट्रिय राजनीतिमा स्थापित भए । 

विसं २०५६ को संसदीय निर्वाचनमा जनताले कांग्रेसलाई बहुमत दिए ।परन्तु, सभापति गिरिजाप्रसाद कोइराला र प्रधानमन्त्री कृष्णप्रसाद भट्टराईको झगडाले देउवालाई नै फाइदा भयो । भट्टराईलाई प्रधानमन्त्रीको उमेदवार घोषणा गरेर चुनावमा गएको थियो कांग्रेस । तर,जसको नाममा मत मागिएको हो उसैलाई सरकार बनाएको नौ महिनामै अपमानजनकरुपमा सत्ताच्युत गरी सभापति कोइराला प्रधानमन्त्री बने । 

यस घटनाबाटभट्टराई कोइरालासँग रिसाएका थिए । पार्टीको आन्तरिक कलह चुलीमा थियो र माओवादी विद्रोह पनि । दरबार र माओवादी दुवै कोइरालालाई कमजोर बनाउन चाहन्थे । कांग्रेसको आन्तरिक कलहले बलेको आगोमा घिउ थपिदियो । विसं २०५८ असारसम्म आईपुग्दा कोइरालालाई सत्ताच्युत गर्ने मिसनमा दरवार, माओवादीमात्र होइन कांग्रेसभित्र भट्टराई र देउवा समेत सक्रिय भए । माओवादीले असारको अन्तिम साता रोल्पाको होलेरीमा आक्रमण गरेपछि वातावरण कति धमिलोबन्यो भने कोइराला राजीनामा गर्न बाध्य भए । 

त्यही घटनाक्रमबाट दोस्रो पटक प्रधानमन्त्रीका रुपमा देउवाको सत्तारोहण भयो । दरबार कांग्रेसभित्र विवाद चर्काएर आफ्नो शक्ति बढाउने रणनीतिमा थियो । देउवासँग उसको सहकार्य कोइरालालाई हटाउने विन्दुसम्ममात्र थियो । यसैले २०५९ जेठ ९ गते देउवामार्फत सदन भंग गराउन सफल भएपछि दरबारका लागि उनको उपयोगिता समाप्त भइसकेको थियो । फलस्वरुप २०५९ असोज १८ गते निर्वाचन गराउन अक्षम भएको अरोपमा देउवालाई अपदस्थ गरी तत्कालीन राजा ज्ञानेन्द्रले आफ्नो चाहनाअनुरूप सरकार बनाउने र विघटन गर्ने खेल सुरु गरे । यस क्रममा लोकेन्द्रबहादुर चन्द, सूर्यबहादुर थापा र फेरिशेरबहादुर देउवालाई राजाले प्रधानमन्त्री बनाए ।

अनि२०६१ मघ १९ मा देउवालाई बर्खास्त गरी राजाले आफ्नै अध्यक्षतामा सरकार गठन गरे । त्यसपछि मात्र आफूलाई दरबारले प्रयोग गरेको महसुस देउवालाई भयो । अनि देउवाको पार्टी पनि संसद्‌वादी दलले चलाएको आन्दोलनमा मिसियो । त्यही जनआन्दोलनको बलमा संसद् पुनःस्थापना मात्र भएन, संविधान सभा निर्वाचनसमेत गरियो । अनि राजतन्त्र अन्त्य भई मुलुकमा गणतन्त्र स्थापना भयो । 

दोस्रो संविधानसभाबाट संविधान जारी भएपछि देउवा चौथो कार्यकालका लागि सत्तामा पुगे । स्थानीय तह, प्रदेशसभा र प्रतिनिधिसभा निर्वाचन उनकै कार्यकालमा भयो । तर कांग्रेस भने नराम्रोसँग पराजित भयो । 

पटकपटक अवसर पाए पनि इतिहासमा देउवाले छवि सुधार्ने प्रयत्न गरेनन् । तैपनि,सत्ता उनकै वरपर घुमिरह्यो । 

आखिर यसको रहस्य के छ त ? साँच्चै उनी राजग्रहमा जन्मेकाले यो अवसर पाएका हुन् त ?


