एजेन्सी । पछिल्लो ६ महिनादेखि विश्वका लगभग सबै देशलाई संक्रमित गराइरहेको कोरोना भाइरसले जनस्वास्थ्य र आर्थिक संकट उत्पन्न गराइरहेकै बेला अर्को ठूलो आपत्काल – ‘पृथ्वीको बढ्दो तापमान’ पनि नजरअन्दाज गर्न नसकिने अवस्थामा पुगेको छ । 

जलवायु परिवर्तनको प्रभाव कोभिड–१९ जस्तो तिव्र गतिमा नभएपनि यसले बिस्तारै वातावरणमा ठुल्ठुला परिवर्तन ल्याइरहेको प्रमाणित भइसकेको छ । यसैका कारण खडेरी, हुरीबतास, बाढी पहिरो लगायत प्रकोपले हरेक वर्ष लाखौँको ज्यान लिने गरेको छ । कोभिड जसरी यसले अर्थतन्त्र र स्वास्थ्यमा मात्र नभएर पूरै पृथ्वीलाई नै जोखिममा पारिरहेको छ जुन हाम्रो एक मात्र घर हो । यसको समाधानमा केही नगरे पृथ्वीले आगामी पीढीको जीवन धान्न नसक्ने अवस्था आउने वैज्ञानिकहरुले धेरैपटक चेतावनी दिइसकेका छन् । 

विज्ञहरुले यसको समाधानमा कार्बन डाइअक्साइड ग्यासको उत्सर्जन न्युनिकरण गर्ने, समुद्रहरु सफा राख्ने, वन्यजन्तुको वासस्थान पुनःस्थापित गर्नमा लागी पर्ने लगायतका उपायहरु बताउँदै आएका छन् । यसका लागि वातावरण सम्बन्धी विज्ञ, संघसंस्था र सबै देशका सरकारले आ–आफ्नो तर्फबाट प्रयास गरिरहने प्रतिबद्धता जनाएका छन् जसमा प्रविधि, उचित नीति नियम, अधिक लगानी र सहकारिताको आवश्यक पर्नेछ । 

हालसम्मको सबैभन्दा सस्तो र प्रभावकारी समाधान भनेको वनजङ्गल संरक्षण गर्नु र फडानी भएका ठाउँमा वृक्षरोपण गर्नु हो । किनकी जङ्गलले नै वातावरणबाट अतिरिक्त कार्बन सोसेर स्टोर गर्ने गरेको छ र सँगसँगै अक्सिजन उत्पादन पनि बढाउन सक्छ । तर यस किसिमको सन्तुलित इकोसिस्टम प्रक्रिया पछिल्लो समय नराम्ररी अवरुद्ध भएको छ । विगत १०० वर्षमा विश्वले आधा भन्दा बढी रुखबिरुवा गुमाइसकेको छ भने बाँकी रहेका करिब ३० खर्ब रुखहरु पनि जोखिममा छन् । जलवायु परिवर्तन विरुद्धको लडाईँमा तिनै बचेका रुखबिरुवाहरुले सबैभन्दा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्ने भएपनि तिनको उचित संरक्षण हुन सकिरहेको छैन । 

वन फडानीका साथै आगलागीले पनि यतिखेर ठुल्ठुला वन क्षेत्र जस्तै अमेजोन, क्यालिफोर्निया लगायतमा धेरै विनाश गरिसकेको छ । यसमा प्रायः जसो मान्छेले कृषिजन्य कामका लागि जानिजानि त्यसरी आगो लगाउने गरेको पाइन्छ । पृथ्वीको स्वास्थ्य भन्दा मान्छेले कृषि र खेतीलाई बढी प्राथमिकतामा राख्दै आएका छन् । यसैगरी वनफडानी अन्त्य गर्ने विषय पनि यतिखेर चरम बिन्दुमा पुगिसकेको छ । 

यसैकारण पृथ्वीलाई बचाउन तत्कालै यी कदमहरु आवश्यक रहेको कुरा बुझेका वातावरणविद् र कोर्पोरेट लिडरहरुले एकसाथ मिलेर ‘ट्रिलियन ट्रि च्यालेन्ज’ अर्थात १० खर्ब रुख रोप्ने अभियान सुरु गरेका छन् जसमा व्यवसायीहरुले पनि रुची सहभागीता जनाएका छन् । यो अभियान अन्र्तगत पृथ्वीमा २०३० सम्म १० अर्ब रुख रोपिनेछ । युवा अभियन्ता र गैरसरकारी संस्था सहित अमेरिका लगायत विभिन्न देशका सरकारहरुले यसमा सहभागी भइ वातावरणीय समस्याको समाधानमा पूर्ण समर्थन जनाइसकेका छन् । 

यदि यो अभियान सफल हुने हो भने आगामी दशकसम्म २०० गिगाटन सम्म कार्बन सोस्न सकिनेछ जुन औद्योगिक क्रान्ति सुरु भएदेखि उत्पन्न प्रदुषणको दुई तिहाइ बराबर हुन्छ । तर यसमा भर्खरका रुखबिरुवाहरुले पुराना वनजङ्गल जसरी कार्बन सोस्न नसक्ने हुँदा यसका लागि अझ धेरै समय लाग्नेछ । यसकारण पनि वृक्षरोपण सँगै अहिलेका वनजङ्गल जोगाउन पनि उत्तिकै महत्वपूर्ण रहेको छ । 

१० खर्ब भनेको धेरै ठूलो सङ्ख्या भएकाले पनि यो काम सजिलो हुनेछैन । तर प्रत्येकको व्यक्तिगत सहभागीताले अभियानलाई सफल पार्न ठूलो सहयोग पुर्याउने बताइएको छ । जस्तै छरछिमेकमा वा आफ्नै घर वरपरको खालि जग्गामा रुख बिरुवा रोप्ने, बिउहरु दान गर्ने, वन संरक्षणका कार्यक्रमहरुमा सक्रिय भएर सहभागीता गराउने जस्ता काम सबै देशले गर्न सक्छन् । यतिखेर जलवायु परिवर्त एकजनाको नभएर पूरै मानव जगत्कै लागि ठूलो चुनौति बनेको छ । र अझैपनि मान्छेले चाहने हो भने अर्थतन्त्रमा असर नपुर्याइ वनजङ्गल संरक्षण गर्न सक्छ । पृथ्वी सबैको साझा घर भएकाले पनि यस किसिमको सहकारिता र परिवर्तन जरुरी भइसकेको छ ।

टाइम