site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
विदेश
Nabil BankNabil Bank
Sarbottam CementSarbottam Cement
चीन वास्तवमै अमेरिकामा ट्रम्प र बाइडेनमध्ये कसले जितोस् भन्‍ने चाहन्छ ? 
Ghorahi CementGhorahi Cement

वाशिङ्टन । अमेरिकी राष्ट्रपति निर्वाचन लामो समयदेखि चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीका शासकहरुका लागि षड्यन्त्र र द्वेषको स्रोत भएको छ । विश्वमै सबैभन्दा परिणामुखी प्रजातन्त्रको अभ्यास गरेको अमेरिका जहिले पनि बेइजिङका सरकारी अधिकारीहरुसँग सधै नजिक रहेर बेइजिङका गतिविधिहरुमा विशेष चासो राख्‍ने गरेको छ । 

तर एक अर्ब ४० करोड जनसंख्या रहेको चीनमा सम्भावित राजनीतिक भविष्‍य छनोटमा भने सीमितता निर्धारण गरिएको छ भने मिडिया कभरेजमा पनि कडाइका साथ नियन्त्रण गरिएको छ । यसपटकको भने अमेरिकामा निर्वाचन नजिकिएसँगै बढ्दै गएको महामारी, टुक्रिएको आर्थिक परिदृश्य र गहिरो राजनीतिक ध्रुवीकरण बढ्दै गएको समयमा चीनले केही फरक महसुस गरेको छ ।

यो चिनियाँ अधिनायकवाद नभए पनि पश्चिमी प्रजातन्त्रले अचानक वैधानिकताको संकटको सामना गरिरहेको छ ।  विश्वको सबैभन्दा स्वतन्त्र र बलियो अर्थतन्त्र भएको अमेरिकाले सुरुवातका दिनमा पारदर्शी र उत्तरदायित्वकासाथ भाइरसको सामना गर्न सकिन्छ भनेर सोचेको भए पनि अहिले असफल देखिएको छ । 

Agni Group

जबकि चीनले आफ्नो अन्तर्निहित कमजोरीहरुलाई लुकाउने प्रारम्भिक प्रयासका बाबजुद पनि महामारीको रुपमा फैलिएको कोरोना नियन्त्रण गर्न एकात्मक शासन प्रणालीमार्फत गरिएको व्यापक निगरानी, राज्यको शक्तिको व्यापक उपयोग, बृहत परीक्षण र ठूलो संख्यामा क्‍वारेन्टिन गर्ने र लकडाउनका प्रावधानले संक्रमण नियन्त्रणमा लिन सफल भयो ।

विश्वमा कोरोना महामारीले अर्थतन्त्रमा संकुचन आउने पक्ष गरिएको सन्दर्भमा चिनियाँ अर्थतन्त्रमा भने सकारात्मक संकेतहरु देखिएका छन् । चीनमा निश्‍चित स्वास्थ्य मापदण्ड अपनाउँदै कल-कारखाना, पसल, रेस्टुरेन्ट, स्कूल र विश्वविद्यालयहरू सबै खुला गरिएका छन् भने सार्वजनिक यातायातमा औसतभन्दा कम यात्रु संख्या राखेर सञ्‍चालन गरिएको छ । 

Global Ime bank

चीनले कुनै सार्वजनिक आलोचना अथवा बहस बिना नै यी सबै कामहरु गरेको छ । चीनमा जारी सेन्सरसिपका कारण सरकारको आलोचना गर्न प्रतिबन्ध भएका कारण कसैलाई पनि सरकारको कुनै पनि तहमा भएका निर्णयविरुद्ध सार्वजनिक आलोचना हुँदैन ।

केही आधारभूत कुरा खतरामा छ भन्‍ने धारणालाई अब अब चीनको राजनीतिक मूल्यमान्यताहरु कमजोरी नभइ उनीहरूको श्रेष्ठता हो भन्‍नेतर्फ पनि मत बढ्न थालेको छ । 

"कोभिड-१९ विरुद्ध चीनको विजय प्रमुख रणनीतिक उपलब्धि हो, जसले चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी नेतृत्वको उल्लेखनीय फाइदाहरु प्रदर्शन गरेको छ," गत महिना स्वास्थ्यकर्मीको सम्मानका लागि आयोजित एक कार्यक्रममा भनेका थिए । 

चिनियाँ टेलिभिजन च्यानहरुले अमेरिका कोरोना नियन्त्रणमा असफल भएको उल्लेख गर्दै सरकारविरुद्ध भइरहेका प्रदर्शन र चुनावी अभियानबारे विभिन्‍न समाचार बुलेटिनहरु प्रसारण गरेका थिए ।  एक चिनियाँ टेलिभिजन बुलेटिनमा भनिएको छ, "कसले जित्छ भन्‍ने कुराले फरक पार्दैन, जब अमेरिको मुख्य शरीर राजनीति नै बिरामी पर्छ तब यसको सीमाहरु खुम्चिँदै जान्छन् र विश्‍वमञ्‍चमा यसको शक्ति र प्रतिष्ठा पनि खस्किँदै जान्छ ।" 

