काठमाडौं । निशेधाज्ञाले व्यवसायीलाई चिन्तित बनाएको छ । उद्योगी व्यवसायीको मनोबल गिराएको छ । चार महिना लकडाउन हुँदा उद्योगी व्यवसायी जति चिन्तित थिए, आज निशेधाज्ञा हुँदा त्योभन्दा बढी चिन्तित र निराश भएका छन् ।
यसले उद्योगी व्यवसायी मात्रै नभइ कर्मचारीहरुलाई पनि निकै असर पुर्याएको छ । विश्वव्यापी महामारीको रुपमा फैलिरहेको कोभिड १९ को संक्रमण निरन्तर बढी रहेको अवस्थामा रोकथाम तथा नियन्त्रण प्रभावकारी बनाउने सम्बन्धमा नागरिककोको पनि दायित्व रहन्छ । तर यसबाट जोगिन नागरिकहरु पनि अझै सचेत हुनुपर्छ ।
जसरी कोरोनासँग नागरिक सचेत हुनुपर्छ, त्योभन्दा बढी सचेत मुलुकलाई आर्थिक मन्दीबाट जोगाउन सरकार हुनुपर्ने देखिन्छ । लकडाउन वा निशेधाज्ञा समाधान होइन । यसलाई सधै हतियार बनाइनु हुँदैन । आजका लागि हामीले यसको रोकथाममा मात्रै ध्यान दिन भनेर लकडाउन वा निशेधाज्ञा मात्रै गर्ने हो भने मुलुकको अर्थतन्त्र भोलि उठ्नै नसक्ने गरी समस्यामा पर्न सक्छ । रोगले भन्दा भोकले सर्वसाधारण मर्न थालिसकेका छन् । हो, हामीले कोरोना भाइरसलाई सामान्य रुपमा लिनु हुँदैन तर, यसो भनिरहँदा कति दिनसम्म घरभित्रै बस्ने ? कति दिनसम्म अर्थतन्त्रलाई चलायनमा बनाउनबाट रोकिरहने ?
विश्व स्वास्थ्य संठगनको भनाईलाई आधार मान्ने हो भने कोरोनासँग लड्न अझै दुई वर्ष लाग्छ । के हामी त्यो बेलासम्मै लकडाउन वा निशेधाज्ञा गराएर बसिरहने ? कदापि हुँदैन । विश्वका केही मुलुकहरुले लकडाउन नगरी कोभिड नियन्त्रणतर्फ महत्वपूर्ण उपलब्धी हासिल गरेकोले हामी पनि सोही मोडलमा जानु पर्छ । तसर्थ व्यापक रुपमा मास ट्रेङिङ्ग गरिनुपर्छ, ट्रेसिङलाई तिब्रता दिनुपर्छ ।
ट्रेसिङलाई तिब्रता दिदै अर्थतन्त्रलाई चलायमान बनाउन अहिलेको निशेधाज्ञाको मोडालिटीमा परिवर्तन ल्याउनु आवश्यक छ । आजको आवश्यकता लकडाउन वा निशेधाज्ञाभन्दा पनि सीमावर्ती क्षेत्रमा कडाईको आवश्यकता हो । सीमावर्ती क्षेत्रबाटबाट नेपालमा आम जनसमुदायको निर्वाध रुपमा प्रवेश भएको कारणले कोभिडको प्रकोप बढेको देखिन्छ ।
यो प्रकोप नियन्त्रण गर्न तत्काल सीमावर्ती क्षेत्रमा निर्वाध रुपमा हुने गरेको प्रवेशलाइए कडाइका साथ नियन्त्रण गरिनुपर्छ । र, भविष्यमा पनि यस्तै प्रकोप भएमा त्यसलाइ समयमै सम्वोधन गर्न नेपाल प्रवेश गर्ने सीमा नाकाहरुमा परिचयपत्रको आधारमा प्रवेश गर्न दिनका लागि दीर्घकालीन दृष्टिकोणले सीमा व्यवस्थापन गरिनुपर्छ । यसबाट दुइ मुलुकबीचको अनधिकृत व्यापार नियन्त्रण गर्न पनि सघाउ पुग्न जानेछ ।
उपत्यका प्रवेश गर्ने ५ वटै नाकाहरु (थानकोट, सांगा, दक्षिणकाली, ककनी, मेलम्चीबाट आउने साँखु नाकामा) अझै कडाइको आवश्यकता देखिन्छ । सीमावर्ती नाकासहित उपत्यकाभित्र आउने नाकामा गरिएको खुकुलोपनाको परिणाम अहिले भोगिरहेका छौं । उपत्यकाबाहिर जानेको हकमा भने छुट दिइनु पर्छ । राजधानी वाहिरका उच्च जन घनत्व भएका प्रमुख शहरहरुमा पनि निर्वाध रुपमा प्रवेश गर्न दिँदा प्रकोप बढने भएकोले ती शहरहरुमा पनि प्रवेशलाइ नियन्त्रण गरिनुपर्छ ।