प्रसंग २०४१ सालतिरको हो । दसैंतिहार सकेर कांग्रेसका शीर्ष नेताहरू गणेशमान सिंह, कृष्णप्रसाद भट्टराई रगिरिजाप्रसाद कोइरालाको टोली पश्चिम नेपालको भ्रमणमा थियो । पार्टीले निकट भविष्यमै सुरु गर्नेसत्याग्रहको तयारी दौडाहाको प्रमुख कारण थियो । टोलीमा शेरवहादुर देउवा पनि थिए । पोखरा हुँदै स्याङजा पुगेका नेताहरूलाई स्थानीय कार्यकर्ताले भने– ‘मायाटारमा एक जना ज्योतिष छन् । खुब मिलाउँछन् । एकपटक जाने कि? कार्यवाहक सभापतिले चासो देखाए । त्यो भ्रमण दलका एक सदस्य पूर्वमन्त्री रामकृष्ण ताम्राकारले २०६५ सालमा लेखकलाई त्यस दिनको कुराकानी विस्तृतमा सुनाएका थिए । 

भट्टराई : त्यस्तो मिलाउने ज्योतिष छन् भने त देखाउनै पर्‍यो । कि कसो बाबु?

कार्यकर्ता : हो किसुनजी ! लाहुरेहरूको त भिडै लाग्छ । 

भोलिपल्ट बिहानै कुवेर शर्माको ल्यान्डरोभर गाडीमा नेताहरू ज्योतिष कहाँ जाने कार्यक्रम बन्यो । 

यस प्रसंगमा कुवेर शर्मा आफ्नो स्मरणमा लेख्छन् – त्यस दिन ज्योतिषले भट्टराईलाई भनेका थिए – तपार्इँ सिंहदरबारमा सुनको थुप्रोमाथि बस्नुहुनेछ । तर अहिले बाटोमा एउटा सानो खड्गो छ । नभन्दै त्यसको पाच“ वर्षपछि भट्टराई प्रधानमन्त्री बने ।

विसं २०४६ सालको जनआन्दोलन सफल भएलगत्तैको कुरा हो । विसं २०४७वैशाख ६ गते राजा वीरेन्द्रले भट्टराईको अध्यक्षतामा अन्तरिम मन्त्रीमण्डल घोषणा गरे ।

अनि राष्ट्रिय, अन्तर्राष्ट्रिय मिडियामा उनको चर्चा चुलियो । सिद्धान्तबमोजिम सादगीपूर्ण जीवनयापन गर्ने भट्टराईसँग सम्पत्तिको नाममा पानी राख्ने माटाको एउटा सुराही, एउटा छाता, केही पुस्तक र एउटा बाकसबाहेक केही छैन ।
दोस्रो पटक २०५६ मा जीवनकालमै पहिलो पटक चुनाव जितेर भट्टराई प्रधानमन्त्री भए । ज्योतिषीले भने झैँ सुनको थुप्रोमै बसे तर सिंहदरबारबाट बेदाग बाहिरिए ।

स्याङजाका ती ज्योतिषलाई गणेशमान सिंह र गिरिजाप्रसाद कोइरालाले ग्रहदशा देखाउने चाहना राखेनन् । अनि पालो आयो देउवाको । उनको ग्रहदशा हेर्दै ज्योतिषीले भनेका थिए तपाई मुख्यमन्त्री हुनुहुनेछ । सत्ता तपाईँकै वरपर घुमी रहनेछ ।

त्यसयता देउवाले ज्योतिषीमा औधि विश्वास राख्दै आएको चर्चा कांग्रेसी वृत्तमा चल्ने गर्छ । ज्योतिषीको सल्लाहबमोजिम हातमा औँठी लाउन छुटाउँदैनन् उनी ।

संसद् विघटन र पुनःस्थापनाबाट सुरु भएको देउवाको सत्तारोहण फेरि अहिले पुनःस्थापनाकै कारण चुलीमा छ । राजनीति सम्भावनाको खेल हो ।वर्तमान राजनीतिक समीकरणमा आश्चर्यजनक फेरबदल नभए देउवा पाँचौं कार्यकालका लागि प्रधानमन्त्री बन्ने सम्भावना बढेको छ ।विगतका कमी कमजोरीबाट पाठ सिकेर देश र जनताका लागि ठोस काम गर्न सके देउवालाई आफ्नो धमिलिएको छवि सुधार्ने मौका हुनसक्छ ।

हैन भने इतिहासमा चार दर्जन प्रधानमन्त्री भए । तीमध्ये राम्रो काम गर्ने सीमित र केही बदनामको नाममात्र जनताले सम्झेका छन् । अवसरको उपयोग गर्न चुके देउवालाई भावी पुस्तालेमौका पाएर पनि बदनामीबाहेक केही गर्न नसक्ने प्रधानमन्त्रीका रुपमा स्मरण गर्नेछ । 

NIBLNIBL
प्रकाशित मिति: शनिबार, फागुन १५, २०७७  १६:४८
Sipradi LandingSipradi Landing
worldlinkworldlink
Nepal TelecomNepal Telecom
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
Kumari BankKumari Bank
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
Maruti cementMaruti cement
सम्पादकीय
ICACICAC