यस महिनाको बेइजिङ कार शोले पनि उपभोक्तावादभन्दा पनि चिनियाँ प्रणालीप्रतिको विश्वासलाई प्रदर्शित गरेको थियो । आर्थिक सहयोगले अमेरिकासँगको सम्बन्धमा वैचारिक मुठभेडलाई प्रबर्द्धन गर्नसक्ने युगप्रतिको चिन्तनका लागि पनि यो उत्तमक अवसर हो । सन् १९७२ मा बेइजिङको ऐतिहासिक भ्रमणका क्रममा तत्लकालीन अमेरिकी राष्ट्रपति रिचार्ड निक्सोनले चीनसँग औपचारिक सम्बन्ध स्थापित गरेको करिब पाँच दशकको अमेरिका-चीन मैत्री सम्बन्धको यात्रा जारी छ । 

करिब सबै अमेरिकी राष्ट्रपतिहरुले यस सम्बन्धको गम्भीरतालाई बुझेका छन् । यस सम्बन्धले चीन र बहुराष्ट्रिय संस्थानहरूलाई मात्र नाफा नभइ स्वयं अमेरिका र सिंगो विश्‍वलाई नै फाइदा पुगेको छ । 

तर, यही तर्कले मात्रै समग्र विश्वको समृद्धिलाई अघि बढाउन सकिँदैन । तर, चीनलाई उदार वैश्विक व्यवस्थामा ल्याउन र यसलाई आन्तरिक राजनीतिक सुधारको सम्भावना अँगाल्न भने प्रोत्साहित गर्दछ ।  वास्तवमा चीनले यसलाई एकदम फरक रुपमा हेर्‍यो र विश्‍वमञ्‍चमा आफ्नो अग्रगामी स्थानको एकल उद्देश्य निर्माणका लागि अघि ढ्यो । 

२०१६ को अमेरिकी राष्ट्रपति निर्वाचनका समयमा चीन विश्वको दोस्रो ठूलो अर्थतन्त्र र सबैभन्दा ठूलो निर्यातकर्ता मुलुकको रुपमा रहेको थियो । यद्यपि अहिले चीन मानव इतिहासको औद्योगिक गोपनियताको सबैभन्दा ठूलो चोरीको आरोप खेपिरहेको छ भने दोस्रो विश्व युद्धपछि जातीय समूहलाई सबैभन्दा ठूलो सामूहिक हिरासतमा राख्‍ने मुलुकको रुपमा विश्वभरबाट आलोचना भइरहेको छ । 

यो २०१६ मा चीनसँग लगातार बढिरहेको व्यापार संलग्‍नतामा विस्तारै टुट्दै गएर अहिले ठप्पजस्तै बनेको छ । आफ्नो पहिलो कार्यकालका लागि प्रतिस्पर्धा गर्दै गर्दा डोनाल्ड ट्रम्प एक कडा संरक्षणवादी चीनले लामो समयदेखि स्वतन्त्र-आर्थिक प्रतिबद्धताहरुमा धोका दिइरहेको र आफूलाई आर्थिक महाशक्तिमा परिणत गर्ने योजना बनाइरहेको सन्देश दिएका थिए । 

अहिले पहिलो कार्यकालबाट बिदा हुँदै गर्दा उनले अमेरिकी कामदारहरूलाई नराम्रो अवस्थामा छोडिदिएका छन्, केही राम्रो हुन सकेको छैन ।  राष्ट्रपतिको व्यापार युद्धमा 'जस्तालाई त्यस्तै...' गर्ने नीति लिँदा ३६२ बिलियन अमेरिकी डलरको कर गुमाउनु परेको छ । 
यस वर्ष चीनको मानवअधिकार उल्लंघनका कारण उत्पन्‍न परिस्थितिले चीनमाथि ट्रम्प प्रशासनका प्रतिबन्धात्मक व्यवस्थाहरु थप गरेको छ । 

अहिले चीनमा ट्रम्पविरोधी भावनाहरु बढ्दै गएको छ । कार शोमा उपस्थित भएकाहरुमध्ये एकजनालाई मैले सोधेँ, "अमेरिकामा कसले जित्ला ?" 

"हुनसक्छ बाइडेन," उनी भन्छन, "म ट्रम्पलाई घृणा गर्दछु ।"

"किन ट्रम्प चीनप्रति निकै कठोर भएर हो ?" 