अहिलेको बेलामा अर्थतन्त्रलाई चलायमान बनाउन दैनिक आवश्यकताका वस्तुहरु खरिद गर्न बिहान तोकिएको समय बढाउनुपर्छ । विहान सवा ९ बजेसम्म मात्रै दैनिक अत्यावश्यक वस्तु विक्री वितरण गर्न दिदा भिडभाड बढ्न गएको छ । त्यसैले यसलाई बढाएर विहान ११ बजे सम्म कायम गरिनुपर्छ ।
अर्थतन्त्रलाई चलायमा पनि बनाउनुपर्ने आवश्यकता रहेकाले अति आवश्यक बाहेकका अन्य सामाग्रीहरु पनि उपभोक्ताहरुलाइ आवश्यक पर्ने भएकोले दिउसो ११ बजे देखि वेलुका ५ बजे सम्म एक दिन बिराएर (वस्तु अनुसार) खोल्न दिन सकिन्छ । यो मोडालिटीले आर्थिक क्रियाकलापलाई केही हदसम्म चलायमान बनाउनु सहयोग पुर्याउँछ ।
यस्तै आम नागरिकसँग प्रत्यक्ष सरोकार रहने मालपोत, खानेपानी, यातायात कार्यालय, बैंक लगायतका सरकारी तथा अद्र्धसरकारी तथा सार्वजनिक निकायहरु दैनिक रुपमा ११ बजे देखि ३ बजे सम्म संचालनमा ल्याउनुपर्छ । अति आवश्यक सेवासंग आवद्धता भएकाको हकमा परिचयपत्र भएको व्यक्तीहरुलाइ आवागमन गर्न सहुलियत प्रदान गरिएकोमा सोमा दुरुपयोग भएको पाइएकोले वास्तबिक व्यक्तीहरुले सो सुबिधा उपयोग गर्न पाउने व्यवस्था मिलाउनपर्ने देखिन्छ ।
निषेधाज्ञाले उद्योग व्यवसाय पुनः ठप्प हुँदा दैनिक ज्यालादारीमा आश्रित परिबारको जिबिकामै ठूला समस्या पर्न जान्छ । त्यस्तै अर्थतन्त्रमा नकारात्मक प्रभाव पर्ने भएकोले उद्योग संचालनका लागि स्ट्यान्डर्ड अपरेटिङ प्र्याक्टिस (एसओपी) बनाइ सोको आधारमा उद्योग सञ्चालन गर्न अनुमति दिइनपर्छ । यसको नियमनकारी निकाय समेत तोकि अनुगमन गरिने व्यवस्था हुनुपर्छ । साविक जस्तै जोर बिजोर प्रणालीमा सवारी साधन सञ्चालन गरिनुपर्छ । सार्वजनिक यातायात भने निषेध गरिनुपर्छ । अनलाइन बिक्रीलाई नियन्त्रण गर्न जरुरी छैन । यसबाट सामाजिक दूरी कायम हुने भएकोले यसलाइ प्रोत्साहित गरिनु पर्दछ ।
वडा, वडामा आइसोलेसन सेन्टरको व्यवस्था गरिनु पर्नेपर्छ । वडा वडामा स्प्रे गरिनुपर्छ । सवै भन्दा महत्वर्पूण पक्ष नागरिक संचेतना कार्यक्रम ल्याइनु देखिन्छ । अहिले पनि काठमाण्डौमा बिना मास्क मर्निंङ वाकमा जाने, मास्क लगाए पनि उपयुक्त तरिकाले मास्क नलगाउने गरेको देखिन्छ । यसमा तत्काल आर्थिक जरिमाना लगाउने, अटेर गरेमा कडा कानूनी कारवाइ गरि कडाई गरिनुपर्ने देखिन्छ ।
स्वास्थ्य मन्त्रालयलाई आग्रह
अन्तिममा स्वास्थ्य मन्त्रालयलाई एउटा आग्रह छ । कोरोना संक्रमणको दैनिक अपडेट गराउँदा मन्त्रालयले कुन कुन स्थानमा संक्रमण भएको हो, त्यसको पनि जानकारी गराउनुपर्छ । अहिले काठमाडौं, उपत्यका, विभिन्न जिल्लाको नाम मात्रै भन्ने गरिएको छ । सबै जिल्लाको हकमा सम्भव नभएमा काठमाडौंको हक भएपनि कुन वडा वा ठाउँ तोकिनुपर्छ ।
अहिले उल्लेख नगर्दा नागरिकमा अन्यौलता भएको छ । कससेकम स्थान समेतको जानकारी दिइएमा नागरिकहरुले स्वयम् सुरक्षाको लागि आवश्यक व्यवस्थापन गर्ने अवसर पाउने छन् ।
1628253175.jpg)
