काठमाडौं । भारतले नेपाललाई १० लाख डोज कोभिड–१९ विरुद्धको खोप अनुदानमा दिएसँगै नेपालमा खोपबारे चर्चा बढेको छ । खासगरी भारतले प्रदान गरेको कोभिसिल्ड खोप नेपाली नागरिकका लागि कति प्रभावकारी हुन्छ भन्नेमा यतिखेर सबैको चासो छ ।
भारत सरकारको तर्फबाट बिहीबार कोभिसिल्ड खोप नेपाललगायत चारवटा मुलुकलाई एकैपटक अनुदानमा उपलब्ध गराइएको थियो । भारतले नेपाललाई १० लाख डोज, बंगलादेशलाई २० लाख डोज, भुटानलाई दुई लाख ५० हजार र माल्दिभ्सलाई एक लाख डोज खोप प्रदान गरेको हो । म्यानमार र सेल्ससलाई पनि यो खोप चाँडै उपलब्ध गराउने भारतको योजना रहेको जनाइएको छ ।
कस्तो हो कोभिसिल्ड खोप ?
कोभिसिल्ड खोप अक्सफोर्ड युनिभर्सिटीले ब्रिटिस स्विडिस कम्पनी अस्ट्राजेनिकासँगको सहकार्यमा सिरम इन्स्टिच्युट अफ इन्डियाले विकास गरेको खोप हो । यसलाई २ देखि ८ डिग्री सेल्सियससम्मको तापक्रममा भण्डारण गर्न सकिन्छ । कोभिसिल्डको अन्तिम चरणको परीक्षण गत डिसेम्बमा भारतका एक हजार ६०० स्वास्थ्य स्वयंसेवकमा गरिएको थियो । अन्तिम चरणको परीक्षणमा ७० प्रतिशत प्रभावकारी देखिएपछि बेलायतले ३० डिसेम्बरमा यसलाई आपत्कालीन प्रयोगको अनुमति दिएको थियो । त्यसयता ब्राजिल, मेक्सिकोलगायत देशमा यो खोपलाई आपत्कालीन प्रयोगको अनुमति दिइएको छ । नेपालमा कोभिसिल्ड खोपलाई १५ जनवरीमा आपत्कालीन प्रयोगको अनुमति दिइएको थियो ।
भारतले आफ्ना नागरिकलाई १६ जनवरीदेखि अस्ट्राजेनिका कम्पनीकै उत्पादन कोभ्याक्सिन र कोभिसिल्ड खोप दिँदै आएको छ । भारतको स्वास्थ्य तथा परिवार कल्याण मन्त्रालयका अनुसार मंगलबारसम्म त्यहाँका ६ लाख ३१ हजार ४१७ स्वास्थ्यकर्मीलाई खोप दिइएको छ ।
कसरी काम गर्छ कोरोनाविरुद्धको खोपले ?
संक्रमणविरुद्धको कुनै पनि खोपले मानिसको शरीरमा भएको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता विकास गर्छ । यसरी खोपमार्फत विकास भएको प्रतिरोधी क्षमता शरीरमा आफैँ उत्पादन भएको क्षमताजस्तै हुन्छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार लामो समय संक्रमण हुनसक्ने रोगका लागि बाहिरी माध्यमबाट प्रतिरोधी क्षमता विकास गर्न मानिसको शरीरलाई कहिलेकाहीँ धेरै समय लाग्नसक्छ । त्यसैले पनि कोभिड-१९ विरुद्धको अधिकांश खोप दुई डोज लगाउनुपर्ने हिसाबले विकास भएका छन् । यसरी पहिलो र दोस्रो डोज खोप दिँदाको अन्तरालमा त्यसले शरीरमा परिरहेको प्रभाव मूल्यांकन गर्नसमेत सजिलो हुन्छ ।
वरिष्ठ सरुवा रोग विशेषज्ञ डा. शेरबहादुर पुन भन्छन्, “खोप दिएको केही समयपछि मानिसको शरीररले प्राकृतिक रुपमै प्रतिरोधी क्षमता विकास गर्न थाल्छ । कति समयमा उत्पादन गर्छ भन्ने कुरा व्यक्तिमा भर पर्छ । सामान्यत: कोभिड–१९ संक्रमण भएका व्यक्तिहरुमा ढिलोमा पाँच महिनापछि प्रतिरोधी क्षमता विकास भएको पाइएको छ । अहिले प्रयोगमा आइरहेका कोभिड–१९ विरुद्धका खोपले कति समयसम्म काम गर्छ भन्ने अहिलेसम्म कसैले यकिन गर्न सकेको छैन । यद्यपि, खोप लगाएपछि तत्कालै रोग लाग्नबाट भने बच्न सकिन्छ ।” डा. पुनका अनुसार एकपटक कोभिड संक्रमण भइसकेका व्यक्तिहरुलाई पनि यो खोप लगाउनुपर्छ ।
ढुक्क भएर खोप लगाऔँ
नेपालमा आएको कोभिसिल्ड खोपको प्रभावकारिता ‘इफिकेसी’ ७० प्रतिशतसम्म भएको प्रमाणित भइसकेको छ । वरिष्ठ सरुवा रोग विशेषज्ञ एवं इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका पूर्वनिर्देशक डा. वासुदेव पाण्डेका अनुसार भारतबाट आएको कोभिसिल्ड खोप नयाँ प्रजातिको भाइरस यूके भेरियन्टलाई समेत रोकथाम गर्नसक्ने क्षमताको छ । यसको इफिकेसी र विकसित देशहरुमा प्रयोग भइरहेको आधारमा पनि कोभिसिल्ड खोप ढुक्क भएर लगाउन सकिन्छ ।