उनले जवाफ दिए, "थोरै, र मलाई लाग्छ ट्रम्प पागल हो ।"

चिनियाँ नेताहरुमा पनि सम्भवत: यस्तो भावना बढ्दोरुपमा हुनसक्छ कि अमेरिकी प्रजातन्त्रको समय अब सकिसकेको छ । तर, यदि उनीहरूले कुनै एउटा छनोट गर्नपर्दा के तिनीहरु पनि डोनाल्ड ट्रम्पको आउँदा खुशी होलान् ?

यो निश्चित रूपमा अमेरिकी गुप्तचर स्रोतको मूल्यांकन अनुसार ट्रम्पको अप्रत्याशितता र बेइजिङप्रतिको कडा आलोचनाको अर्थ भनेको कम्युनिष्ट पार्टीको नेतृत्वले उनलाई हराउन रुचाउँछ भन्‍ने निष्कर्षमा ट्रम्प पुगेका छन् । 

तर बेइजिङको सिंघुवा युनिभर्सिटीको अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध संस्थानका डीन प्रोफेसर यान जुइतोङ भने यस कुरामा सहमत छैनन् ।
"यदि तपाईले मलाई चीनको रुचि कहाँ छ भनेर सोध्नु भयो भने," उनी भन्छन, "प्राथमिकता बाइडेनभन्दा ट्रम्पको हो ।" "यो होइन कि ट्रम्पले बाइडेनको भन्दा चीनको हितलाई कम नोक्सान गर्नेछ, तर, किनभने ट्रम्पले निश्चितरुपमा बाइडेनभन्दा अमेरिकालाई बढी नोक्सान पुर्‍याउँछ ।"
यो पारस्परिक फाइदाको लागि आर्थिक सम्बन्धहरु कति धेरै बिग्रिएको छ भन्‍ने कुराको संकेत गर्छ ।

प्रतिष्ठित चिनियाँ पर्यवेक्षकहरू अब खुलमखुला बताउन तयार छन् र अमेरिकाको पतन आर्थिक र राजनीतिक दुवै रूपले चीनको हितमा उदाइरहेको शक्तिको रूपमा छ । केही पर्यवेक्षकहरूले भनेका छन् कि अमेरिकी विश्वव्यापी प्रभुत्वको अन्त्यमा चीनको विश्वासले भाइरस र राष्ट्रपति ट्रम्प दुबैलाई पूर्वानुमान गरेको छ । के परिवर्तन भएको छ भने यसलाई निकाल्नको लागि तत्परता आवश्यकता छ ।

यस परिप्रेक्ष्यमा डोनाल्ड ट्रम्प उत्तम विकल्प हुन् । प्रजातान्त्रिक आदर्शका लागि उनको समर्थनका कारणले होइन कि बाइडेनले अमेरिकालाई कम नोक्सान पुर्‍याउने भएकोले चीनको रोजाइमा ट्रम्प परेका हुन् । जबकि ट्रम्प प्रशासनमा मानवअधिकारको बारेमा चीनको आलोचना बढ्दै गएको छ र उनको आफ्नै प्रेरणा व्यापार र आर्थिक फाइदाका बारेमा संकुचित विचारहरुद्वारा सञ्‍चालित भएको देखिन्छ ।

उनको पूर्व राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार जोन बोल्टनका अनुसार ट्रम्पले सी जिनपिङलाई एकपटक भनेका थिए कि उनले उइगरहरुमाथिको कारबाहीलाई अन्त्य गरे पनि सीले उक्त दाबीलाई अस्वीकार गरेका थिए । चीनसँग घनिष्ठ आर्थिक सम्बन्धका लागि जो बाइडेनको अघिल्लो समर्थनलाई उनले हाँसोमा उडाए पनि बेइजिले प्रजातान्त्रिक मूल्यमान्यतामा खडा हुन अझ बढी काम गर्ने डर देखेका थिए ।

बाइडेन पनि एकान्तवादी ट्रम्पभन्दा प्रजातान्त्रिक सहयोगीहरुसंग पुल मर्मत र आफ्नो जनतासँग व्यवहारमा चीन दबाब गर्न गठबन्धन निर्माण गर्न भन्दा राम्रो राखिएको छ । यसको प्रणालीको फाइदाको प्रमाणको रूपमा भाइरसको जितको चित्रण गर्न चीनको प्रचार प्रयासलाई मूल्य अभिव्यक्ति लिन मिल्दैन ।  जो बाइडेनले मानवअधिकारमा जोड दिने वचन दिएका छन् भने सी जिनपिङलाई 'एक ठग' भनेर सम्बोधन गरेका थिए । चीन बाइडेनसँग रुष्ट बनेको छ । बीबीसीबाट 

NIBLNIBL
प्रकाशित मिति: बुधबार, कात्तिक ५, २०७७  ०५:५८
Sipradi LandingSipradi Landing
worldlinkworldlink
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
Kumari BankKumari Bank
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
Maruti cementMaruti cement
ICACICAC