काठमाडौं । बलिउडका ‘दबंग खान’ उपमाबाट परिचित सलमान खानले २७ डिसेम्बर (हिजो)मा आफ्नो ५५औं जन्मोत्सव मनाएका छन् । सलमान हरेक वर्ष बलिउड सेलिब्रेटीको उपस्थितिमा भव्यरुपमा आफ्नो जन्मोत्सव मनाउने गर्थे । तर, यो वर्ष पूरा विश्वालाई आक्रान्त बनाइरहेको कोरोना महामारीका कारण उनले आफ्नो जन्मदिन मनाएनन् ।

उनले पनवेलस्थित फार्महाउसमा बेलुका नै सानो केक काटेरमात्रै जीवनको ५५औं वसन्तलाई स्वागत गरे ।

प्रसिद्ध लेखक सलीम खानका जेठो छोरा सलमानले आफ्नो ३० वर्षको फिल्मी करियरमा धेरै उतार–चढाव देखेका छन् । बक्स अफिसमा उनी सबैभन्दा शक्तिशाली खान मानिन्छन् ।

फिल्म इतिहासकार एस औसाजाले ‘बीबीसी’सँग सलमानको सफलताको बारेमा गरेको कुराकानीको अंश यहाँ प्रस्तुत गरिएको छ ।

रोमान्टिक हिरो सलमान खान
सलमान प्रख्यात अभिनेत्री रेखाको सन् १९८८ मा रिलिज भएको चलचित्र ‘बीबी हो तो ऐसी’बाट सहायक पात्रको रुपमा चलचित्र उद्योगमा प्रवेश गरेका थिए ।

सन् १९८९ मा सुरज बडजात्या आफ्नो डेब्यु चलचित्रका लागि कलाकारको खोजीमा थिए । चलचित्र उद्योगमा पाइला टेकेको अर्को वर्ष नै सलमानले लिड रोलमा खेल्ने मौका पाए । अन्ततः ‘मैने प्यार किया’ त्यस वर्षको सबैभन्दा धेरै कमाइ गर्ने चलचित्र बन्यो । सलमान रातारात स्टार बने ।

पहिलो चलचित्रबाटै सलमानलाई रोमान्टिक नायको दर्जा दिइयो । यद्यपि, सलमान एक वर्ष भने बिनाकुनै काम बस्नुपर्‍यो । तर, त्यसपछि उनका धेरै चलचित्रहरु रिलिज भए, जसमध्ये रोमान्टिक चलचित्रहरु हिट भए ।

‘साजन’, ‘हम आपके है कौन’, ‘लब’, ‘प्यार किया तो डरना क्या’, ‘कुछ–कुछ होता है’, ‘हम दिल दे चुके सनम’, ‘दुल्हन हम ले जाएगें’, ‘बीबी नम्बर–१’ र ‘हम साथ–साथ है’ उनका हिट लिस्टमा आउने रोमान्टिक चलचित्रहरु हुन् ।

औसाजा भन्छन्, “सुरुमा सलमानको इमेज एक हिरोको थियो । मैने प्यार किया र हम आपके है कौन यतिधेरै हिट भयो कि उनी रोमान्टिक हिरोको इमेजबाट बाहिरिन नै सकेनन् । त्यही समयतिर सलमानको एक्सन चलचित्र ‘बागी’ आएको थियो । तर, त्यो चलेन ।”

ओरालो करियरमा एक्सन हिरोले चढाएको उकालो
रोमान्टिक हिरोको छवि बनाएका सलमानले एक्सन चलचित्रमा पनि आफ्नो कमाल देखाउन धेरै प्रयास गरे । तर, प्रतिफल असफलता । उनले करियरको सुरुवातको दुई दशक ‘अर्जुन’, ‘वीरगति’ र ‘औजार’जस्ता थुप्रै एक्सन चलचित्रमा अभिनय गरे । तर, त्यसले उनको रामोन्टिक हिरोको छवि मेटाउन असमर्थ बन्यो ।

यस्तैमा सन् २००९ मा बोनी कपुरले साउथ चलचित्र ‘पोकरी’को हिन्दी रिमेक बनाए । ‘वान्टेड’ नाममा बनेको उक्त चलचित्र प्रभुदेवाले निर्देशन गरेका थिए ।

त्यो समय सलमान र बोनी दुवैको करियर ओरालो लागिरहेको समय थियो । उक्त चलचित्रले सलमानको करियरलाई ओरालोमात्रै लगाएन, रोमान्टिक हिरोको छविलाई एक्सन हिरो को छविमा परिणत गरिदियो ।

जसपश्चात् सलमान धेरैजसो एक्सन चलचित्रमा देखिन थाले र उनी १०० करोड कमाउने चलचित्रका हिस्सा बन्न थाले ।

चलचित्र वान्टेडको बारेमा चलचित्र उद्योग विश्लेषक अतुल मोहन भन्छन्, “वान्टेड ढिला रिलिज भयो । तर, यसले सिंगल स्क्रिन र मल्टिप्लेक्स दुवैमा धमाका मचायो । यसअघि सबै ठूला चलचित्रहरु दीपावलीमा मात्रै रिलिज हुन्थे । तर, वान्टेडले इदलाई महत्वपूर्ण बनाइदियो ।”

वान्टेडपछि सलमानका हरेक चलचित्र इदमा रिलिज र हिट हुन थाले । जस्तै, ‘बडिगार्ड’, ‘दबंग’, ‘किक’, ‘एक था टाइगर’, ‘बजरंगी भाईजान’ र ‘सुल्तान’ । यस चलचित्रपछि सलमानले चलचित्रको संख्या घटाएर वर्षमा एक वा दुईवटामात्रै गर्न थाले, त्यो पनि हिट ।

जनतासँग जोडिएका सुपरस्टार
बलिउडका एकमात्रै ब्याचलर स्टार दबंग खान सलमानका थुप्रै पागल महिला प्रशंसकहरु छन् । सलमानले रोमान्टिक र एक्सन दुवैमा राम्रो सन्तुलन बनाउन सफल भएकै कारण उनका प्रशंसकको संख्या पनि बढ्दै गएको छ । फलस्वरुप, उनको बक्स अफिसमा यसको राम्रो असर देखिएको चलचित्र उद्योगसँग सम्बन्ध राख्नेहरुको बुझाइ छ ।

बलिउडका तीन खान मध्ये, आमिर खानलाई एक बुद्धिमान र पर्फेक्सनिस्ट सुपरस्टार मानिन्छ । शाहरुख खानलाई विदेशी दर्शकहरुका राजा मानिन्छ । सलमानलाई घरेलु दर्शकहरुमा आफ्नो गहिरो छाप छोड्न सकेका कारण ‘आम जनताको हिरो’ भनिन्छ ।

सलमान खान ‘बींग ह्युमन’ नामक एक संस्था सञ्चालन गर्छन् । यस संस्थामार्फत् उनी गरिब जनताका लागि आर्थिक सहयोग गर्दछन् । त्यसैले उनलाई चलचित्र उद्योगका ‘परोपकारी स्टार’ पनि भनिन्छ । यसैका कारण पनि आमजनताबीच पनि उनको लोकप्रियता बढेको हो ।

बलिउडका सुपरस्टार मानिने सलमान भने बलिउडका एकमात्रै सुपरस्टारको रुपमा ‘बीग बी’ अर्थात् अमिताभ बच्चनलाई मान्छन् ।

सलमान र विवाद 
सलमान खानको चर्चा चुलेसँगै थुप्रै चर्चित विवादित मुद्दाहरु पनि छन् । सन् २००२ को ‘हिट एन्ड रन केस’, जसमा उनलाई सन् २०१५ मा निर्दोष साबित गरेको थियो । उनको कालो हरिणको सिकारको मुद्दा भने अझै अदालतमा चलिरहेको छ ।

२६/११ मा मुम्बई हमलासम्बन्धी सलमानले दिएको बयान पनि धेरै विवादित बन्यो । बयानमा उनले पाकिस्तानलाई दोषी नभन्ने पक्षमा थिए । यद्यपि, पछि उनले यस विषयमा माफी मागे ।

सन् १९९३ मा भएको मुम्बई विस्फोटका दोषी याकुब मेननलाई लिएर पनि उनले केही ट्वीट गरेका थिए जुन निकै विवादित बन्यो । यसका लागि बुवा सलीम खानले उनलाई हप्काए र पछि उनले ट्वटी नै हटाए ।

यसबाहेक ऐश्वर्या रायसँगको प्रेम र ब्रेकअपको सम्बन्ध, विवेक ओबरोयसँगको झगडा, साथीबाट प्रतिद्वन्द्वी बनेका शाहरुख खानसँगको विषयजस्ता धेरै विवादहरु छन्, जसले सलमानलाई चर्चामा तानिरह्यो । 
यद्यपि, शाहरुख र सलमान अहिले राम्रा साथीहरु हुन् र शाहरुखको अपकमिङ चलचित्र ‘पठान’मा सलमान देखिँदै छन् ।

सलमान र बक्स अफिस
सलमानका प्रशंसकहरुको जतिधेरै संख्या छ, बक्स अफिसमा पनि उत्तिकै राम्रो प्रभाव छ । भलै, उनका ‘दबंग ३’, ‘रेस ३’, ‘ट्युबलाइट’जस्ता चलचित्रहरु अन्य चलचित्रजस्तो त्यति मन पराइएन । तर, ती चलचित्रहरुले पनि बक्स अफिसमा १०० करोडभन्दा धेरै कमाइ गर्न सफल बने ।

चलचत्रि ट्युबलाइटले त्यस्तो खराब प्रदर्शन गर्दा पनि सलमानले वितरकलाई मुआब्जा दिए । वर्ष २०२१ मा सलमानको चलचित्र ‘राधे’ले दर्शकलाई हलसम्म ल्याउनेमा ठूलो अपेक्षा गरिएको छ । 

सुप्रिया सोगले/बीबीसी हिन्दी